0
0
Ձմեռ է: Ժահրի համաճարակը ամենուրեք է: Հեռատեսիլի պատուհանը զբաղեցնող լուրեր եւ պատկերներ, պատուաստուողներ, նորանուն ժահրերով հարիւրհազարաւոր վարակուողներ, հարիւրաւոր մահեր: Գիտուններ, քաղաքագէտներ եւ լրագրողներ անվերջ կը մեկնաբանեն, բայց Արմենակի ուշադրութիւնը չեն վրիպեցներ ժամանակավրէպ իր «հայկական վարակներէն»:
Այս առաւօտ, Մեռելոց է: Արմենակէն ել-նամակ մը ստացայ, նորահայերէնով՝ ի-մէյլ: Հարց կու տայ, թէ ինչպէ՞ս պէտք է կռուիլ հայ ենիչերիներու դէմ:
Գիտեմ արդէն, որ Արմենակին համար հայ ենիչէրի են են բոլոր անոնք, որոնք հայութիւնը պաշտպանած բերդը կը քանդեն, կը քակեն անոր քարերը:
Այդ բերդը հայերէնն է:
Գրած է.
«Մակա՛րս, ամէն օր ես ինծի կ’ըսեմ, որ այլեւս Հայաստանի թերթերը պիտի չկարդամ, լուրերը պիտի չլսեմ, բայց ե՛ւ կը կարդամ ե՛ւ կը լսեմ: Ամէն օր կը կարդամ եւ կը լսեմ մեր ոսկեղնիկը խորթացնող բառեր: Նարդունի մըն ալ չկայ, որ ժանիքները հանէ: Հաւաքեցի «Ի» տառով սկսող Հայաստանի հայերէնին դէմ ենիչէրիական յարձակում գործող բառեր: Տե՛ս եւ կարդա՛. իդեա, իդենտիֆիկացիա, իդէոկրատիա, իդիոդիզմ, իզոլացիոնիզմ, իզոլացրին, իլյուզիա իլյուստրացիա, իմունիտետ, իմպիչմենտ, իմպորտ, իմպրովիզ, իմպրովիցուած, իմիջմեյքեր, իմիտացիա, իմիտացիոն, իմիջ, իմիջափոխություն, իմունիտետ, իմպերատիվ, ինդեքս, ինտեգրացիոն,ինտենսիվ…»
Շարունակեցի Արմենակի ղրկած էջի ընթերցումը.
«Մակա՛րս, այս բառերը գործածող բանգէտները կը մտածե՞ն Թալինի սասունցի ժառանգներուն մասին, որոնք դեռ կը պահեն իրենց բարբառը: Անոնք մեծ դպրոցներ չեն գացած այդ հասնելուկային բառերը հասկնալու համար: Ինչպէ՞ս պիտի լուսաբանեն այդ սասունցիները: Կը վստահիմ քեզի: Այս ենիչէրիական հայերէնի մասին գրէ՛ բարեկամ թերթերուդ, որ երբեմն նուազ խօսին աթոռամարտերու մասին եւ զբաղին մայրենիի ազատագրութեան հարցով: Առանց այս ազատագրութեան, խորթանալով մեր լեզուէն, կ’ընդունինք նոր գերեվարութիւն, ներքին թշնամիներու մեղսակցութեամբ»:
Մտածեցի, որ աւելի լաւ կ’ըլլայ Կեդրոնականցիին նամակը ղրկել Հայասանի էլիդային, բայց անոնց ի-մէյլները չունիմ: Թէեւ ինչ օգուտ պիտի ունենայ անոնց ղրկել Կեդրոնականցիին նամակը, երբ այդ էլիդան է մայրենիին դէմ կռուողը, իր ներքին թշթամիներու ենիչէրիական վաշտերով:
Արմենակ չէր ըսած, որ հոգեմտաւորի անձնատուութեամբ կը յանձնենք հող եւ հայրենիք:
Անինքնութիւն ժողովուրդին համար հայրենիք է ամէն տեղ, ուր ան իր վրանը կը զարնէ:
Եւ իմիտացիոն եւ իմիջափոխ նոր հայ կը ծնի, նուաճելով լաւ ապրելու իրաւունք: Կ’ըլլանք համաշխարհային, չըսելու համար անհետացսծ:
Կեդրոնականցիի նորահայերէնի բառացանկին մէջ կար նաեւ իդիոդիզմը…
Մակար ի Գաղիա, 7 Յունուար 20221
