0
0
ՊԱՅԾԱՌ ԳԱՐԱԳԱՇԵԱՆ
Պոսթըն
Սեպտեմբեր 21, 2011, առաւօտ կանուխ, զինուորական փողերախումբը, մարտական հնչողութեամբ, իր շուրջ հաւաքած էր արդէն հազարաւոր մարդկանց:
Հայաստանի վերանկախացման քսանամեակի տարեդարձը կը յիշատակուէր աներեւակայելի շքեղութեամբ:
Պանդոկի պատուհանին եզրին թառած, կը դիտէի մեծ յափշտակութեամբ, զինուորական տողանցք Երեւանի սրտին մէջ, եռագոյն դրօշներու առաջնորդութեամբ, ջոկատները, խումբ առ խումբ, իրենց յատուկ մակդիրներով, անկախ հայրենիքի փառքը կը հիւսէին, խրոխտ ու հպարտ, վճռական քայլերով: Յուզումը կը խեղդէր կոկորդս, ուրախութեան եւ ափսոսանքի խոր զգացումը կը փոթորկէր հոգիս:
Աստուած իմ, մեր ուսուցիչներուն երազանքն ու մարգարէացած խօսքերը կը կենդանանային հրաշքի համազօրութեամբ: Նայուածքս սեւեռած զինուորական շքերթին, մտքով կը փոխադրուիմ Պէյրութի Նշան Փալանճեան Ճեմարանի երկրորդ յարկի ծայրամասի դասարանը:
Կարօ Սասունին` հայերէնի գրականութեան եւ պատմութեան մեր ուսուցիչը կը խօսի համա-թուրանական քաղաքական անմարդկային ծրագիրներու մասին, Արեւմտահայաստանը վերջնականապէս պարպել, քրիստոնեայ հայ ժողովուրդէն:
Վեց հարիւր տարուայ ստրկութենէն սպառած հայը, գերութեան ճիրաններէն դուրս գալու վճռակամութեամբ, կ՛որոշէ կիրարկել “մեռցնելով մեռնելու“ քաղաքականութիւնը… Ազատագրական շարժումը ծայր կու տայ: Հերոսական կռիւներ, առեւանգումներ, մահեր, արտագաղթ, աւազախռուած մարմիններ, մէկուկէս միլիոն նահատակ… եւ աշխարհացրիւ հայութիւն:
Մայիս 28, 1918 անկախ հայրենիքի երազը կ՛իրականանայ:
1921-ին Հայաստանի խոր-հրդայնացումով, տապանաքարը կը դրուի ազատատենչ ժողովուրդի հոգիներուն վրայ:
Դասարանը լուռ է ու ճնշուած. լռած է նաեւ պրն. Սասունին, որուն դէմքի ծամածռութիւնները կը դրսեւորեն իր փոթորկոտ ներաշխարհը. համամարդկային քաղաքական այլազան երեւոյթներ կը խրախուսեն իր երեւակայութիւնը եւ յանկարծ մատը ցցելով.- “Ես չեմ տեսներ, բայց դուք պիտի տեսնէ՛ք…Եռագոյնը պիտի ծածանի հանրապետութեան շէնքին վրայ…“:
Այս ահաւոր ողբերգութեան ականջալուր, դասարանը կը մնայ անդրդուելի:
“Քաղաքական այնպիսի վերիվայրումներ տեղի պիտի ունենան, որ Հայաստանն ալ իր կարգին պիտի ստանայ վերանկախանալու իր իրաւունքը…“ կը շարունակէր ան:
Յուսալքուած մեր հոգիները կը վերաշխուժանան պատանեկան գերագոյն ընկալումով:
Լեւոն Շանթ Ճեմարանի տնօրէն, իր հրապարակային դասախօսութիւններու ընթացքին, ինքնավստահ եւ համոզումով կը յայտարարէ.- “Կարելի չէ, մարդկութիւնը վերածել լուցկիի տուփերու, հաւասար չափով կտրուած փայտիկները քով քովի շարելով: Համայնավարութիւնը կեղծիք է, պիտի տապալի՛, չի կարելի այնպէս շարունակել…պիտի տապալի՛“:
“Քաղաքացիական Պատմութեան“ պահն է, Սիմոն Վրացեան` Լեւոն Շանթի յաջորդը հանդիսացող մեր տնօրէնը կը խօսի Խորհրդային վարչակարգի ապազգայնացած բռնատիրութեան մասին եւ վերլուծելով ժողովուրդներուն հոգեվիճակը կ՛եզրակացնէ.- “Ես ժողովուրդիցս չե՛մ վախնար, քարէն իր հացը կը ճարէ, բայց հայ ժողովուրդին դիմագիծը պիտի փոխուի“:
Քսանամեակի շքերթը կը շարունակուի, որուն իրենց մասնակցութիւնը կը բերեն նաեւ երիտասարդ կղերականներ, Վարդանանց պատերազմը յիշեցնող Ղեւոնդ Երէցներու ժառանգորդներ, խաչով եւ զէնքով եկեղեցին ու հայրենիքը պաշտպանելու գիտակցութեամբ:
Ցամաքային եւ օդային զրահներու ցուցադրութիւնը ինքնապաշտպանութեան յոյսը կը ներշնչէ բոլորիս:
Քսանամեակի առիթով տեղի կ՛ունենան նաեւ մշակութային եւ մարզական միջոցառումներ, ինչպէս նաեւ համահայկական ժողովներ, Սփիւռքի կազմակերպութիւններու անխտիր մասնակցութեամբ:
1915ի Ցեղասպանութենէն ողջ մնացած որբերու հսկայ փաղանգ մը, անտէր անօգնական, իր նախնիներէն ժառանգած նկարագրային արժանիքներով, օրէ օր դժուարութիւնները յաղթահարելով կը կազմէ ներկայի ազգասէր եւ հայրենասէր բարգաւաճ Սփիւռքը: Քսան տարիներու ընթացքին, անկախ Հայաստանի դժգոհ ժողովուրդը, քաղաքական ապազգայնացած պետութեան վերաբերմունքէն, կը լքէ հայրենիքը, խոր ընդվզումի ենթարկելով հայրենասէր Սփիւռքը: Ժողովը առիթ կը ստեղծէ դժգոհութիւնն ու ընդվզումը պաշտօնապէս արտայայտելու, թրքամէտ եւ շահագրգիռ իշխանութեան կիրարկած քաղաքականութեան հանդէպ: Երկրին գլխաւոր արդիւնաբերութիւնները սեփականացուցած, անձնական եւ նիւթական շահերով տարուած, հարստութենէ յղփացած փոքրամասնութիւնը, պատճառ կը հանդիսանայ հայ մարդուն, սեփական հողը լքելով մեկնելու…իր առօրեայ հացը ճարելու:
Զինուորական շքերթը կը հասնի իր լրումին, անկախ Հայաստանի դրօշը կը ծածանի հանրապետութեան շէնքին վրայ…
Հայաստանը կը պարպուի:
Մտահոգութիւնն ու տխրութիւնը դարձեալ կը ճնշեն գիտակից հայու հոգիներուն:
Պանդոկի պատուհանին եզրին թառած, ուրախութեան արցունքներով, զգաստացումի եւ նոր զարթօնքի ոտնաձայնը լսելու լաւատեսութեան յոյսով …կը հեռանամ պատուհանէն:
