0
0
ՏՈՔԹ. ԱՐԱ ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ
Մտաւորական« գրող »Բագին«ի խմբագիր Յակոբ Պալեանը՝ առանց ըսելիքը ծամծմելու« բաւական երկար ժամանակէ ի վեր« մամուլի միջոցաւ հանրութեան ուշադրութեանը կը յանձնէ հետեւեալ պարզ եւ սակայն յաճախ անտեսուած ճշմարտութիւններ« կապուած մեր ազգային առօրեայ կեանքին ու հաւասարապէս մեր ապագային հետ: Որո՞նք են այդ իրողութիւնները՝ ա) հայրենիքի հասկացողութիւնը՝ իր ընդհանրական իմաստով« սահմանափակուած չէ Հայաստանի Հանրապետութեան 30.000 քառ. քիլոմեթրի հռչատարածքով« այլ կ’ընդգրկէ Արցախի Հանրապետութիւնը« Նախիջեւանն ու Թուրքիոյ կողմէ տակաւին բռնագրաւուած Արեւմտեան Հայաստանը« բ) Հայ Դատի աշխատանքը միայն Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչումը ապահովելը չէ« այլ կ’ենթադրէ հողահաւաքի եւ հայահաւաքի զոյգ առաջադրանքները« որոնք շատ աւելի կենսական նպատակներ են քան միմիայն Ցեղասպանութեան ճանաչումը՝ թեկուզ մինչեւ իսկ Թուրքիոյ կողմէ« գ) Սփիւռքը միատարր ամբողջութիւն մը չէ այլ մեր ողբերգական պատմութեան հետեւանքով« կը բաղկանայ տարբեր մասերէ կազմուած հաւաքականութիւններէ« դ) Հայոց լեզուի ու մշակոյթի պահպանումն ու զարգացումը եւ անոնց փոխանցումը ներկայ եւ ապագայ սերունդներուն հայապահպանման կենսապայման է:
Վերին աստիճանի զարմանալի ու նոյնիսկ վիրաւորական է« որ այս հարցերու շուրջ մեր մտաւորականներն ու ազգային կեանքի մէջ դերակատար անձիք« յայտնի դէմքեր« ընդհանրապէս լուռ կը մնան:
Վերոյիշեալ իրողութիւնները՝ իրենց ընդհանուր գիծերու մէջ« (մանաւա°նդ առաջին երկուքը) փոխանակ տեւաբար արծարծելու« անոնցմով սերունդներ դաստիարակելու« ազգային տեսլականով ներշնչելու« կը բաւարարուինք կրօնական համայնքի մը (միլլիէթ) հոգաբանութեամբ ապրիլ:
Այստեղ փակագիծ մը բանալով կ’ուզեմ նշել« որ հայահաւաք կը նշանակէ պայմաններու ներած չափով աշխատիլ իրենց ֆիզիքական կամ ազգային գոյութեանը սպառնող հայեր տեղափոխելու Հայաստան կամ Արցախ« եւ կամ Սփիւռքը կազմակերպել այնպէս« որ համայնքային կեանքի մէջ ներառնուին ինքզինքնին տակաւին հայ համարող անհատներ:
Ազգային նպատակներու բացակայութիւնը կամ տեսլականի պակասը իր ամբողջ մերկութեամբ ակներեւ դարձան վերջերս« երբ Ա.Մ.Ն.ի եւ Գանատայի ազգային գլխաւոր կազմակերպութեանց ներկայացուցիչները հաւաքուած էին խորհրդակցական հանդիպման՝ Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեանի հետ« տխրահռչակ հայևթուրք պայմանագրի նախաշեմին: Չափազանցութիւն թող չթուի եթէ ըսեմ« որ բացի Դաշնակցութեան եւ անոր յարակից միութիւններու ներկայացուցիչներէն միւս բոլորը ընդհանրապէս իրենց ոչ լրջօրէն բանաձեւուած արտայայտութիւններու մէջ գրեթէ չյիշատակեցին անգամ մեր հայրենիքի անբաժանելի մասը կազմող Արեւմտահայաստանի նկատմամբ մեր անժամանցելի իրաւունքները հետապնդելու անհրաժեշտութիւնը: Մեկնեցան սրահէն գոհ ու երջանիկ հայրենիքի ու ազգի ճակատագիրը կուրօրէն վստահելով կասկածելի պայմաններու տակ ընտրուած նախագահին եւ իր գլխաւորած վարչակարգի անդամներուն:
Չես գիտէր ի՞նչ տրամաբանութեամբ տարիներով Մոսկուայի հայ գաղութի ներկայացուցիչ՝ Անդրանիկ Միհրանեան հրաւիրուած էր մասնակցելու վերոյիշեալ խորհրդակցութեան Ա.Մ.Ն.ի եւ Գանատայի համայնքներու ներկայացուցիչներու կողքին« սակայն ազգային նուազագոյն արժանապատուութեան տէր որեւէ հայ մարդու համար ամէնէն վիրաւորական ու ընդվզեցուցիչ երեւոյթը այն էր« որ պրն. Միհրանեան՝ վարկաբերկուած TARKևի անդամներէն մէկը« խոստովանելէ յետոյ« որ արմատներով Մշեցի է« մեր պահանջատիրութիւնը »դիձաբանութիւն եւ ցնդաբանութիւն« որակեց:
Ի գիտութիւն Անդրանիկ Միհրանեանին իր նման մտածողներուն« ազգային ժառանգութեան մաս կը կազմեն ոչ միայն մեր լեզուն« մշակոյթն ու եկեղեցին այլ նաեւ հայրենիքի աւելի քան 80 տոկոսը կազմող մեր տարածքը: Անշուշտ« տարրական տրամաբանութեան ու բանականութեան տէր որեւէ խելահաս հայու մտքէն չ’անցնիր պատերազմ յայտարարել Թուրքիոյ դէմ յանուն այդ հողերուն« բայց միաժամանակ որեւէ հայ պէտք չէ վերջնականապէս հաշտուի այսօրուան մեզի պարտադրուած կացութեան հետ« այլ արթուն պահանջատէրը պէտք է մնայ միշտ պատրաստ՝ ամէն առիթով մեր անժամանցելի իրաւունքները պաշտպանելու:
Երբ յաճախ զուգահեռներ կը մատնանշենք մեր ու հրեայ ժողովուրդի վերաբերեալ« կը մոռնանք« որ հրեաները 2000 տարի« սերունդէևսերունդ կենդանի պահեցին Իսրայէլ վերադառնալու երազը: Անկարելիութիւն թուացող երազը իրականութիւն դարձաւ« որովհետեւ ժողովուրդը պատրաստ էր Իսրայէլ ստեղծելու: Մենք 100 տարիէն պակաս է« որ աքսորուած ենք մեր հայրենական հողերէն եւ ահա« իրենք զիրենք ազգային դէմքեր նկատող »ղեկավարներ« խրատ կու տան« որ մոռնանք մեր բռնագրաւուած հայրենիքը յանուն իրատեսութեան կամ ոմանց համար հասութաբեր առեւտուրի:
Թերեւս եթէ Պալեանի խորհուրդին համաձայն տեւաբար քննարկէինք մեր պահանջատիրութեան հարցը ներազգային ճակատի վրայ (հրատարակութիւններով« հեռատեսիլի ծրագիրներով« դասախօսութիւններով« կլոր սեղանի շուրջ հարցի քննարկումով) այն ժամանակ նոյնիսկ պահպանողական շրջանակի պատկանող մարդիկ չէին հանդգնիր ամօթալի ու պարտուողական վերաբերմունք ցոյց տալ ճակատագրական հարցերու շուրջ:
Protocol կոչուած պայմանագրի առիթով ստեղծուած անշնչելի մթնոլորտը« որը խորապէս ցնցեց մտածող ու տագնապող մեր հայրենակիցները նաեւ առիթը ընծայեց« որ մեր ուշադրութեան կեդրոնը դարձնենք մեր ազգային գաղափարախօսութիւնը« ազգային արժէքներու հանրագումարը« որպէսզի համապատասխան ընդհանուր կեցուածք ճշդենք Հայ Դատի նկատմամբ: Ժողովրդավարութեան սկզբունքներու համաձայն բազմակարծութիւնը կրնայ բարենիշ նկատուիլ երբ հարցը ռազմավարութեան ու մարտավարութեան կը վերաբերի սակայն« իբրեւ վերջնական նպատակ պէտք է միասնաբար պայքարինք վաղուան միացեալ հայրենիքի իրականացման ի խնդիր եւ երբեք սակարկութեան չդնենք ո°չ մեր ազատութիւնը« ոչ մեր անկախութիւնը ու ո°չ ալ մեր հայրենիքի ամբողջականութիւնը: Եթէ տարուինք էապէս հարցական« խաբուսիկ բարիքներու ձեռք բերմամբ« անտեսելով Հայ Դատի վերջնական նպատակներու հետապնդումը« դժուար է փայլուն ապագայ նախատեսել Հայաստանի եւ Հայ ազգի համար:
