0
0
ՎԱՐԴԱՆ ՄԱՏԹԷՈՍԵԱՆ
Այս նամակը գրուած է Հայաստանի Գրողներու Միութեան վերջին արտակարգ համագումարէն (Հոկտեմբեր 20) անմիջապէս ետք եւ յանձնուած “Գրական Թերթ“ին` առ ի հրատարակութիւն, սակայն մինչեւ օրս մնացած է անտիպ: Կը հրատարակենք զայն իր ճիշդ ախտաճանաչումներուն եւ դիպուկ արտայայտութիւններուն համար: Թերեւս պատմական-քաղաքական հիմքերով կարելի է վիճիլ, որ “Արցախը, փաստօրէն, Սփիւռք է“, բայց եթէ հաշուի առնենք վերջին տարիներուն զարգացած “տեղայնական“ անտեղի բանակռիւները` “երեւանցի-ղարաբաղցի“ եւ նման հարցերու պարագային, այս հաստատումն ալ մտածելու տեղի կու տայ:
Ի դէպ, մենք ալ Երեւան կը գտնուէինք այդ օրերուն եւ սկիզբը մտածեցինք համագումարին ներկայ ըլլալ առ ի հետաքրքրութիւն, բայց, կանխատեսելով տեղի ունենալիք կագ ու կռիւը, որոշեցինք մեր ժամանակը չվատնել: Մասնակիցներու անձնական վկայութիւնները, նոյն գիշերուան հեռատեսիլի հաղորդումները եւ յաջորդ օրերու լրագրական տեղեկատուութիւնները մեզ համոզեցին, որ մեր որոշումը ճիշդ էր. նախընտրելի էր երեւանեան ոսկի աշունը վայելել եւ Էրեբունիի թանգարանը այցելել, քան թէ սփիւռքահայերու հանդէպ անբարեացակամ ու անհանդուրժելի ելոյթներու ականատես ըլլալ` “ընտրազանգուած“ ըլլալու կամ “արտասահմանում առօք-փառօք ապրեն ու մեր հարցերը որոշեն“ նախնամիտ պատրուակներու լոյսին տակ…:
Յարգելի խմբագիր,
Հոկտեմբերի 20-ին, առիթ ունեցայ ներկայ լինելու Հայաստանի Գրողների Միութեան արտահերթ համագումարին, որից, ցաւօք, հեռացայ հիասթափուած եւ փոքր-ինչ դառնացած: Պատճառն այն չէր, որ այս անգամ եւս մեր գրողներից շատերն անյարգալից էին մէկը միւսի նկատմամբ: Նախավերջին համագումարին եւս մասնակցելու պատիւ ունեցել էի եւ ականատես եղել այդ երեւոյթին: Ինձ զարմացրեց որոշ ճանաչուած մտաւորականների, նոյնիսկ ղեկավար պաշտօններ զբաղեցրած որոշ անհատների ոչ պատշաճ վերաբերմունքը, անյարգանքը համագումարի ընդունուած կարգի հանդէպ: Ապշեցնողը եւ ցաւալին, սակայն, մեր գրողների մէկ մասի բացասական վերաբերմունքն ու ելոյթներն էին, ուղղուած… Սփիւռքի դէմ:
2007 թուականից Հայաստանի Գրողների Միութեան սփիւռքահայ անդամ եմ: Քանի որ թէ՛ ծննդով, թէ՛ հոգով հայաստանցի եմ, չնայած այն հանգամանքին, որ 30 տարուց աւելի գտնւում եմ արտերկրում եւ գրական գործունէութիւնս, փաստօրէն սկսել եմ ծաւալել այնտեղ, մինչ այսօր ընդվզում էի “սփիւռքահայ“ կոչուելու դէմ: Այսօր, սակայն, սկսեցի ընդվզել սփիւռքահայերի դէմ բարձրակոչ աղաղակողների դէմ: Այդ անձիք մոռանո՞ւմ են որ Հայաստանի բնակչութեան զգալի մասը գոյատեւում է Սփիւռքից ստացուած փոխանցումներով եւ նուիրատուութիւններով: Արդեօք գիտե՞ն, որ շատ սփիւռքահայ գրողներ նախընտրում են տպագրուել Հայաստանում եւ անհատապէս հոգալով տպագրութեան հետ կապուած ծախսերը` նիւթապէս օգնում են հրատարակիչներին, խմբագիրներին, թարգմանիչներին, ձեւաւորողներին եւ այլոց, “պետպատուէր“ի հնարաւորութիւնը թողնելով տեղական ստեղծագործողներին: Ինչո՞ւ նման դէպքերում որեւէ մէկը չի ընդվզում. “Թող Սփիւռքը չխառնուի մեր գործերին“: Եթէ սփիւռքահայ մէկը ցանկանայ մեծ նուիրատուութիւն անել Հայաստանի Գրողների Միութեանը, արդեօք այդ ժամանա՞կ էլ այս հակասփիւռքահայ ամբոխը կը բորբոքուի. “Չե՛նք ուզում, թող մեր գործերին չխառնուեն“: Իսկ ո՞ւր էին այս անձիք, երբ ընդամէնը մի քանի ամիս առաջ նոր կանոնադրութիւն էր ընդունւում, որում ձայնի` ընտրելու իրաւունք էին ստանում սփիւռքահայ գրողները: Ի հարկէ, տրամաբանական է, որ Հայաստանում չբնակուողը միութեան ղեկավար մարմիններում ընտրուելու իրաւունք չպէտք է ունենայ:
Եւ վերջապէս չմոռանանք, որ Արցախը, փաստօրէն, նոյնպէս Սփիւռք է, ինչպէս Սփիւռք են նախկին խորհրդային հանրապետութիւններում, յատկապէս վերջին տարիներին Ռուսաստանի Դաշնութիւնում յայտնուած մեր ստեղծագործող գրողները: Սփիւռքի հայ գրողներին Հայաստանի Գրողների Միութիւնից “Ձեռքներդ հեռու“ պահելու փոխարէն աւելի լաւ է մտածել մեր կապերը շարունակելու, աւելի սերտացնելու, փոխադարձ շահաւէտ գործունէութիւն (հանդիպումներ Սփիւռքում եւ Հայաստանում, այստեղ կամ արտերկրում հրատարակուած հայ հեղինակների գործերի պրոպագանդում, լուսաբանում, թարգմանութիւն եւ այլն) ծաւալելու օգնութեամբ:
Օգտուելով առիթից, շնորհաւորում եմ Պ. Միլիտոնեանին եւ մաղթում բեղմնաւոր աշխատանք:
