ԱՂԹԱՄԱՐԻ ՄԷՋ ԱՆՇՈՒՔ ՊԱՏԱՐԱԳ …

0 0

Ի վեր­ջոյ, ամիս­ներ շա­րու­նակ իր վրայ կեդ­րո­նաց­նե­լէ ետք, բո­լո­րին ու­շադ­րու­թիւնը, կա­տար­ուե­ցաւ Աղ­թա­մա­րի Սուրբ Խաչ եկե­ղեց­ւոյ պա­տա­րա­գը, որ ար­դիւնք էր թուրք պե­տու­թեան քա­րոզ­չա­կան մե­քե­նա­յի ժրա­ջան աշ­խա­տան­քին: Պղծուած էր նոյ­նինքն Սուրբ Խա­չի թէ° սրբու­թիւնը եւ թէ° խա­չը: Մի­ջազ­գա­յին մա­մուլն ու քա­րոզ­չա­կան մե­քե­նան, տար­բեր վեր­լուծում­նե­րով եւ դի­տան­կիւն­նե­րով նկա­րագ­րեց այս տա­րօ­րի­նակ պա­տա­րա­գը…Աղ­թա­մար­եան խաչ­եա­լի խոր­հուր­դին խո­տոր եւ ան­հա­ղորդ:

Այս­պէս Սեպ­տեմ­բեր 19-ին, Թուրք­իոյ վար­չա­պետ Էր­տո­ղան եւ իր վար­չա­կազ­մը, փոր­ձած էին ան­գամ մը եւս խա­չել Աղ­թա­մարն ու Սուրբ Խա­չը: Կա­տար­ուե­ցաւ պա­տա­րագ առա¯նց խա­չի… առա¯նց խուն­կի:

                                                                                                                                     *

 Կի­րա­կի, Սեպ­տեմ­բեր 19-ին, Վա­նի Աղ­թա­մար կղզիի Սուրբ Խաչ եկե­ղեց­ւոյ մէջ, ի վեր­ջոյ խնդրա­հա­րոյց պա­տա­րա­գը, որ տե­ւեց շուրջ եր­կու ժամ: »Tert.am« լրատ­ուա­կան կայ­քէ­ջը կը յայտ­նէ թէ հա­յու­թեան կող­մէ թրքա­կան իշ­խա­նու­թեանց կազ­մա­կեր­պած քա­րոզ­չա­կան բե­մադ­րու­թեան պոյ­քո­թին պատ­ճա­ռով Վա­նի մէջ պան­դոկ­նե­րու բազ­մա­թիւ սեն­եակ­ներ թա­փուր մնա­ցին: Մաս­նակ­ցող­նե­րու թիւը յստակ չէր, նկա­տի ու­նե­նա­լով որ, զա­նա­զան թիւեր փո­խանց­ուած էին: Այս­պէս թրքա­կան »Ուըրլտ­պու­լը­թին« կայ­քէ­ջը յայտ­նեց, թէ արա­րո­ղու­թեան ներ­կայ գտնուած են նա­եւ բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տօ­նա­տար­ներ, դիւա­նա­գէտ­ներ, լրագ­րող­ներ, թրքա­հայ հա­մայն­քի ան­դամ­ներ եւ Գեր­ման­իա­յէն, Ֆրան­սա­յէն, շարք մը այլ եւ­րո­պա­կան եր­կիր­նե­րէ եւ Մի­աց­եալ Նա­հանգ­նե­րէն պաշ­տօ­նա­տար­ներ: Ըստ թրքա­կան այլ լրատ­ուա­մի­ջոց­նե­րու, մաս­նա­կից­նե­րու թիւը շուրջ եր­կու հա­զար էր: Հա­րիւ­րա­ւոր հա­յեր ներ­կայ գտնուած են պա­տա­րա­գին եւ անոնց­մէ միայն յի­սու­նին ար­տօն­ուած է եկե­ղե­ցի մուտք գոր­ծել, մնաց­եա­լը արա­րո­ղու­թեան հե­տե­ւած է եկե­ղեց­ւոյ բա­կը զե­տեղ­ուած պաս­տառ­նե­րէն:

»Փա­նո­րա­մա« լրատ­ուա­կան կայ­քէ­ջը յայտ­նեց թէ Սուրբ խաչ եկած են նա­եւ կրօ­նա­փոխ հա­յեր, քիւր­տեր, թուր­քեր եւ իս­լամ­ներ: Պա­տա­րա­գը սկսե­լէն ան­մի­ջա­պէս ետք հայ լրագ­րող­նե­րը եկե­ղեց­ւոյ գմբէ­թին խաչ չբարձ­րաց­նե­լու թրքա­կան իշ­խա­նու­թեանց քայ­լին իբ­րեւ բո­ղոք փայ­տէ խա­չեր բարձ­րա­ցու­ցած են, ինչ որ մեծ իրա­րան­ցում յա­ռա­ջա­ցու­ցած է Վա­նի մէջ գտնուող մի­ջազ­գա­յին լրատ­ուա­մի­ջոց­նե­րուն մօտ: Ըստ կայ­քէ­ջին, ամէն ինչ կը վե­րահսկ­ուէր Թուրք­իոյ Ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թեան ծա­ռա­յու­թեան աշ­խա­տա­կից­նե­րուն կող­մէ: Արամ արք. Աթեշ­եան իր քա­րո­զին մէջ հա­յե­րուն եւ թուր­քե­րու մի­ջեւ եղ­բայ­րու­թեան ու հաշ­տու­թեան կոչ ուղ­ղած է:

 Ըստ Քա­թա­րի »Ժա­զի­րա«ին, եր­կու հա­զար ուխ­տա­ւոր­ներ ժա­մա­նած էին: Բրի­տա­նա­կան »Ռոյ­թըրզ« լրա­տու գոր­ծա­կա­լու­թեան հա­մար, հա­յոր­դի­նե­րուն թիւը կը հաս­նէր հա­զա­րի: »Պի.Պի.Սի.«, եր­կու վայրկ­եան տե­ւո­ղու­թիւն ու­նե­ցող  յա­տուկ լսա­տե­սո­ղա­կան պատ­րաս­տու­թեամբ մը, փո­խան­ցեց, թէ հա­րիւ­րա­ւոր հա­յեր կը մաս­նակ­ցին պա­տա­րա­գին, եւ թէ անոնց թիւը տե­ղա­կան իշ­խա­նու­թեանց նա­խա­տե­սա­ծէն նուազ էր: Աւե­լին, լրագ­րո­ղը Սուրբ Խաչ եկե­ղեցի­էն կը հա­ղոր­դէր, որ բազ­մա­թիւ հա­յեր մեր­ժած են ներ­կայ գտնուիլ Թուրք­իոյ Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թիւնը ճանչ­նալ մեր­ժե­լուն պատ­ճա­ռաւ:

Իսկ »Էսոշի­էյ­թըտ ՓրԷս« եր­կու տար­բեր լրա­տուու­թեան մէջ եր­կու տար­բեր թիւեր փո­խան­ցեց՝ սկիզ­բը հա­րիւ­րա­ւոր հա­յեր, ապա աւե­լի ուշ քա­նի մը հա­զար հա­յեր: 

Պա­տա­րա­գը մա­տու­ցեց Պոլ­սոյ հա­յոց պատր­ի­ար­քա­կան ընդ­հա­նուր փո­խա­նորդ Արամ Արք. Աթեշ­եան: Ան ափ­սո­սանք յայտ­նած է, որ Մես­րոպ արք. Մու­թաֆ­եան պատր­ի­ար­քը պա­տա­րա­գին չէ կրցած մաս­նակ­ցիլ:

Ըստ »Ուըրլտ­պու­լե­թին«ի, Պոլ­սոյ Արամ Արք. Աթեշ­եան յայտ­նած է, որ »Այս եկե­ղե­ցին ար­ուես­տի ար­ժէ­քա­ւոր գործ մըն է, անի­կա մշա­կու­թա­յին կո­թող մըն է, որ ամ­բողջ մարդ­կու­թեան կը պատ­կա­նի: Այս առի­թով կÿու­զեմ մեր շնոր­հա­կա­լու­թիւնը յայտ­նել Թուրք­իոյ Հան­րա­պե­տու­թեան պե­տու­թեան ու կա­ռա­վա­րու­թեան՝ այս շի­նու­թիւնը վե­րա­նո­րո­գել­նուն եւ պաշտ­պա­նել­նուն հա­մար«:

Նշենք թէ Հայ եկե­ղեց­ւոյ նուի­րա­պե­տա­կան աթոռ­նե­րու (Էջմ­ի­ա­ծին, Մե­ծի Տանն Կի­լիկ­իա եւ Երու­սա­ղէմ) երեք հո­գե­ւոր պետեր չմաս­նակ­ցե­ցան այս պա­տա­րա­գին եւ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ չու­ղար­կե­ցին: Անոնք պաշ­տօ­նա­պէս մեր­ժած էին Պոլ­սոյ հա­յոց պատր­ի­ար­քի փո­խա­նորդ Արամ Արք. Աթեշ­եա­նի հրա­ւէ­րը: Մե­ծի Տանն Կի­լիկ­իոյ Արամ Ա. կա­թո­ղի­կո­սը, այս արա­րո­ղու­թիւնը բնու­թագ­րած էր իբ­րեւ Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան եւ վե­րապ­րող­նե­րու իրա­ւունք­նե­րու հե­տե­ւո­ղա­կան ու­րաց­ման եւ ժխտման քա­ղա­քա­կա­նու­թեան քո­ղարկ­ման փորձ: Ան յա­տուկ հա­ղոր­դագ­րու­թեամբ մը յայտ­նած էր, թէ պոյ­քո­թի պի­տի են­թար­կէ Սեպ­տեմ­բեր 19-ի արա­րո­ղու­թիւնը, յայտ­նե­լով.- »Փոր­ձե­լով Եւ­րո­պա­կան Միու­թեան ու ԵՈՒ­ՆԵՍ­ՔՕ-ին հա­մո­զել, որ Թուրք­ի­ան կը պահ­պա­նէ իր բռնագ­րաւ­ուած տա­րածք­նե­րու մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թիւնը, թրքա­կան կա­ռա­վա­րու­թիւնը վե­րա­կանգ­նեց Սուրբ Խաչ հայ­կա­կան եկե­ղե­ցին, սա­կայն իբ­րեւ եկե­ղե­ցի զայն պահ­պա­նե­լու փո­խա­րէն վե­րա­ծեց թան­գա­րա­նի«:

Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմ­ի­ա­ծի­նը նա­խա­պէս յայ­տա­րա­րած էր, որ բարձ­րաս­տի­ճան եր­կու հո­գե­ւո­րա­կան­ներ պի­տի գոր­ծու­ղէ Աղ­թա­մար: Սա­կայն երբ թուրք կա­ռա­վա­րու­թիւնը մեր­ժած էր Սուրբ Խաչ եկե­ղեց­ւոյ գմբէ­թին խաչ տե­ղադ­րե­լու իր խոս­տու­մը, Գա­րե­գին վե­հա­փա­ռը, իր կար­գին որո­շած էր մասն­կա­ցո­ւ­թիւն չբե­րել:

Հայ եկե­ղեց­ւոյ նուի­րա­պե­տա­կան եր­րորդ աթո­ռը‘ Երու­սա­ղէ­մի հա­յոց պատր­ի­ար­քու­թիւնը, նա­խա­պէս յայ­տա­րա­րած էր, որ մտա­դիր է Աղ­թա­մար ու­ղար­կել պատր­ի­ար­քու­թեան կրօ­նա­կան ժո­ղո­վի ատե­նա­պետ եւ մի­ջե­կե­ղե­ցա­կան ու ար­տա­քին կա­պե­րու ղե­կա­վար Արիս արք. Շիր­վան­եա­նը: Հե­տե­ւե­լով Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմ­ի­ա­ծի­նի որո­շու­մին, ան եւս որո­շած էր չմաս­նակ­ցիլ արա­րո­ղու­թեան Թուրք­իոյ կող­մէ Սուրբ Խաչ եկե­ղեց­ւոյ գմբէ­թին խա­չի տե­ղադ­րու­մը դրժե­լու պատ­ճա­ռով:

Նշենք թէ Վա­նի առեւտ­րա­կան-ար­դիւ­նա­բե­րա­կան պա­լա­տին մէջ հա­ւաք­ուած տեղ­ւոյն հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րուն անու­նով յայ­տա­րա­րու­թիւն կա­տա­րե­լով՝ Վա­նի առեւտ­րա­կան-ար­դիւ­նա­բե­րա­կան պա­լա­տի նա­խա­գահ Զա­հիր Քան­տա­շօղ­լու օրին յայ­տա­րա­րած էր, որ իրենք հի­աս­թափ­ուած են թրքա­կան իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն այն որո­շու­մէն, թէ մին­չեւ պա­տա­րա­գի օրը եկե­ղեց­ւոյ գմբէ­թին խաչ տե­ղադ­րել կա­րե­լի չէ: Ան կա­րե­ւոր նկա­տած էր պա­տա­րա­գի կա­տա­րու­մը թէ° Թուրք­իոյ եւ թէ° Վա­նի նա­հան­գին հա­մար եւ աւել­ցու­ցա­ծ էր »Ին­չո՞ւ նման դժուա­րու­թիւն ստեղծ­ուե­ցաւ: Ին­չո՞ւ խա­չը չտե­ղադր­ուե­ցաւ…«, նշած էր նոյ­նինքն Քան­տա­շօղ­լու՝ աւելց­նե­լով, որ Էջմ­ի­ա­ծի­նէն հայ հո­գե­ւո­րա­կան­նե­րու այ­ցե­լու­թեան չեղ­եալ յայ­տա­րա­րու­թե­նէն ետք Վա­նի պան­դոկ­նե­րուն մէջ նա­խօ­րօք կա­տար­ուած որոշ ամ­րագ­րում­նե­րը չեղ­եալ յայ­տա­րար­ուած էին:

ԲՈ­ՂՈՔ ԵՒ ՑՈՅՑ՝

ԾԻ­ԾԵՌ­ՆԱ­ԿԱ­ԲԵՐ­ԴԻ

ՅՈՒ­ՇԱ­ՀԱ­ՄԱ­ԼԻ­ՐԻՆ

ՇՈՒՐՋ

Մի­եւ­նոյն ժա­մա­նակ երբ Սուրբ Խա­չի պա­տա­րա­գը կը կա­տար­ուէր, նա­եւ Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան զո­հե­րու յի­շա­տա­կի Ծի­ծեռ­նա­կա­բեր­դի յու­շա­հա­մա­լի­րին մէջ պա­տա­րագ մա­տուց­ուե­ցաւ եւ տե­ղի ու­նե­ցաւ բո­ղո­քի ցոյց՝ Աղ­թա­մար կղզիի մէջ մա­տու­ցուող պա­տա­րա­գին դէմ: Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան թան­գա­րան-հիմ­նար­կի տնօ­րէն Հայկ Տե­մոյ­եան ըսաւ թէ այ­սօր Հա­յաս­տա­նի տար­բեր հատ­ուած­նե­րուն մէջ եր­կու տար­բեր նա­խա­ձեռ­նու­թիւն տե­ղի կÿու­նե­նայ, առա­ջի­նը՝ թրքա­կան կա­ռա­վա­րու­թեան կազ­մա­կեր­պած խեղ­կա­տա­կու­թիւնն է, իսկ երկ­րոր­դը՝ բո­ղո­քի ցոյցն ու պա­տա­րա­գը: Ան աւել­ցուց թէ պա­տա­հա­կա­նօ­րէն չը­սէր՝ Հա­յաս­տա­նի տար­բեր հատ­ուած­նե­րուն մէջ, որով­հե­տեւ տար­բե­րու­թիւն չի դրուիր Արեւմտ­եան Հա­յաս­տա­նի եւ Արե­ւել­եան Հա­յաս­տա­նի մի­ջեւ: Ան լրագ­րող­նե­րուն յայ­տա­րա­րեց.- »Մշա­կու­թա­յին ցե­ղաս­պա­նու­թիւնը Թուրք­իա­յում շա­րու­նա­կա­կան բնոյթ է կրում: Մշա­կու­թա­յին յու­շար­ձան­նե­րի ոչն­չա­ցու­մը մեր օրե­րում վառ կեր­պով տե­սա­նե­լի է ոչ միայն հայ­կա­կան քրիս­տո­նէ­ա­կան յու­շար­ձան­նե­րի օրի­նա­կով« այլ նա­եւ՝ Անա­տոլ­իա­յի եւ թր­քա­կան զի­նու­ժի կող­մից բռնա­զաւթ­ուած հիւ­սի­սա­յին Կիպ­րո­սի տա­րած­քում գտնուող յու­նա­կան յու­շար­ձան­նե­րի օրի­նա­կով: Առանց զար­հու­րան­քի հնա­րա­ւոր չի նա­յել հիւ­սի­սա­յին Կիպ­րո­սի բռնա­զաւթ­ուած տա­րածք­նե­րում գտնուող պղծուած յու­շար­ձան­նե­րի լու­սան­կար­նե­րը: Ոչն­չա­ցում« պղծում« այ­լա­փո­խու­թիւն եւ վա­ճառք… Կա­րե­լի է հարց­նել Թուրք­իա­յի առաջ­նորդ­նե­րին եւ հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թիւն քա­րո­զող­նե­րին« թէ ին­չո՞ւ նրանք այդ­քան սկզբուն­քա­յին չեն« ասենք« օրի­նակ« Կար­սում գտնուող կրկին 10-րդ դա­րի մի այլ յու­շար­ձա­նի՝ Ս© Առա­քե­լո­ցի վե­րա­կա­ռուց­ման հար­ցում: Ներ­կա­յում Սուրբ Առա­քե­լոց տա­ճա­րը վե­րած­ուել է մզկի­թի: Վեր­ջերս հայ ուխ­տա­ւոր­նե­րը փոր­ձել են մո­մեր վա­ռել քրիս­տո­նէ­ա­կան տա­ճա­րին կից« սա­կայն հան­դի­պել են տե­ղա­ցի­նե­րի յար­ձա­կո­ղա­կան վե­րա­բեր­մուն­քին« ով­քեր ծե­ծի են են­թար­կելնրանց«: Մի­ա­ժա­մա­նակ ան նա­եւ յայտ­նեց, որ Ան­գա­րա կը փոր­ձէ քա­րոզ­չու­թեան մի­ջո­ցի վե­րա­ծել Հա­յաս­տա­նի մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թիւնն ու հո­գե­ւոր ար­ժէք­նե­րը, ինչ որ Հա­յաս­տան եր­բեք պի­տի չըն­դու­նի:

Պա­տա­րա­գին եւ ցոյ­ցին կը մաս­նակ­ցէ­ին քա­նի մը հա­զար հա­յոր­դի­ներ, հիմ­նա­կա­նօ­րէն՝ երի­տա­սարդ­ներ, որոնք բռնած էին՝ »Թուրք­ի­ա°, կա­տա­րէ° քու մի­ջազ­գա­յին պար­տա­կա­նու­թիւն­ներդ« եւ »Մե­զի մեր եկե­ղե­ցին իբ­րեւ պարտք մի° տաք« բո­վան­դա­կու­թեամբ պաս­տառ­ներ:

*

Հ.Յ.Դ. Բիւ­րո­յի Հայ Դա­տի եւ քա­ղա­քա­կան հար­ցե­րու գրա­սեն­եա­կի պա­տաս­խա­նա­տու Կի­րօ Մա­նոյ­եան, սոյն պա­տա­րա­գին առ­թիւ տրուած մամ­լոյ ասու­լի­սի մը ըն­թաց­քին, յայ­տա­րա­րեց որ »…Հար­ցը այն է, որ Աղ­թա­մա­րի Սուրբ Խաչ եկե­ղե­ցին վե­րա­կանգ­նե­լով զայն թան­գա­րա­նի վե­րա­ծե­լը եւ այ­սօր­ուան պա­տա­րա­գը եկե­ղեցի­ին մէջ՝ ըն­դա­մէ­նը պա­տա­րագ է թան­գա­րա­նի մէջ մա­տուց­ուած«: Ան նա­եւ ըսաւ, որ նոյ­նինքն այդ է հայ­կա­կան կող­մի դժգո­հու­թեան պատ­ճա­ռը:

Մա­նոյ­եա­նի հա­մա­ձայն, եկե­ղե­ցին պէտք է ամէն օր գոր­ծէ եւ ոչ միայն այն ժա­մա­նակ, երբ Թուրք­ի­ան ու­զէ: Ան նշեց, որ Ան­գա­րա այն­պէս ըրաւ, որ խնդի­րը վե­րած­ուե­ցաւ մեծ հար­ցի, թէ արդ­եօք եկե­ղեց­ւոյ գմբէ­թին խաչ պի­տի դրուի՞, թէ՞ ոչ:

Մա­նոյ­եան նա­եւ անի­մաստ բար­բա­ջանք նկա­տեց այն, որ պա­տա­րա­գը Ան­գա­րա­յի բա­րի կամ­քի դրսե­ւո­րումն է Երե­ւա­նի նկատ­մամբ՝ աւելց­նե­լով, որ Թուրք­իա պէտք է իր պար­տա­ւո­րու­թիւն­նե­րը կա­տա­րէ եւ ոչ թէ բա­րի կամք դրսե­ւո­րէ:

About Post Author

admin

acaa@hairenik.com

Happy

0 0 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %