0
0
ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏ («Ապառաժ»)․- Արցախի Հանրապետութեան Ասկերանի շրջանի Ներքին Սզնէք գիւղը Արցախեան առաջին պատերազմի ժամանակ ապաստարան կը ծառայէր շրջակայ բնակիչներուն համար, իսկ այս պատերազմէն ետք յայտնուած է թշնամիի ուղիղ նշանառութեան տակ: Ատրպէյճանական դիրքերը տեղակայուած են որոշ բնակելի տներէն միայն 100-200 մեթր հեռաւորութեան վրայ:
Համայնքի ղեկավար Էդուարդ Մուսայելեան կը բաղդատէ ներկայ ահաւոր վիճակը 1990-ական թուականներուն հետ, ուր տարբեր էր գիւղին մէջ տիրող մթնոլորտը: Անոր խօսքով` գիւղացիները իրենց երդիքին տակ կ՛ընդունէին Ստեփանակերտի, Շոշի, Քարին Տակի բնակիչներուն: «Նրանք մնում էին մեր տներում, հաց էինք կիսում: Այն ժամանակ որոշ բնակավայրերում հացի խնդիր էլ կար: Հիմա թէկուզ այդ առումով խնդիր չկայ, բայց այն ժամանակուայ ոգին, տրամադրուածութիւնն ուրիշ էր։ Այս անսպասելի վիճակը ազդել է բոլորի վրայ: Հիմա զէնքի կռիւ էր․․․կռիւ՝ հերոսութեան եւ հայրենասիրութեան», կը յայտնէ Մուսայելեան։
Արցախեան առաջին պատերազմի հետեւանքով գիւղէն 12 զոհ, մէկ անհետ կորած կային, այս պատերազմի ընթացքին հայրենիքի պաշտպանութեան ժամանակ նահատակուած են հինգ տեղացի զինուորներ եւ վիրաւորուած՝ հինգ։
Պատերազմի վերջին օրը վիրաւոր համագիւղացիին դուրս բերելու ժամանակ վիրաւորուեցաւ։
Երկու կողմէն ալ ատրպէյճանական դիրքերով շրջափակուած Ներքին Սզնէքի բնակիչները զրկուած են գիւղատնտեսութեամբ եւ անասնապահութեամբ լիարժէք զբաղուելու հնարաւորութիւնէն: Թշնամիի վերահսկողութեան տակ յայտնուած է վարելահողերի, արօտավայրերի, խոտհարքերի մի մասը: Համայնքի սեփականութիւն համարուող մէկ մեծ մասը մնացած սահմանագծից այն կողմ: Խիստ կարեւոր է գիւղին համար անտառային զանգուածէն օգտուելը, որ հիմա հնարաւոր չէ:
Պատերազմի օրերուն գիւղը բազմիցս ռմբակոծուած է։ Վնասուած են քսանէն աւելի բնակելի տուներ, որոնք մեծամասնութեամբ վերականգնուած են:
Սակայն թշնամական դիրքերն այնքան մօտ են, որ այնտեղից տուներու ներսն էլ է տեսանելի, գիշերները լուսարձակներ կը միացնեն եւ օդը կը կրակեն: Էդուարդ Մուսայելեանի կարծիքով, այդպէս կատարելով, անոնք կը փորձեն ճնշած պահել ժողովուրդին եւ ստիպեն, որ դուրս գան եւ յուսահատին: «Եթէ յուսահատուող լինէին, չէին մնաՅ», կը պատասխանէ Մուսայելեան։
Գիւղի առաջնահերթ խնդիրներէն է ջուրի ներքին ցանցի կառուցումը եւ ճանապարհներու բարեկարգումը: «Բայց այս բոլոր խնդիրները երկրորդական է համարւում, ամենակարեւորը բնակիչների անվտանգութեան ապահովումն է: Մեզ համար կռիւը դեռ չի վերջացել: Ինչքան տեսնում եմ, մեզնով հարց չի լուծւում, խաղաքարտերը մեծ տէրութիւնների ձեռքին են: Մեզնից կախուածն այն է, որ կարողանանք բանակը պահել, եղածը պահել, վերականգնուել: Բայց կարգավիճակի հարցը պիտի լուծուի»,- կ՛եզրակացնէ Մուսայելեան:
