Ստորեւ, յապաւումով լոյս կ’ընծայենք Հայ Դատի Յանձնախումբի ատենապետ Քէն Խաչիկեանի խօսքը, ուղղուած Նախագահ Սերժ Սարգսեանին, Նիւ Եորքի մէջ տեղի ունեցած ժողովի ընթացքին:
Պարոն Նախագահ,
Ամերիկայի Հայ Դատի յանձնախումբը պինդ կանգնած է Ամերիկահայ գաղութի մեծամասնութեան կողքին, ընդդէմ Թուրքիոյ եւ անոր դաշնակիցներուն սաստիկ ճնշումին, որոնց նպատակն է Հայաստանի պարտադրել ընդունիլ թերութիւններով լի եւ վտանգաւոր արձանագրութիւններ որոնք կը վտանգեն Հայաստանի ապահովութիւնը, կը հրաժարին հայկական ազգային իրաւունքներէն, եւ հայ ժողովուրդի արժանապատուութիւնը կը նախատեն:
Հայ Դատի յանձնախումբի գլխաւոր մտահոգութիւններէն առաջինը, վերապահելով հայ ամենապարզ արդարութեան սկզբունքները եւ հայ ազգի տեւողական արժէքները, այն է որ Հայաստանը, անօրէն կերպով շրջափակուած Թուրքիոյ կողմէ եւ տնտեսական եւ դիւանագիտական պինդ ճնշումներու տակ, կը ստիպուի ընդունիլ նիստեր որոնք կը վնասեն իր շահերը, իրաւունքները, ապահովութիւնը, եւ ապագան – յատկապէս առաջարկուած «պատմագիտական յանձնախումբ»ի միջոցաւ, ինչ որ ալ ըլլայ ասոր արդիւնքը: Այս կէտը, երկար ատենէ ի վեր հետապնդուած է Անգարայի կողմէ՝ կասկածի տակ առնելու համար Հայկական Ցեղասպանութեան իրողութիւնը, եւ հակասելու մարդկութեան դէմ կատարուած այս ոճիրին միջազգային ճանաչման: Բարոյականօրէն եւ քաղաքական իրողութեամբ Հայաստանի եւ Թուրքիոյ միջեւ տեւողական յարաբերութիւն չի կրնար սերմանուիլ նախքան որ Թուրքիան ճշմարիտ եւ արդար լուծում մը չներկայացնէ Հայակական Ցեղասպանութեան ճանաչման առնչութեամբ:
Ասոր կողքին,այս արձանագրութիւնները դժբախտաբար կը հրաժարին հայ ազգի պատմական իրաւունքներէն, Հայոց Ցեղասպանութեան արդար լուծումի ընթացքէն: Անոնք նաեւ վտանգաւոր կերպով կ’ակնահարեն Արցախի ազատութեան եւ ինքնավարութեան իրաւունքները:
Պարոն Նախագահ, ձեր վարմունքը արձանագրութիւններուն յետապնդումով միամտութիւն է: Անհոգութեան նշան է: Եւ պարզապէս անպատասխանատուութիւն ցոյց կու տայ: Ձեր պնդումը, թէ անոնք որեւէ նախապայմաններ չեն պարունակէր, մեզ համար նախատինք է: Պատմագիտական յանձնախումբ մը կազմելու պահանջը, ու աւելցնեմ որ այն խստօրէն մերժուած է Ցեղասպանութեան Ուսումնական Միջազգային Միութեան (International Association of Genocide Scholars) կողմէ, սահմաններու պաշտօնական ճանաչումը, եւ հողային ամբողջականութեան ճանաչումը առանց ինքնավարութեան նկատմամբ որեւէ մէկ խօսքի, – այս ամէնը նախապայմաններ են Թուրքիոյ կողմէ հարկադրուած եւ պնդուած, որը դուք ընդունած էք անխոհեմաբար, մինչեւ իսկ փակ սահմաններուն սպառնալիքին տակ: Այս նախապայմաններն էին եւ կը մնան Թուրքիոյ պահանջները. անոնք գինն են որ դուք կամովին կը վճառէք թուրք «շանթաժ»ներուն: Շատ մը երկիրներ պատրաստաբար յարաբերութիւններ կը բնականոնացնեն առանց այսպիսի միակողմանի նախապայմաններու:
Ի՞նչպէս կը համարձակիք ընդունիլ թուրքերուն այս խաղերը, երբ մեր նախահայրերը ինչե¯ր զոհողեցին եւ զոհուեցան թուրքերուն ձեռքով, որոնք մինչեւ այսօրս կ’ուրանան Ցեղասպանութիւնը, որ համայն աշխարհը կը ճանչնայ:
Ի՞նչպէս կը համարձակիք վատնել այն քաղաքական ներդրումը որոնք շատեր շատ մը զոհողութիւններով կերտեցին տասնամեակներու ընթացքին աշխարհի շուրջ տարբեր մայրաքաղաքներու մէջ: Եւ մի° սխալիք, արձանագրութիւններու ստորագրումը այդ ներդրումը վտանգի տակ պիտի բերէ: Դուք այդ բարոյական իրաւունքը չունի°ք: Դուք այդ ոյժը չունիք: Եւ մենք ձեզ պիտի չարտօնե°նք, որ այդ ընէք:
Դուք չէ°ք կրնար մեր ազգին եւ ժողովուրդին իրաւունքները յափշտակել, պարզապէս քանի որ դուք ձեզ կը տեսնէք իբր երկրին փրկարարը: Դուք մեր երկրի փրկարարը չէք: Դուք մեզ կը վերադարձնէք ենթածառայութեան Թուրքիոյ առջեւ, մեր արդարութեան իրաւունքերէն հրաժարելով: Ձեր ջանքերը դատապարտուած են ձախողութեան:
Դուք պիտի յիշուիք իբր այն նախագահը, որ առաջնորդեց մեր երկիրը դէպի անդնդային ճանապարհ, որ խելագարաբար մեր հողերը սակարկեց, եւ որուն վատ դատողութիւնը մեզ առաջնորդեց դէպի տկարութիւն: Եթէ ձեր այս ուղութիւնը շարունակէք, պատմութեան մէջ պիտի ամբաստանուի°ք:
Մի փորձէ°ք պահուըտիլ ձեզ հետեւորդ փոքրամասնութեան ետեւ, որը ձեր ամէն քայլին կուրովին զօրավիգ կը կանգնի: Անոնք Սփիւռքի ճշմարիտ հիմը չեն:Անոնք պարզապէս գաղութին մեծամասնութիւնը չեն ներկայացնէր: Երբ մենք կը ջանայինք գործել ընդդէմ Ա.Մ.Ն.ի ղեկավարութիւններու Թուրքիոյ հանդէպ կոյր ու անընդհատ նեցուկ կանգնելուն, անոնց մշտական դիրքը եղած է Ա.Մ.Ն.ի պետական կառոյցին շահերուն համաձայն աշխատիլ: Ասոնք նոյն անձնաւորութիւններն են որոնք յօդուած 907էն հրաժարեցան, որոնք քաջալերեցին այդ ահաւոր Թուրք-Հայ Հաշտութեան Խորհուրդը եւ նոյնպէս ալ քաջալերեցին այդ բարոյականօրէն մեղաւոր, ցեղասպանութիւն ուրացող Ռիչըրտ Հօկլընտի Հայաստանի դեսպանի նշանակումը: Անոնք այլեւս մեր գաղութներէն ներս քաղաքական վերաբերութիւն չունին: Մի հրապուրուիք անոնց անիմաստ քաջալերութիւններով:
Պարոն Նախագահ, ծանր սխալ մը կը գործէք հոս: Յուսամ իմաստութիւնը ունիք ականջ տալու ձեր ազգակիցներուն եւ ետ դառնալու այս աղիտալի համաձայնութենէն, նախքան մեր երկրին, ժողովուրդին, եւ ձեր նախագահութեան մեծ վնասներ հասցնէ°ք: