0
0
Հ.Յ.Դ. պատանեկան միութեան նախաձեռնութեամբ‘ Երեւանի Համազգայինի Թատերասրահէն ներս ներկայացուեցաւ Լիզպոնի հինգին նուիրուած կտոր մը, որուն հեղինակն է, միութեան անդամ Թամար Գասպարեան:
Մէկ ամիս առաջ ընկերներով զրուցելու ժամանակ, անոնք որոշած են իրենց ներդրումը ունենալ, հայ հինգ նուիրեալ երիտասարդներու հերոսական գործունէութեան 30-ամեակը յիշատակելու գործին մէջ:
Թամար Գասպարեան ներկայացուցած էր հերոսներու հոգեվիճակը, անոնց մտորումները: Քննարկելու ժամանակ որոշուած չէր, որ ինք պիտի գրէ սենարը, սակայն քննարկումէն տպաւորուած` եկած է տուն եւ վերցուցած թուղթն ու գրիչը,- “Նրանք կռուեցին եւ զոհուեցին յանուն Հայ Դատի: Ես ներկայացրել եմ, թէ ենթագիտակցօրէն ինչպէս են հրաժեշտ տալիս իրենց հարազատներին“,- ըսաւ Թամար Գասպարեան:
Երիտասարդներու հետ աշխատանքէն ոգեւորուած է նաեւ դերասանուհի Արեւիկ Սանթրոսեան, որ ներկայացման բեմադրիչն է: Ան նշեց, թէ այս կտորը գրուած էր սրտով, յուզիչ, տպաւորիչ երկխօսութիւններով: Որոշ փոփոխութիւններ եղած են, եւ իբրեւ արդիւնք` պատրաստուած է այնպիսի ներկայացում, որուն միջոցով հանդիսատեսը մտովի կրնայ տեղափոխուիլ երեսուն տարիներ:
“Այս թեման հարազատ է այս երիտասարդներին, քանի որ իրենք էլ են Հայ Դատի շարունակողը“,- ըսաւ Արեւիկ Սանթրոսեան:
Պատանիները, իրենց անկեղծ ու պատասխանատու մօտեցումով Լիզպոնի հինգի ոգին փոխանցեցին հանդիսատեսին:
Հայրենասիրական մեծ ոգի ու եռանդ փոխանցեց նաեւ “Ակունք“ խումբը` իր հայրենասիրական երգերու կատարումներով:
Գուսան Հայկազունը հնչեցուց նոր երգ` նուիրուած “Լիզպոնի 5ին“:
Հ.Յ.Դ. Պատանեկան միութեան վարիչ մարմնի ատենապետ Սիմոն Գաֆալեան շնորհակալութիւն յայտնեց ներկաներուն, որոնք գնահատեցին պատանիներու տարած աշխատանքը` եւ կոչ ուղղեց, որ անոնք իրենց զաւակները վստահին Հ.Յ.Դ. Պատանեկան միութեան, որ մեծ աշխատանք կը տանի լաւ սերունդ պատրաստելու համար: Ապա ան բեմ հրաւիրեց հիւրաբար Հայաստան գտնուող Հ.Յ.Դ.-ի գործիչ, սփիւռքեան շարք մը թերթերու նախկին խմբագիր Խաժակ Մկրտիչեանը (նաեւ “Հայրենիք“ի), որ իր կարգին փոխանցէ օրուան խորհուրդը:
“Մեր գաղափարական շարժումը հիմնուած է յարատեւ կռիւ եւ յարատեւ պայքար համոզումին վրայ: Այդ հաւատքին եւ նշանաբանին ամենավառ ապացոյցն է Լիզպոնի նահատակութեան օրինակը, որ մեր խորին համոզմամբ‘ Սուլուխի կռիւին մէջ նահատակուած Գէորգ Չաւուշի հոգին էր, որ յարութիւն կ՛առնէր Լիբանանի մէջ եւ իր մարտական գաղափարական օրինակով կը սնանէր Լիզպոնի նահատակները, որոնք դիմեցին ինքնազոհութեան եւ նուիրումի` յանուն մեր նուիրական դատին: Նոյն տրամաբանութեամբ` Լիզպոնի նահատակներուն օրինակը յարութիւն կ՛առնէր Արցախի մէջ, եւ պատահական չէ, որ Կարօտ Մկրտիչեանի եւ իր զինակիցներուն Պետոյի եւ Հրաչի ամենասիրած երգն էր Լիզպոնի նահատակներուն նուիրուած երգը: Մենք կը հաւատանք, որ Լիզպոնի նահատակներուն հոգին յարութիւն առաւ Արցախի մէջ եւ ոգեւորութեամբ եւ գաղաբարապաշտութեամբ սնանեց մեր ազատամարտիկները, որոնք նուաճեցին Արցախի յաղթանակը եւ նոյն տրամաբանութեամբ` համոզուած ենք, որ Թաթուլ Կրպէյեաններու, Կարօտ Մկրտչեաններու, Հրաչ Մուրատեաններու եւ Պետօ Ղեւոնդեաններու հոգին օր մը անպայման յարութիւն պիտի առնէ Արեւմտեան Հայաստանի մէջ‘ հասնելու համար գաղափարական շարժումի` Հ.Յ.Դ. վախճանական նպատակին, կառուցելու համար ազատ անկախ եւ միացեալ Հայաստան“, յայտնեց Մկրտիչեան:
Նաեւ, Յուլիս 26-ի երեկոյեան կատարուած էր մոմավառութիւն: Հ.Յ.Դ.-ի երիտասարդները քաղաքի կեդրոնական փողոցներէն քայլարշաւ մը կազմակերպեցին դէպի Օփերային կից գտնուող Կարապի լիճ, այնուհետեւ շարժեցան դէպի Կոմիտասի յուշարձան: Այնտեղ կազմակերպուեցաւ Լիզպոնի մէջ նահատակուած երիտասարդներուն նուիրուած ժապաւէնի ցուցադրութիւն, ապա տեղի ունեցաւ մոմավառութեան արարողութիւն: Յուլիս 27-ին, Երեւանի Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչ եկեղեցիին մէջ կատարուեցաւ հոգեհանգստեան արարողութիւն:
Հայաստանի երիտասարդութիւնը եւ ընդհանրապէս հանրութիւնը բացարձակապէս ոչ մէկ տեղեկութիւն ունին Լիզպոնի գործողութեան մասին: Միայն Հ.Յ.Դ. պատանիները, երիտասարդները եւ Դաշնակցութեան անմիջական համակիրներն են, որոնք լաւապէս ծանօթ են դէպքին: Այս իմաստով անցեալ տարի Հ.Յ.Դ. Հայաստանի երիտասարդական միութիւնը առաջին անգամ ըլլալով կազմակերպեց ձեռնարկ մը` նուիրուած Լիզպոնի գործողութեան, Կոմիտասի այգիին մէջ: Այս ձեռնարկը իր կարգին որոշ չափով նպաստեց դէպքի ծանօթացման, մասնաւորաբար` այդ շրջանէն անցնողներուն մօտ:
Այս նպատակով է, որ Հ.Յ.Դ. Գերագոյն Մարմինը յառաջացուց Լիզպոնի յատուկ յանձնախումբ: Ասոր կողքին, Հ.Յ.Դ. Հայաստանի երիտասարդական միութիւնն ալ, իր կարգին, յառաջացուց Լիզպոնի յատուկ յանձնախումբ` ամբողջացնելու համար վերոյիշեալ յանձնախումբին գործը:
Այս զոյգ յանձնախումբերը առաջին հերթին հանդիպեցան Պռոշեանի գիւղապետ, վերջերս անարգ ոճիրի զոհ գացած Հրաչ Մուրատեանին հետ, գիւղին մէջ Լիզպոնի նուիրուած յուշակոթող մը կառուցելու կապակցութեամբ: Ընտրուած էր Պռոշեանը, որովհետեւ այդ գիւղին մէջ թաղուած են արցախեան ազատամարտիկներ, որոնց կարգին` Պետոն, ինչպէս նաեւ այդտեղ կայ անհետ կորած Կարօտին արձանը: Պռոշեանի պանթէոնի կողքին պիտի կառուցուէր Լիզպոնի մարտիկներուն նուիրուած յուշակոթողը: Իսկ պանթէոնին ետեւը պիտի կառուցուէր ոչ միայն Լիզպոնի, այլ նաեւ մնացեալ բոլոր ազատամարտիկներուն նուիրուած թանգարան: Թանգարանէն մաս մը պիտի յատկացուէր Կարօտի, Պետոյի եւ Պռոշեանցի այլ ազատամարտիկներու. այնտեղ պիտի ցուցադրուէին տղոց զինուորական տարազներն ու այլ իրերը: Թանգարանէն մաս մըն ալ պիտի տրամադրուէր Լիզպոնի տղոց: Թանգարանը նաեւ պիտի ունենար սրահ մը` 100-120 հոգիի համար, որպէսզի այդտեղ կարելի ըլլար կազմակերպել դասախօսութիւններ, սեմինարներ, տեսերիզի ցուցադրութիւններ: Այսպէս, թանգարանը կը վերածուէր մշտապէս օգտագործուող ուխտատեղիի: Նախքան Հրաչ Մուրատեանի սպանութիւնը` աշխատանքները արդէն իսկ սկսած էին:
Լիզպոնի յատուկ յանձնախումբի անդամներէն Սիմոն Գաֆալեան մատնանշեց դէպք մը. այդ շրջանին “Երկիր Մետիա“ պատկերասփիւռի կայանը հաղորդում մը ունէր Պռոշեանի ( Այս գծով կարդալ Վ. Բրուտեանի “Առաւօտ“ի խաւարամտութեան մասին յօդուածը, ուր աւելի մանրամասնութեամբ կը ներկայացուի հարցը) վերաբերեալ. այդ հաղորդումին ընթացքին, երբ Հրաչ Մուրատեանին հարց կու տան ապագայ ծրագիրերու մասին, ան կ՛անդրադառնայ շրջանի թանգարանին եւ Լիզպոնի տղոց նուիրուած յուշակոթողին մասին: Քանի մը օր ետք Հրաչ Մուրատեան հեռաձայն կը ստանայ թերթի խմբագիրէ մը, որ կը հարցնէ, թէ ինչպէ՛ս կարելի է առանց Պռոշեանցի ազատամարտիկներուն ծնողներուն հարցնելու իրենց պանթէոնին մօտ “միջազգային տեռորիստներ“ու նուիրուած յուշակոթող կանգնեցնել: Բաւական սուր խօսակցութիւն տեղի կ՛ունենայ Հ. Մուրատեանի եւ խմբագիրին միջեւ: Աւելի ուշ Սիմոն Գաֆալեան կ՛այցելէ խմբագիրին եւ կը բացատրէ, թէ Արցախեան ազատամարտիկներուն` Պետոյի, Կարօտի պատրաստութեան շրջանին անոնք իբրեւ օրինակ կ՛ունենային Լիզպոնի մարտիկներուն ոգին ու անձնազոհութիւնը` այլ հերոսներու օրինակին կողքին: Եւ այստեղ արդէն խմբագիրը կ՛ընդունի, որ սխալած է, որ ինք տեղեակ չէ եղած, պարզապէս համացանցէն ստացած է իր տեղեկութիւնները: Այսպէս, խմբագիրը ու ընդհանրապէս հասարակութիւնը տեղեակ չեն եւ երբեմն սխալ կարծիք կը կազմեն Լիզպոնի դէպքին մասին:
