0
0
ԳՐԻԳՈՐ Ա. ԳՐԻԳՈՐԵԱՆ
Կազմակերպութեամբ Ս. Լուսաւորիչ Մայր եկեղեցու Հոգաբարձութեան, Չորեքշաբթի Յունիս 20ի երեկոյեան ժամը 7ին եկեղեցու Ճան Փաշալեան սրահում տեղի ունեցաւ, շահեկան դասախօսութիւն “Համաժողովրդային Զարգացում եւ Ներկայ Մարտահրաւէրներ եւ Պատեհութթիւններ Հայաստանում“ նիւթի շուրջ:
Դասախօսական երեկոյի բացումը կատարեց եկեղեցւոյ հոգեւոր հովիւ արժանապատիւ Տէր Մեսրոպ քհնյ. Լագիսեանը, որը բեմ հրաւիրեց Սօսէ Էսաճանեանին, ներկայացնելու դասախօս` Արթուր Մարտիրոսեանին: Արթուր Մարտիրոսեանը (Հայաստանից) հանրային զարգացման եւ մանուկների պաշտպանութեան մասնագէտ է:
Հայաստանում ստացել է “PHD“ գիտական աստիճան “քաղաքական գիտութիւնների բնագաւառում“:
2001 թուից, Հայաստանում զբաղուել է ժողովրդավարական գծով, տարուող հանրային զարգացման եւ տարածման, գործնական եւ դասախօսական գործունէութեամբ: 2005և2010 թուերին, դասախօսական ելոյթներ է ունեցել Երեւանի Պետական Համալսարանում: Ներկայիս Ամերիկայում ազատ խորհրդատու է, վերոյիշեալ բնագաւառներում:
Բեմ հրաւիրուեց դոկտ. Արթուր Մարտիրոսեանը:
Դասախօսը իր նիւթը պատրաստել էր, 29 գլուխների եւ ենթագլուխներու տակ, անգլերէնով, որը ցուցադրում էր պաստառի վրայ համապատասխան բացատրութիւններով եւ վերլուծութիւններով:
Այն հարցումին, թէ ունկընդիրները ի՞նչ լեզուով կ՛ուզեն լսել դասախօսութիւնը, ներկաները միաձայնութեամբ ցանկացան ունկընդրել մայրենի` հայերէն լեզուով:
Դասախօսութիւնըկազմուած էր մասնագիտական թեքումով, հետեւաբար յաճախ բացատրութիւնների դասախօսի կողմից:
Ի նկատի ունենալով նիւթի բազմազանութիւնը եւ ծաւալը, բնականաբար, հնարաւոր չէ, ամբողջութեամբ ներկայացնել այն: Պիտի աշխատիմ փոխանցել միայն որոշ հատուածներ:
Նիւթը վերնագրուած էր անգլերէնով` “Community Development in Armenia: Current challenges and opportunities“:
Ինչպէս նշեցինք դասախօսութիւնը մասնագիտական բնոյթ ունէր եւ դասախօսը ի բաց առեալ իր մօտեցումներից, օրինակներ եւ տեսակէտներ էր փոխանցում նաեւ միջազգային ճանաչում ունեցող ընկերաբանևգիտնականներից ինչպէս` Robert Chambers, John Friedman, Jayakumar Christian-ից, որոնք լայնօրէն խօսել են միջազգային աղքատութեան, անգրագիտութեան, հոգեւոր աղքատութեան, հիւանդագին յարաբերութիւնների, քաղաքական եւ տնտեսական թնջուքների, ժողովրդավարութեան եւ այլ խնդիրների շուրջ, որոնք առկայ են աշխարհի համարեայ թէ բոլոր երկրներում եւ բնականաբար Հայաստանը նոյնպէս չէր կարող ամբողջապէս զերծ մնալ միջազգայնօրէն տարածուած այս երեւոյթներից:
Պրն. Մարտիրոսեանը, այն տեսակէտն էր պաշտպանում, որ Հայաստանը ուժեղացնելու գործնական ճանապարհը կախուած է համայնքների ուժեղացման հետ: Ուժեղ եւ կազմակերպուած համայնքն է, որ ստեղծում է ամուր եւ կազմակերպուած պետականութիւն:
Հայաստանում դեռ եւս գոյութիւն ունի “ախպէրատնային“ հոգեբանութիւն:
Ըստ դասախօսի, երկրի զարգացումը պէտք է սկսի գիւղից:Այս կապակցութեամբ, բերեց մի քանի հետաքրքրական օրինակներ, որ Հայաստանում եղած ժամանակ, գործի բերումով ականատես է եղել:
Ուսումնական գիտական խմբով այցելում են մի գիւղ: Գիւղացիները մեծ պարծանքով, գովում են իրենց դպրոցի ուսուցչական կազմի ջանասէր գործունէութիւնը, բայց քննիչները նկատում են, որ վերջին 5 տարիների ընթացքին, այդ գիւղից ոչ մի աշակերտ չի յաջողել ընդունուել որեւիցէ համալսարանում:
Եզրակացնում են որ կրթական մակարդակը շատ ցած է եղել: Երբ այդ դրութիւնը գիւղացիների ուշադրութեան են յանձնում, գիւղացիները պատասխանում են.և “Մենք շատ գոհ ենք, որովհետեւ երեխաները չարութիւն չեն անում եւ մենք էլ հանգիստ ենք“: Այս երեւոյթը փաստում է, ընդհանուր առմամբ գիւղացիների դատողութեան մակարդակը:
Մտնում ենք մի գիւղ, գիւղապետը մի համակրելի երիտասարդ է, ոչ շատ տեղեակ մէկը, հազիւ միջնակարգ կրթութեամբ: Գիւղապետի ընտրութեան ժամանակ միւս թեկնածուն, համալսարանաւարտ, աւելի զարգացած եւ տեղեակ անհատ մըն է, որը պէտք եղած քուէն չէ ստացել:
Գիւղացիներից ընտրութեան արդիւնքի պատճառը հարցնում ենք, պատասխանում են, ընտրուած գիւղապետը, մեր աչքի առաջ մեծցած տղայ է, առաւել շատ մեծ գերդաստանից է, ուրեմն Հայաստանում դեռեւս Խ.Ծ.Բ.ի (խնամի, ծանօթ, բարեկամի) աւանդական սովորութիւնը իշխում է:
Դասախօսը իր խօսքերի մէջ, անդրադարձաւ նաեւ եսակենտրոն մտածելակերպի մասին:
Անհատներ կան, որ մեծածախս բնակարաններ են կառուցում, թանկարժէք կահաւորութեամբ, բայց աղբն ու շինարարական նիւթերը թափում են փողոցում: Իրենց միայն սեփական գեղեցիկ տունն է հետաքրքրում: Յաճախ մարդ մտածում է, այ անհամեմատելի գործելակերպի եւ մտածելակերպի մասին: Նարեկացու մշակոյթ ունեցող մի ժողովուրդ, աղբը թափում է փողոցում եւ իր հարեւանի մուտքի առաջ: Աղքատութեան մասին խօսելիս դասախօսը անդրադարձաւ նաեւ այն խնդրին, որով աղքատութիւնը չպէտք է վերագրել միայն, դրամի պակասի, այլ նաեւ մտածելակերպի, խնդիրները ըմբռնելու եւ դատելու, անկարողութեան եւ դժուարութիւնները հարթելու եւ անտեղեակութեան մէջ:
Նախապաշարումները, մասնաւորապէս գիւղերում դեռ եւս գոյութիւն ունի: Հայաստանում բազմաթիւ հաստատութիւններ կան, որոնք հնարաւորութիւն ունեն, գիւղացիների որոշ դժուարութիւններ վերացնել կամ մեղմացնել:
Եթէ մի ընտանիքում հաշմանդամ երեխայ կայ, ծնողները յաճախ տեղեակ չեն, որտեղից կարող են օգնութիւն ստանալ, հիւանդ զաւկի վիճակը բարելաւելու համար: Հաշմանդամութիւնը Աստուծոյ պատիժն են համարում, իսկ իրենց աղքատութիւնը, Աստուծոյ կողմից իրենց մեղքերի համար պատժամիջոց:
Աղքատութեան մշակոյթի միջավայրում, անհատը կորցնում է նաեւ հոգեւոր արժէքները:
Դասախօսը անհատական օգնութիւնների կիրառումը, ճիշդ չէ համարում: Օգնութիւնները պետական խողովակներով եւ համայնքային օգնութեան բնոյթ պէտք է ունենան:
Անդրադարձաւ ՀայաստանևՍփիւռք համագործակցութեան կարեւորութեան մասին, նշելով փոխևշահերի կիրառման սկզբունքը: Ներկաներից ոմանք անդրադարձան, մեր նորանկախ հայրենիքի անկախութիւնից յետոյ դիմագրաւած բազմաթիւ դժուարութիւնների շուրջ: Պատերազմ, երկրաշարժ, շրջափակում եւայլն:
Հիացմունքով խօսեցին հայ ժողովրդի տոկունութեան, հայրենասիրութեան եւ դժուարութիւնները յաղթահարելու ունակութեան մասին:
Այստեղ կ՛ուզէի նշել, որ պրն. Մարտիրոսեանի մօտեցումները առարկայական էին, իսկ պակասութիւնների եւ բացթողումների առնչութեամբ եղած ակնարկութիւնները, ներկայացւում էր սրտցաւօրէն եւ շինարար ոգով:
