0
0
Հայ Դատը արծարծողներուն շրջանակը բաւական ընդարձակ է արդէն: Այնքան մը, որ ան հայկական շրջանակներէ դուրս գալով, բացուած է միջազգային աշխարհին: Եւ այդ իսկ պատճառով, կը խօսուի, կ’արծարծուի եւ վերլուծման կ°ենթարկուի պետական, կուսակցական, միջազգային եւ տեղեկատուական մակարդակներու վրայ:
Բնական էր այսպիսի երեւոյթ, արդիւնք եւ ընթացք, մանաւանդ որ երբ դատը մարդկային դատ է, ուրեմն մարդիկ վաղ թէ ուշ անպայման պիտի սթափին եւ պիտի անդրադառնան ու ենթագիտակցին, թէ այդ դատը նաեւ իրենց դատն է, իբրեւ շնչող էակ՝ մարդ, Աշխարհ կոչեցեալ վիթխարի բնագաւառին մէջ:
Պայքարեցաւ Եղեռնէն ճողոպրած հայորդին եւ այդ ալ հոսանքն ի վեր… հարազատներու կորուստի արհաւիրքով ապրած, մերթ ցաւով, մերթ վիշտով: Այս պոռթկումին ցայտուն օրինակն է Հայ Դատի փաստաբան՝ Վահան Գարտաշեանի պարագան, որ Հայոց Ցեղասպանութեան եւ Հայ Դատի անտեսման մութ օրերուն, ոգի ի բռին պայքարեցաւ ի գին արդարութեան: Դեռ աւելին, Գարտաշեան Ցեղասպանութեան արարքէն ամիսներ առաջ, նախատեսելով նման զարհուրելի արարք, փորձած էր կանխել զայն, դիմելով կառավարական ազդեցիկ մարմիններու, որոնց կարգին Ա.Մ.Ն.-ի պատերազմական նախարարին:
Սակայն, Գարտաշեանի ճիգերը ապարդիւն դուրս եկած էին եւ անոր կոչերուն ոչ մէկ կարեւորութիւն ընծայուած…որուն արդիւնք, թէեւ տուայտանքով եւ մեծ դժուարութիւններու, գէթ անելներու առջեւ գտնուելով, Հայ Դատի ուղիին վրայ տարուած աշխատանքները դանդաղօրէն սկսած էին գործել:
Այսօր, ժամանակի թաւալումով նաեւ փոխուած է հետապնդման թափը: Հայ Դատի մասին շարունակ կը խօսին տարբեր երկիրներու խորհրդարաններ, որոնք նոյնիսկ այս մասին, ամէնայն յանդգնութեամբ որոշումներ կու տան, օրէնքներ կ°որդեգրեն, բանաձեւեր կը քուէարկեն:
Ազգային, պատմական, իրաւական, քաղաքական, մշակութային, հոգեմտաւոր, տնտեսական, կրթական եւ այլ յարաբերական առնչութիւններով պարփակուած ու բնութագրուած՝ Հայ Դատը, ստացած է իր եզակի հասկացողութիւնը:
Հայ Դատի ջահը վառ է, եւ երբեք պիտի չշիջի, այնքան ատեն որ ուրացում եւ իւրացում գոյութիւն ունի, այնքան ատեն որ ոճրագործը չէ ընդունած իր ոճիրը եւ այսուամէնայնիւ հատուցում չէ կատարած:
Ի գին արդարութեան կանչն ալ վերածուած է այլ տեսակի «անլռելի զանգակատան» մը, շարունակ գոռալով, պոռթկալով եւ Ցեդասպանութեան պատշաճ ճանաչում եւ հատուցում պահանջելով:
«Հայրենիք»
