0
0
Հայկական պետականութեան հիմնադիր, Հ․Յ․Դ․-ի անդամ, ականաւոր պետական, քաղաքական, ռազմական գործիչ Արամ Մանուկեանի ծննդեան 144-ամեակը նշուեցաւ Ստեփանակերտի մշակոյթի եւ երիտասարդութեան պալատին մէջ։ Տեղի ունեցաւ ցուցահանդէս, կազմակերպութեամբ Արցախի հանրապետութեան կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ մարզանքի նախարարութեան։
Այս ցուցահանդէսը պիտի տեւէ երկու շաբաթ։ Հանդիսութեան բացման օրը խօսք առաւ Արցախի հանրապետութեան կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ մարզանքի նորանշանակ նախարար Նորայր Մկրտչեանը, որ ըսաւ․ «Հաղորդակցուելով նրա յիրաւի հերոսական կենսագործունէութեանը, որի աշխարհագրութիւնը ձգւում է Պաքուից մինչեւ Կարս, Վանից մինչեւ Երեւան, կարող ենք աներկբայօրէն հաստատագրել, որ Արամ Մանուկեանը մեզ եւ գալիք սերունդներին աւետել է մի մեծագոյն ազգային կենսաբարոյական նշանակութեան պատգամ` այն է ապաւինել միայն ու միայն մեր սեփական ուժերին, երբեք չվհատուել, շարունակել պայքարը` յանուն ազատութեան եւ անկախութեան` մինչեւ յաղթական աւարտ: Ասել է թէ` եթէ ուզում ես քո նուիրական հայրենիքում ապրել խաղաղ ու երջանիկ, եթէ ուզում ես տէրը լինել քո նախնիններից ժառանգած սրբութիւններին եւ սրբարաններին, ուրեմն յանուն այդ արժէքների պատրաստ եղիր կատաղի եւ անզիջում պայքարի: Եւ Արամ Մանուկեանը գործնականում երկու անգամ ապացուցեց Գարեգին Նժդեհի առաջ քաշած այն հիմնադրոյթի անառարկելի ճշմարտութիւնը, ըստ որի` մեզ անհրաժեշտ ուժը պէտք է փնտռել միայն մեր մէջ: Մտովի վերապրելով այդ անասելի ծանր, ճակատագրական, սպառնալիքներով ու զրկանքներով լի իրադարձութիւնները, կարող ենք վճռականօրէն բարձրաձայնել, որ այսօր ապրելով Արցախում, մեր մեծ սրբավայրում հերթական անգամ ի վիճակի ենք կերտել այն նոյն հրաշքը, որը ժամանակին կերտուել է Վանում, Սարդարապատում, Շուշիում»:
Արամ Մանուկեան պետական, կուսակցական գործիչի մասին ելոյթներով հանդէս եկան, նաեւ Արցախի հանրապետութեան կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ մարզանքի նախարարութեան տեղակալ Լեռնիկ Յովհաննիսեանը, Հ․Յ․Դ․ Բիւրոյի անդամ եւ Արցախի պատգամաւոր Դաւիթ Իշխանեանը եւ Արցախի հանրապետութեան կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ մարզանքի նախարարութեան աշխատակազմի ազգային փոքրամասնութիւններու եւ կրօնի հարցերու բաժնի պետ Աշոտ Սարգսեանը:
Լեռնիկ Յովհաննիսեան յայտնեց, թէ Արամ իր պատանեկան տարիքէն նետուեցաւ հայ ժողովուրդի եւ Հայաստանի ազատագրութեան համար անխոնջ պայքարի ու անվեհեր կռուի դաշտ, ամբողջ կեանքը զոհաբերեց այդ նպատակին եւ հայոց լեռներու ամեհի ու խրոխտ կարծրութեամբ եւ տոկունութեամբ թրծուած իր նկարագրով, գաղափարապաշտութեամբ ու մարտունակութեամբ՝ ինքնուրոյն իր դրոշմը դրաւ հայոց նորագոյն պատմութեան վրայ։
Դաւիթ Իշխանեան դրուատեց Արամ «քարիզմա»-ն, լուսաւոր կերպարը, գաղափա-րական շունչը եւ հայրենակերտ գործը, որ կը շարունակեն սերունդները ներշն-չել ու դաստիարակել՝ հայոց ազգի, հայրենիքի եւ պետականութեան պաշտպա-նութեան եւ ազատագրութեան համար գերագոյն զոհաբերութեան պատրաստ գտնուելու անվեհեր յանձնառութեամբ։ Իշխանեան շեշտեց, թէ անպայման ներշնչման աղբիւր կը ստեղծէ Արամը։
Աշոտ Սարգսեան նշեց, թէ Արամ Մանուկեան առաջին հերթին եղած է Հ,Յ․ Դաշնակցութեան գործիչ․․․«Եւ դա է պատճառը, որ մինչեւ հիմա Արամ Մանուկեանի անուան փողոց չունենք Ստեփանակերտում։ Ժամանակին, երբ տապալեցաւ Լենինի արձանը, խնդիր առաջացաւ նաեւ Լենինի փողոցը վերանուանել: Այդ ժամանակ ես Արամ Մանուկեան ենթակոմիտէի նախագահն էի, առաջարկեցինք, որ Լենինի փողոցը վերանուանուի Արամ Մանուկեանի անունով, որովհետեւ Լենինը հանդիսանում էր Սովետական միութեան հիմնադիրը, իսկ Արամ Մանուկեանը` ազատ ու անկախ Հայաստանի հիմնադիրը: Բնականաբար այն ժամանակուայ Հ․Հ․Շ․-ի ներկայացոցիչները դէմ էին եւ նրանց կողմնակից էին նաեւ համայնավարները: Որպէս միջանկեան տարբերակ առաջարկեցին Երեւանեան փողոց անուանումը, այնուհետեւ Վազգէն Սարգսեանի եղերական մահից յետոյ փողոցը կոչուեց նրա անունով: Այս պահին մենք մեր հանրապետութեան մայրաքաղաքում չունենք Արամ Մանուկեանի անունով փողոց։ Առաջարկում եմ Զօրգէ փողոցը վերանուանել Արամ Մանուկեանի անունով, նրա անուամբ զբոսայգի կառուցել», ըսաւ Աշոտ Սարգսեանը:
Միայն քառասուն տարի ապրեցաւ Արամը, սկսելով Շուշիէն, անցնելով Կարսէն ու Վանէն եւ վերջնականապէս հասնելով Երեւան՝ հայ ազգային-ազատագրա-կան շարժման գաղափարի մարտիկը, հայ ժողովուրդի պետական վերածնուն-դին ազգային ղեկավարը եւ Հայաստանի անկախութեան դաշնակցական կեր-տիչը հայոց սերունդներուն կտակեց ներշնչման անսպառ աղբիւր։
Յունուար 1919-ին, Երեւանը հարուածած բծաւոր տիֆէ վարակուած ու մարմ-նապէս լրիւ հիւծուած՝ Արամ Մանուկեան իր աչքերը առյաւէտ փակեց։
Բուն անունով Սերգէյ Յովհաննիսեան՝ Արամ ծնած է 1879-ին, Ղափանի Զէյվա գիւղը։
