0
0
Սպասուած օրուան՝ Սեպտեմբեր 19ի սեմին ենք: Այդ թուականին, մեծ շուքով Աղթամարի Սուրբ Խաչ եկեղեցւոյ պատարագը պիտի կատարուի…
Յատկապէս գործի լծուած են թրքական լրատուամիջոցները, լայնօրէն անդրադառնալու այս պատարագին մասին եւ արդիական միջոցներով, միջազգային աշխարհին տեղեկացնելու թէ, խաչը եկեղեցւոյ գմբէթին վրայ պիտի երեւի, լոկ օրուայ մը համար եւ ապա, անշուշտ լուսարձակներէ եւ ոսպնեակներէ հեռու…յաջորդ օրն իսկ« «խաչազուրկ» Սուրբ Խաչը պիտի վերադառնայ իր մշակութայինթանգարանային գոյավիճակին:
Մշակութային ճամբով, այլ «պըլըֆիզմ» մըն ալ առաջադրելով, թուրք մամուլը ամիսներ առաջ տեղեկացուցած էր թէ թուրք արուեստագէտ մը, մտադրած էր պալէ մը պատրաստել, նիւթ ունենալով Աղթամար կղզիի առասպելը, մասնակցութեամբ աւելի քան հարիւր հայ եւ թուրք արուեստագէտներու:
Դեռ վերջերս, այս սրբատեղին այցելող խումբ մը հայ մանուկներուն, արգիլուած էր «Տէր Ողորմեա»ն երգել եւ նոյնիսկ մոմ վարել:…Եւ այս դէպքը կը պատահէր, վերոյիշեալ հռչակաւոր թուականէն հազիւ ամիս մը առաջ:
Մինչ այդ, հանրածանօթ բանաստեղծ Յովհաննէս Թումանեանի «Աղթամարի Կղզում»ի (կարդալ ամբողջութեամբ՝ վարը) յանկերգն է որ կը հնչէ.
«Սրտիս խորքերէն
Հովէն թէ ծովէն
Մի ձայն եմ լսում.
Ո~նց է մի աղջիկ
Մեղմ ու հանդարտիկ
Անվերջ արտասւում…»
Բնականաբար եթէ Ամէնայն Հայոց բանաստեղծը ողջ ըլլար, որոշ փոփոխութիւններ կատարելով, եզակի ոճը վերածելով յոգնակիի…Հայութեան ձայնն է, որ պիտի բարձրացնէր ու հնչեցնէր:
Սոսկ ձայն մը, ժայթքած հայորդիի թախծոտ ու վրէժխնդիր սրտի խորքերէն… Վանայ լճի փրփրադէզ ալեաց մէջէն:
Սոսկալի ձայն մը, ո’չ մեղմ, ո’չ ալ հանդարտ… ո’չ ալ արտասուաթոր , այլ ԱՐԴԱՐՈՒԹԻՒՆ պահանջող:
Սոսկական ձայն մը, այդ հեքիաթային ու առասպելային «Թամա~ր…Ա~խ, Թամա~ր»էն աւելի անդին, ՊԱՀԱՆՋԱՏԻՐՈՒԹԻՒՆ պարտադրող:
«Հայրենիք»
Սեպտեմբեր 1, 2010
ԱՂԹԱՄԱՐԻ ԿՂԶՈՒՄ
Սրտիս խորքերէն
Հովէն թէ ծովէն
Մի ձայն եմ լսում.
Ո’նց է մի աղջիկ
Մեղմ ու հանդարտիկ
Անվերջ արտասւում:
Կոպիտ աշխարհ է,
Մարդը միշտ չար է,
Կեանք է կործանում,
Կեանքն էլ կործանուած
Որ անցաւ գնաց,
Էլ ետ չի դառնում…
Սրտիս խորքերէն
Հովէն թէ ծովէն
Մի ձայն եմ լսում.
Ո’նց է մի աղջիկ
Մեղմ ու հանդարտիկ
Անվերջ արտասւում:
»Թամա~ր… Ա~խ, Թամա~ր…«
Իզո~ւր… ոչ մի բառ…
Չի պատասխանում:
Սէրը որ կորաւ,
Սիրտը որ մեռաւ,
Արցունքն է մնում…
Սրտիս խորքերէն
Հովէն թէ ծովէն
Մի ձայն եմ լսում.
Ո~նց է մի աղջիկ
Մեղմ ու հանդարտիկ
Անվերջ արտասւում…
ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԹՈՒՄԱՆԵԱՆ
***
ՎԱՆԱՅ ԾՈՎԸ
ԻՄ ԵՐԱԶՈՒՄ…
Այն գիշեր տեսայ
Ես իմ երազում,
Վանայ ծովն վճիտ, անծայր հմայքով,
Մի սէր դրոշմուեց
Իմ հոգու խորքում,
Երկինքը պատուեց՝ բիւրեղեայ ցողով…
Անցան ամպերի
Քարաւանները,
Արեւի շողը պոկուեց երկնքից,
Կապոյտ հրաշքի
Ծփանքի ներքոյ,
Լոյսը թափանցեց՝ անստուեր, անբիծ…
Յետոյ գիշերուայ
Մեղմաշունչ քամին,
Լցրեց իմ սիրտը՝ ինչ որ հառաչով,
Զարթնեց իմ նիրհած
Երազը այնտեղ,
Հոգոց հանեցի՝ ես իմ աղօթքով…
Տեսայ ես կղզին,
Տաճարը անմահ,
Որտեղ խաչուած էր՝ իմ գոյութիւնը,
Լսեցի ձայնը
Քարի եւ հողի,
Արձագանքները՝ նահատակների…
Ուզեցի ծնկել
Եւ մի խունկ վառել,
Շարել որմերն՝ իմ հաւատամքի,
Որպէսզի բացուի
Վարագոյրն լոյսի,
Որ հոգուս ձայնը՝ երկինք համբարձուի…
Այն գիշեր տեսայ
Ես իմ երազում,
Վանայ ծովակի գոյնը լազուրի,
Ծփանքների մէջ
Լոյսն էր շողշողում,
Որպէս մի կանթեղ
Վառուող փարոսի,
Յոյսն էր դեգերում՝ իր վերադարձի…
Աւիկ Տէյիրմէնճեան
Պոսթըն
***
ԱՂԹԱՄԱՐ
Երկինքէն ծորող շողը
պահ մը կը զարթնէ
ակունքը պատմութեան:
Երազ չէր,
որ կը տեսնէի աչքերուս առջեւ,
Վանայ լիճն ու Աղթամարը…:
Ահա նստեր եմ լճափիդ
մէկ ժայռին
ու ալիքներուդ սպիտակ
փրփրանքին մէջ
կը տեսնեմ պատկերները
թագաւորութիւններուդ,
ձեռագիրներուդ…
Բայց՝ փրփրանքներ…:
Ահա կանգներ եմ «Ս. Խաչ»իդ առջեւ
ու կը տեսնեմ ամբողջ տիեզերք մը,
ճաճանչող պատմութիւն մը,
սակայն՝ Ս. Խաչդ անխա՞չ…
Պատմութեան ակո°ւնք,
քեզ հասնելու ճանապարհին
արտասո՞ւքս է աղի,
թէ՞ ջուրերը Վանայ:
Ու կը սկսիմ վազել
կղզիդ ի վեր…
կþորոնեմ խաչքարդ,
Վանայ կեանքը
քար առ քար ապրելու…
Պիտի° գտնեմ…:
Լո¯ւռ կþունկնդրեմ
կարապներուդ զրոյցը,
պիտի° հասկնամ…:
Կþուզեմ ջուրերովդ
պապակ սիրտս յագեցնել,
պիտի° հասնիմ…:
Ու քայլերս դէպի
պատմութեան ակունքը…
Վանայ աշխարհ,
Վանայ պատմութիւն,
Վանայ երազ:
Երէցկին Սեւան
Հանէշեան Պետուրեան
