0
0
Արցախի Հանրապետութեան արտաքին գործոց նախարարութիւնը տարածած է յայտարարութիւն մը` Ատրպէյճանի` հայկական մշակութային ժառանգութիւնը իւրացնելու մտադրութեան վերաբերեալ: Յայտարարութեան մէջ կը նշուի.
«Խստագոյնս դատապարտում ենք Ատրպէյճանական իշխանութիւնների` յատուկ յանձնաժողով ստեղծելու որոշումը, որի աշխատանքը, համաձայն պաշտօնատար անձանց յաջորդող յայտարարութիւնների, ուղղուած կը լինի Ատրպէյճանի կողմից Արցախի բռնագրաւուած տարածքներում գտնուող մշակութային եւ կրօնական կոթողներից հայկականութեան հետքերի ջնջմանը: Տուեալ քայլը եւս մէկ անգամ համոզիչ կերպով հաստատում է այն ակնյայտ փաստը, որ Ատրպէյճանական իշխանութիւնների վերահսկողութեան տակ յայտնուած հայկական մշակութային ժառանգութեանը լիակատար ոչնչացման կամ պատմական արմատներից անջատուելու իրական վտանգ է սպառնում:
Բազմիցս նշել ենք, որ Ատրպէյճանի կողմից պատմութեան կեղծումն ու մշակութային ցեղասպանութիւնը տասնամեակներ շարունակ կանոնաւոր կերպով իրականացուող աւելի լայն հակահայկական քաղաքականութեան մաս են կազմում: Եթէ Ատրպէյճանական-ղարաբաղեան հակամարտութեան սկզբնական փուլում պատմութեան եւ մշակոյթի հետ մեքենայութիւնները ծառայում էին որպէս արդարացում նախկին Ատրպէյճանական Խորհրդային Հանրապետութիւնից հայկական բնակչութեան բռնի տեղահանման համար, ապա հիմա դրանք միտուած են Ատրպէյճանի կողմից Արցախի դէմ ռազմական ուժի ապօրինի կիրառման արդիւնքների օրինականացմանը:
Ինչպէս բռնագրաւուած տարածքներում, այնպէս էլ Ատրպէյճանում հայկական ներկայութեան ոչնչացումը պատմութեան կեղծման, հայկական մշակութային կոթողների ոչնչացման եւ բնիկ տեղանունների անուանափոխման միջոցով, ըստ էութեան, Ատրպէյճանի յարձակողապաշտութեան շարունակումն է այլ մեթոտներով:
Միջազգային հանրութիւնում եւ փորձագիտական շրջանակներում յստակ համոզմունք կայ, որ մշակութային կոթողների ոչնչացումը ոտնձգութիւն է ժողովուրդների արժանապատուութեան, արժէքների եւ կատարելատիպերի նկատմամբ, որի նպատակն է քայքայել ազգի` պատմական փորձութիւններին դիմակայելու եւ զարգանալու ունակութիւնը: Հայկական պատմութեանը եւ մշակոյթին պատերազմ յայտարարելով` Ատրպէյճանը հէնց այդ նպատակն է հետապնդում:
Հայկական մշակութային ժառանգութեան ոչնչացումը ո՛չ միայն Արցախի ժողովրդին իր իրաւունքներից, այդ թւում` մշակոյթի իրաւունքից զրկելու փորձ է, այլեւ` մարտահրաւէր միջազգային հանրութեան համար եւ սպառնալիք խաղաղութեանը եւ անվտանգութեանը: Վերջին տասնամեակների ընթացքում միջազգային հանրութիւնը` ի դէմս Մ․Ա․Կ․-ի, արձագանգելով հակամարտութիւնների ընթացքում մշակութային կոթողների դիտաւորեալ ոչնչացման յաճախակի դարձած դէպքերին, մշակել է դիրքորոշում, ըստ որի` մշակութային կառոյցների ոչնչացումը պատերազմական յանցագործութիւն է եւ հաւասարեցւում է ահաբեկչական գործողութիւններին:
Ատրպէյճանում յատուկ յանձնաժողովի ստեղծումը, որը կը փոխակերպի հայկական մշակութային եւ կրօնական կոթողները` դրանց հետագայ իւրացմամբ, Մ․Ա․Կ․-ի Արդարադատութեան միջազգային դատարանի միջանկեալ միջոցների կիրառման մասին որոշման կոպիտ խախտում է: Դրանք պաշտօնական Պաքուից պահանջում են ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները` կանխելու եւ պատժելու բարբարոսութեան եւ պղծման գործողութիւնները, որոնք վերաբերում են հայկական մշակութային ժառանգութեանը, ներառեալ, բայց չսահմանափակուելով եկեղեցիներով եւ պաշտամունքի այլ վայրերով, տեսարժան վայրերով, գերեզմանատներով եւ հնութիւններով: Որոշումը պարտադիր ուժ ունի Ատրպէյճանի համար: Պաքուի հրաժարումը կատարել այն ցուցադրում է Պաքուի մտադրութիւնը խափանել, թէկուզեւ տեղային մակարդակով, միջազգային յարաբերութիւնների համակարգը, որն ապահովում է միջազգային խաղաղութիւն եւ անվտանգութիւն:
Եւս մէկ անգամ կոչ ենք անում միջազգային հանրութեանը եւ մասնագիտացուած միջազգային կազմակերպութիւններին անյապաղ անհրաժեշտ քայլեր ձեռնարկել` պարտադրելու Պաքուին կատարել իր միջազգային պարտաւորութիւնները` պահպանելով եւ յարգելով հայ ժողովրդի մշակութային ժառանգութիւնը, եւ լիարժէք կերպով կատարել ՄԱԿ-ի Արդարադատութեան միջազգային դատարանի միջանկեալ միջոցների կիրառման մասին որոշումը»:
Միւս կողմէն, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը, դատապարտելով այս քայլը, դիմեց ղարաբաղեան տագնապի լուծման մէջ ներգրաւուած բոլոր երկիրներուն, նախ եւ առաջ ԵԱՀԿ-ի Մինսքի խմբակի համանախագահող պետութիւններուն, քոյր եկեղեցիներուն եւ կրօնական կառոյցներուն, միջազգային մասնագիտական կազմակերպութիւններուն` «խստագոյնս արձագանգելու Ատրպէյճանի կողմէ իրականացուող մշակութային եղեռնագործութեան անթաքոյց այս փաստին` կասեցնելու եւ կանխելու համար բարբարոսութեան այս ու նմանօրինակ դրսեւորումները»:
Ատրպէյճանական տիրապետութեան տակ անցած հայկական տարածքներուն մէջ «հայացուած աղուանական յուշարձաններ»-ը եւ հայկական հետքերը վերացնելու Ատրպէյճանի որոշումը դատապարտեցին նաեւ պաշտօնական Երեւանը եւ շարք մը օտար կազմակերպութիւններ եւ միջազգային կառոյցներ:
Նշենք, թէ հայկական եւ օտար հիմնարկներ դատապարտեցին Ատրպէյճանի որոշումը՝ կազմելու տեղւոյն ու միջազգային մասնագէտներու աշխատանքային խումբ, որ պիտի ուսումնասիրէ ատրպէյճանական տիրապետութեան տակ անցած հայկական տարածքներուն մէջ «հայացուած ալպանական յուշարձաններ»-ը եւ աշխատի ջնջել հայկական հետքերը։
Հայաստանի մէջ Յունաստանի առաջին դեսպան, Սեւծովեան տնտեսական համագործակցութեան նախկին ընդհանուր քարտուղար Լէոնիտաս Խրիզանթոփուլոս Արցախի մէջ հայկական մշակութային ժառանգութեան դէմ սպառնալիքներուն վերաբերեալ յայտարարութիւն կատարեց՝ նշելով, որ Արցախէն գրաւուած տարածքներուն մէջ գտնուող հայկական տաճարներուն մէջ հայկական ներկայութեան ոչնչացման նպատակով Ատրպէյճանի կողմէ աշխատանքային խումբի ստեղծումը մշակութային ֆաշականութիւն կը հանդիսանայ:
Խրիզանթոփուլոս իր յայտարարութեան մէջ յայտնեց. «Պաքուի կողմէ վերջին պատերազմին հետեւանքով Արցախէն գրաւուած տարածքներուն մէջ գտնուող հայկական տաճարներու մէջ` հայկական ներկայութեան ոչնչացման նպատակով Ատրպէյճանի կողմէ աշխատանքային խումբի ստեղծումը կը հանդիսանայ մշակութային ֆաշականութիւն: Քրիստոնէական տաճարներու Կովկասի ալպանացիներուն պատկանելու պատրուակով այդ խումբը պիտի որոշէ, որ տաճարներէն պէտք է վերցուի հայկական ներկայութիւնը: Կովկասի ալպանական եկեղեցին եղած է ինքնավար եկեղեցի: Անիկա ստեղծուած է կարճ ժամանակով 5-րդ դարուն եւ 705 թուականին ենթարկուած է հայկական առաքելական եկեղեցիին: Ալպանական այբուբենը ստեղծուած է Մեսրոպ Մաշտոցի կողմէ, որ 405 թուականին ստեղծած է հայկական այբուբենը եւ ժամանակ մը ետք ստեղծած է ալպանականը: Հետեւաբար անկարելի է, որ Հայկական եկեղեցին իր իսկ օգտին համար օգտագործէր ալպանական տաճարները: Պաքուի նպատակն է իրականացնել մշակութային ցեղասպանութիւն, եւ ատոր համար ան պէտք է դատապարտուի»:
