0
0
Վերջին իրադարձութիւններու, Դաշնակցութեան շուրջ տեղի ունեցող զարգացումներու, ինչպէս նաեւ անցնող շաբաթավերջին Հայաստանի մէջ 20-է աւելի երկիրներու դաշնակցական ուսանողական եւ երիտասարդական միութիւններու ներկայացուցիչներու հաւաքէն ետք, «Երկիր մետիա» պատկերասփիւռի կայանը զրոյց մը կատարեց Հ․Յ․Դ․ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Յակոբ Տէր Խաչատուրեանի հետ:
Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի ներկայացուցիչ անդրադարձաւ դաշնակցական երիտասարդներու խորհրդաժողովին, ուր 22 երկիրներէ հաւաքուած էին ուսանողական-երիտասարդական միութիւններու ներկայացուցիչներ: Ան ընդգծեց, որ երեւոյթը ուրախալի է: Ուրախալի է յատկապէս այն երեւոյթը, որ Հ.Յ. Դաշնակցութիւնը յաջողած է այդ երիտասարդութեան մէջ կերտել հայու այն կերպարը, որ անկախ իր բնակութեան երկրի վայրէն, յստակօրէն կը դրսեւորէ մէկ ազգ եւ մէկ դատ ունեցող նուիրեալ եւ յանձնառու հայու նկարագիրը: Ուրախալի է, որ այդ բազմաթիւ երկիրներէն եկած երիտասարդները հիմնական հարցերու շուրջ որեւէ տարակարծութիւն չունեցան:
Անդրադառնալով Հայաստանի իշխանութիւններուն վերջին օրերու յայտարարութիւններուն` Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի ներկայացուցիչը ըսաւ թէ.- «Չկան ներսի եւ դուրսի դաշնակցականներ, չկայ հին ու նոր ղեկավարութիւն, եւ այն պահանջները, որ նոր ղեկավարութիւնը հինը քննադատէ եւ արժանի գնահատականը տայ, մեզի համար անընդունելի է եւ տարօրինակ»
Ստորեւ հարցազրոյցը․-
Հ.- Ի՞նչ է է այս անգամ ձեր այցի հիմնական նպատակը:
Պ.- Այցի հիմնական նպատակը կարելի է բաժանել երեք մասի: Առաջինը, ինչպէս նշեցիք, ՀՅԴ երիտասարդական- ուսանողական միութիւնների խորհրդաժողովն է, որը տեղի ունեցաւ եւ արդէն իսկ իրենց հաղորդագրութիւնը հրապարակուել է: Երկրորդը` Հայաստանում հանդիպումների նպատակն է, որ բնականաբար տեղի է ունենում պարբերաբար: Երրորդ` Արցախում արտակարգ Շրջանային ժողովին մասնակցութիւնն է, որովհետեւ, ինչպէս գիտէք, մեր կազմակերպութիւնը եւս պէտք է ճշդի առաջիկայ գարնանը տեղի ունեցող նախագահական ընտրութիւնների ռազմավարութիւնը: Այս երեք հիմնական պատճառներով է, որ գտնւում եմ հայրենիքում, եւ այո՛, իմ կեանքի մեծ մասը հիմա անցնում է հայրենիքում` Հայաստանում լինի, թէ Արցախում:
Հ.- Ուզում եմ անդրադառնալ երիտասարդների համաժողովին, որովհետեւ յատկապէս վերջին շրջանում երիտասարդական միութիւնների շուրջ խմորումների, զարգացումների մեծ աշխուժութիւն է նկատւում: 22 երկրներից հաւաքուել են. կան արեւմտեան երկրներ, կայ Մերձաւոր Արեւելք, Պարսկաստան: Ինչպէ՞ս է հնարաւոր լինում բոլորին մէկտեղել, եւ ի՞նչ է խորհրդաժողովի հիմնական նպատակը, արդիւնքները:
Պ.- Իսկապէս ուրախալի է մեզ համար տեսնել, տարբեր միջավայրերում գործող այդ երիտասարդական եւ ուսանողական միութիւնները որքան իրար նման են: Որքան յաջողել է Հ.Յ. Դաշնակցութիւնը այդ երիտասարդութեան մէջ կերտել հայի այն կերպարը, որ անկախ իր բնակութեան` երկրի վայրից, յստակօրէն դրսեւորում է մէկ ազգ, մէկ Դատ ունեցող նուիրեալ եւ յանձնառու հայի նկարագիրը: Ուրախալի է, որ այդ բազմաթիւ երկրներից եկած երիտասարդները հիմնական հարցերի շուրջ, որեւէ տարակարծութիւն չունեցան: Ինչպէս միշտ է պատահում Դաշնակցութեան ժողովներում, անհատական կարծիքներ, տարբեր մօտեցումներ են հնչում այդ ժողովների ընթացքում: Շատ բնական երեւոյթ է, որովհետեւ մեր հաւատը ներքին ժողովրդավարութեան սկզբունքին, ամուր է: Բայց երբ լինում են որոշումներ, եզրակացութիւններ, դրանք դառնում են պարտադիր բոլորի համար: Դա է, որ թելադրում է կարգապահ շարք լինելու հասկացողութիւնը: Երիտասարդները հիմնականում խօսել են Հայաստանում եւ Արցախում երիտասարդների հետ տարուելիք աշխատանքների մասին, Ջաւախքում մեր քոյրերի եւ եղբայրների օժանդակութեան խնդրին, սփիւռքում նոր կենսունակութիւն բերելու, նոր աշխատանքի ծիրեր ծաւալելու գործին եւ բնականաբար նաեւ Ցեղասպանութեան հարցին, ինչպէս նաեւ Թուրքիա-Ազրպէյճան հակահայ պայքարի առնչութեամբ կատարուելիք իրենց գործի մասին: Ողջունելի է, որ երեք օրուայ ընթացքում, ներկայացուցչական հանգամանքով, մօտ 55 երիտասարդներ հաւաքուելով` կարողացան ճշդել առաջնահերթութիւնները եւ անել եզրակացութիւններ, որոնք եւ արտացոլել են իրենց հաղորդագրութիւնում:
Հ.- Դաշնակցութեան Հայաստանի երիտասարդական միութեան վերջին մէկ ամսուայ գործողութիւնների արդիւնքում, Հայաստանի իշխանութեան ներկայացուցիչները շատ անդրադարձան Դաշնակցութեանը: Միաժամանակ 2019 թուականը արդէն աւարտում ենք, եւ 2019 թուականի սկզբին, երբ Արցախում Հ.Յ.Դ. Ընդհանուր ժողովն էր, Հայաստանի վարչապետը ողջունում էր, ջերմ խօսքեր էր ասում Դաշնակցութեանը: Ժողովից յետոյ նաեւ հանդիպել էր Բիւրոյի նոր կազմի հետ, հանդիպում էր եղել Միացեալ Նահանգներում, նորից` համագործակցութեան կոչեր, առաջարկներ եւ մէկ էլ, մի քանի օր առաջ արդէն, վարչապետի մէկ այլ յայտարարութիւն` Դաշնակցութեան զերօ ազդեցութեան մասին: Ձեր գնահատականը:
Պ.- Նախ ասեմ, որ երիտասարդական խորհրդաժողովում բոլորի կողմից հնչեցին զօրակցական կոչեր եւ այդ ուղղութեամբ արդէն հաղորդագրութեան մէջ արտացոլուած է այն իրողութիւնը, որ բոլոր երիտասարդական միութիւնները Հայաստանի երիտասարդական միութեան կողքին են եւ նրա հետապնդած նպատակների` ազգային գաղափարախօսութեանն առնչուող հայկաան նիւթերը համալսարանական եւ դպրոցական դասընթացներից հանելու կամ ընտրովի նիւթերի վերածելու խնդրին: Այս ուղղութեամբ բացարձակապէս չկայ տարակարծութիւն, մօտեցումները եղել են դրական եւ Հայաստանի երիտասարդական միութեան կազմակերպած աշխատանքների կապակցութեամբ էլ` ջատագով:
Այստեղ է խնդիրը, որ ակնարկեցիք: Այսինքն մեզ համար եւս անակնկալ է, թէ ինչո՛ւ մեր եւ երիտասարդութեան արդար ցասումը, որ վերաբերւում է հայոց լեզուին եւ հայոց պատմութեան դասընթացներն ընտրովի դարձնելու խնդրին համալսարաններում, իսկ Հայց. եկեղեցու պատմութիւնը առհասարակ դպրոցական աւագ դասարանից հանելու խնդրին, որը ոչ միայն երիտասարդութեան, այլեւ մեզ համար շատ մտահոգիչ է: Իրենք անշուշտ երիտասարդական յանդուգն ոճով փորձեցին դա արտայայտել, ու նաեւ կոչ ուղղեցին նախարարին` երկխօսութեան, բայց դժբախտաբար այս երկխօսութիւնը ստացաւ բռնի ուժի բնոյթ, որը դատապարտուեց նոյնիսկ մարդկային իրաւունքների հարցերով զբաղուող կազմակերպութիւնների կողմից: Այս ամէնի մէջ տարօրինակ է վարչապետի զգուշաւորութիւնը ՀՅ Դաշնակցութեանը վերաբերող հարցերում: Ըստ երեւոյթին, հիմա անցել է ուրիշ փուլի, եւ մեզ համար յստակ է, որ հակադաշնակցական արշաւը, որ կազմակերպւում է, ծրագրուած աշխատանք է, թողնում է իր վատ ազդեցութիւնը մեր ժողովրդի միասնականութեան խնդրում:
Մենք նոյնպէս ուզում ենք պաշտօնապէս յայտարարել, որ պատրաստ ենք այլազան ձեւերի համագործակցութեան, եւ եթէ վարչապետը ունի յատուկ օրակարգ քննելու մեզ հետ, իր կոչերը չեն մնայ անարձագանգ: Բայց պէտք է նշել, որ վերջին շրջանում յատուկ թիրախ է դարձել Դաշնակցութիւնը, որ մեզ համար զարմանալի է եւ անընդունելի: Եւ այդ ուղղութեամբ իրապէս եթէ կարծում են, թէ այս հակադաշնակցական պայքարով, ներքին շերտաւորումների պայքար պէտք է ստեղծեն, յուսախաբ կը լինեն, որովհետեւ այսպիսի պայքարները ճիշդ հակառակը` Հայ յեղափոխական դաշնակցութեանը առաջնորդում են է՛լ աւելի համախմբուածութեան, բռունցքուելու` որպէս կազմակերպութիւն: Մէկ անգամ եւս նշում եմ, Հայ յեղափոխական դաշնակցութեան մէջ չկան ներսի եւ դրսի դաշնակցականներ, չկայ հին ու նոր ղեկավարութիւն, եւ այն պահանջները, որպէսզի նոր ղեկավարութիւնը, հինը քննադատի եւ արժանի գնահատականը տայ, մեզ համար անընդունելի է եւ տարօրինակ: Դա ի՞նչ է նշանակում, մենք պէտք է այդ իշխանութեան այլազան դերակատարների նախկին յայտարարութիւններին յատուկ արժեւորում տանք, որոնք այդ յայտարարութիւնները կատարել են նոյնիսկ անկախութեան առաջին տարիներին: Ես կարծում եմ, որ այս հակադաշնակցական մոլուցքը իսկապէս վնասակար է, որովհետեւ մեր երկրում, մեր հայրենիքում, ներքին թշնամիներ որոնելու որեւէ մէկ փորձ դատապարտուած է ձախողութեան:
Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւնը թշնամի չունի Հայաստանում: Հ.Յ.Դ. թշնամիները հայ ժողովրդի թշնամիներն են, որոնք գտնւում են Հայաստանի սահմաններից դուրս եւ դրա համար մենք ակնկալում էինք, որ առողջ մթնոլորտը այս նոր իշխանութեան օրօք պէտք է տարածուի ողջ Հայաստանում, որպէսզի իսկապէս արմատանայ ժողովրդավարութիւնը, ամրանայ բազմակարծութիւնը, որովհետեւ ժողովրդավարութեան հիմնական նախապայմաններից մէկը հէնց այդ բազմակարծութիւնն է: Այսօր չենք տեսնում, որ դա տեղի է ունենում, ընդհակառակը, որոշումները պարտադրելու, միանձնեայ ղեկավարութեան, առհասարակ ընդդիմութիւնը որպէս թշնամի դիտելու այս մօտեցումները մեզ շատ են մտահոգում:
Մէկ անգամ եւս կոչ ենք ուղղում` բաժանարար գծեր ստեղծելու, ատելութեան մթնոլորտ սերմանելու այս փորձերից հեռու պէտք է մնալ, որովհետեւ, աւելի քան երբեւէ, այսօր անհրաժեշտ է ազգային միասնականութիւնը, որի համար աշխատելու մենք պատրաստ ենք:
Հ.- Միասնականութեան հետ կապուած ձեր խօսքում ասացիք արցախեան օրակարգը կայ եւ մեկնելու էք Արցախ: Յայտնի է, որ առաջիկայ մի քանի օրերին տեղի ունենալիք ժողովում որոշուելու է նախագահի թեկնածու առաջադրելու, եւ առհասարակ ընտրութիւնների շուրջ դիրքորոշումը: Դրա հե՞տ է կապուած ձեր այցը Արցախ:
Պ.- Այո՛, այսինքն հիմնականում այս այցը Արցախ` պայմանաւորուած է այդ արտակարգ Շրջանային ժողովի գումարմամբ, որում պէտք է ճշդուի ռազմավարութիւնը եւ աշխատանքային ծիրը` Արցախում նախագահական եւ Ազգային ժողովի ընտրութիւնների վերաբերեալ: Այդ ուղղութեամբ, գիտէք, որ Արցախի մեր մարմինները հանդիպումներ են ունեցել գրեթէ բոլոր թեկնածուների հետ, եւ այլեւս ժամանակն է, որոշ եզրակացութիւնների յանգելու: Մենք խոստացել էինք, որ դեկտեմբերին այդ եզրակացութիւնը կը կայացնենք, որպէսզի նաեւ մեր դիրքորոշումները յստականան: Մեկնելուս հիմնական պատճառը սա է: Ուրախ եմ նշելու, որ ինչպէս քիչ առաջ ասացի, մենք որոշ գործակցութեան եւ համադրութեան աշխատանքներ տանում ենք այս պետութեան այլազան ոլորտների հետ, այսինքն` նոյնիսկ Հայաստանի պարագայում: Կան նախարարութիւններ, որոնց հետ աշխատում ենք: Մէկը Արցախի հիմնահարցի կապակցութեամբ աշխատանքներ համադրելու խնդիրն է: Նախկինում էլ դժուարութիւն չենք ունեցել համադրելու, հիմա էլ շարունակում ենք աշխատել ի շահ պետականութեան: Արցախի բարեկամների համաժողովը, որը շատ յաջողուած էր, որովհետեւ աւելի քան 150 մասնակիցներ, ոչ հայազգի քաղաքական գործիչներ, մտաւորականներ, լրագրողներ եկան Արցախ` Ստեփանակերտ, քաջաբար մասնակցեցին, չնայած կային ցանկի վրայ, եւ տուեցին իրենց տեսակէտները: Այնտեղ մասնակցում էր նաեւ Հայաստանի արտաքին գործերի փոխնախարար պրն. Քոչարեանը, բայց դժբախտաբար Հայաստանի Ազգային ժողովի պատուիրակութիւնը, որին սպասում էինք, գոնէ մեզ համար անյայտ պատճառներով չներկայացաւ: Բացի դա, ուզում եմ նշել նաեւ, որ ողջունում ենք այս իշխանութեան օրօք, նաեւ վերջերս Պրաթիսլաւայում պրն. նախարարի յայտարարութեան մի քանի կէտեր, որոնք մենք ամբողջովին կիսում ենք եւ աջակցում: Այսինքն այն ամէնը, ինչ վերաբերում է այն հանգամանքին, որ Արցախը պէտք է վերադառնայ բանակցային սեղան, ամբողջովին համաձայն ենք, այն իրողութիւնը, որ ապագայի որեւէ մէկ հանրաքուէ պէտք չէ ունենայ սահմանափակում, եւ դա նշանակում է, որ Արցախի ժողովուրդը պէտք է ունենայ արտայայտուելու իրաւունք` ճշդելու իր բացարձակ մակարդակը: Եւ ոչ թէ այն տարազով, որ Ազրպէյճանը այսօր դնում է բանակցային սեղանին: Այս հարցերում, բնականաբար, մենք ունենք նոյն մօտեցումը եւ գնահատում ենք: Ուրեմն այնպէս չէ, որ միանշանակ ժխտական վերաբերմունք ենք ունեցել, բայց եւ անհասկանալի է մնում, որ հակառակ մեր այդ համադրման ջանքերի` նկատում ենք, որ այսօր Հայաստանում ծրագրուած արշաւ գոյութիւն ունի մեր դէմ: Ամէն տեսակի հակադաշնակցական աշխատանքները, հակադաշնակցական միտումներ ունեցող անձինք, որոնք ունեն հաւանաբար տարբեր օրակարգեր, քաջալերւում են, որպէսզի արտայայտեն իրենց կեցուածքը եւ ստեղծեն այնպիսի ժխտական մթնոլորտ, որ ժողովրդի ուշադրութիւնը շեղուի իշխանութեան բացթողումներից, եւ այս ներքին թշնամու փնտռտուքի մէջ գտնեն միջոց, որպէսզի հարցն այդտեղ կենտրոնանայ: Սա, ըստ մեզ, ազգակործան մօտեցում է: Սրան պէտք է վերջ տրուի, եւ այս ուղղութեամբ կարծում եմ, որ իշխանութիւնը պատասխանատուութիւն ունի մթնոլորտը փոխելու, չշիկացնելու:
Հ.- Կա՞յ արդեօք ենթադրութիւն, թէ այս պայքարը որքանո՞վ է համադրուած, որքանո՞վ է որոշակի կենտրոններից ղեկավարւում:
Պ.- Կան կասկածներ, սակայն չեմ ուզում անդրադառնալ այն ուղղութեանը, որ բնականաբար կան նաեւ արտաքին ուժեր, որոնք շահագրգռուած են, որ Հայաստանն ունենայ ներքին պառակտումներ, բայց այդտեղ մենք պէտք է պայքարենք, ոչ թէ տեղի տանք նմանատիպ միտումներին: Կան նաեւ ներքին ուժեր` ընտրական իրենց հաշիւներով, կամ, այլապէս, ունեն յատուկ դիրքորոշում, որպէսզի Հայաստանի ներքին կեանքը անհանգստութիւն ապրի այս աստիճանի: Սակայն, նորից կրկնում եմ, մեզ համար չափազանց ընդունելի երեւոյթ է, ողջ քաղաքակիրթ աշխարհում, այդ երեւոյթը կայ. ներքին տարակարծութիւնը, ներքին ընդդիմութիւնը շատ բնական երեւոյթներ են ժողովրդավարութեան մէջ, ընդհակառակը, պէտք է քաջալերուի, որովհետեւ այլակարծութիւնից, կարծիքների բախումից ի յայտ են գալիս ճշգրիտ որոշումները: Բայց հիմա մենք մի երեւոյթի առջեւ ենք, ու կարծես թէ խուլ ականջներ կան: Բոլոր առաջարկները, որ անցեալում արել ենք, գիտէք, կառավարութեան ծրագրի նկատմամբ մեր Հայաստանի կազմակերպութիւնը կարծիք է յայտնել, չի ստացել եւ ոչ մի արձագանգ: Մեր այլընտրանքային յանձնախմբերը, որոնք աշխատում են, շուտով կը ներկայացնեն նաեւ ընկերատնտեսական առաջարկներ` այդ ուղղութեամբ, բայց ընդհանուրի մէջ տեսնում ենք, որ այս ամէնը մնում է անարձագանգ: Դժբախտաբար քաղաքական երկխօսութիւնը կայացուած է ամբաստանութեամբ եւ ներքին թշնամիների որոնմամբ: Սրան պէտք է վերջ տրուի, եւ Հայաստանը ամէն գնով պէտք է գտնի իր բնական հունը, եւ իշխանութիւնների համար ընդդիմութիւնը, ընդդիմութեան գոյութիւնը որպէս բարիք նկատուի:
Հ.- Ի դէպ, միայն դուք չէք դժգոհում: Օրերս Ազգային ժողովում ոչ իշխանական խմբակցութիւնների ղեկավարները մի քանի անգամ արդէն դժգոհել են, որ որեւէ երկխօսութիւն չի նկատւում: Յատուկ չուզեցի շատ մանրանալ Արցախի ներքաղաքական կացութեան վրայ եւ նախագահական, խորհրդարանական ընտրութիւնների վրայ` ակնկալելով, որ Արցախում տեղի ունենալիք ժողովի որոշումներից եւ ձեր վերադարձից յետոյ նորից առիթ կ՛ունենանք այդ հարցի շուրջ աւելի հանգամանալից խօսելու:
Պ.- Վստահաբար, այդ ժամանակ եւս մենք կը զգանք մեր շարքերի բազկերակը: Նրանք բնականաբար առիթ պէտք է ունենան ազատ արտայայտուելու: Պէտք է խորհրդակցենք շարքերի հետ` այդ արտակարգ Շրջանային ժողովի միջոցով: Ես մէկ անգամ եւս յայտարարում եմ, որ Հ.Յ.Դ.-ի համար Հայաստանի պետականութիւնը բացարձակ արժէք է, եւ այդ պետականութեանը ծառայելուն ի խնդիր` մենք պատրաստ ենք աշխատանքներ ձեռնարկել, որպէսզի Հայաստանի վարկը մնայ բարձր, եւ որ երբեք չզբաղուենք ներքին թշնամանքի մթնոլորտի արծարծումով: Սա, կարծեմ, բոլորի նպատակը պէտք է լինի, եւ մէկ անգամ եւս խնդրում ենք, ազգային միասնականութեան սիրոյն դադարեն ներքին անիմաստ պայքարները, որոնք սկսել են հնչել նոյնիսկ ամենաբարձր քաղաքական բեմերից:
Հ.- Որքա՞ն է տեւելու ձեր այդ մատնանշած անպատրաստակամութիւնը: Եթէ յիշողութիւնս չի դաւաճանում, մի քանի ամիս առաջ էլ եւրոպական կառոյցներից մէկում կարեւոր հակահայկական բանաձեւեր հնարաւոր եղաւ չէզոքացնել: Հայաստանի խորհրդարանի պատգամաւորները շտապեցին ասել, որ դա միայն իրենց յաղթանակն է, Եւրոպայի Հայ դատի յանձնախումբը ստիպուած ճշգրտում մտցրեց, որ իրենք կարեւոր դերակատարութիւն են ունեցել: Մի քանի սփիւռքեան կազմակերպութիւններ եւս նոյն թեմայի շուրջ ստիպուած արտայայտուեցին: Կարծես շարունակւում է մէկ դարպասի վրայ խաղը:
Պ.- Ցաւում եմ, որ խնդիրը երբեմն այդպէս է ներկայացւում, աշխարհը գիտի, որ այդպէս չէ: Հայաստանի դիւանագիտութեան կողքին, Հայ դատի մեր յանձնախմբերը եւ մարմինները լուրջ աշխատանք են տանում աշխարհի չորս ծայրերում, որպէսզի մենք կարողանանք Հայաստանի համար ապահովել նպաստաւոր դիրք, Հայաստանի համար վնասակար որեւէ բանաձեւ չէզոքացնել եւ, ընդհակառակը, ի նպաստ Արցախի բանակցութիւնների հայկական կողմի համար նպաստաւոր մթնոլորտ եւ տրամադրութիւն ստեղծել: Դրա լաւագոյն գրաւականը Արցախի խորհրդաժողովին մեր մասնակցութեան խնդիրն է, դրա լաւագոյն գրաւականները աշխարհով մէկ այլազան քաղաքական ուժերի յայտարարութիւններն են, որոնցում շեշտւում են Հայ դատի աշխատանքների դերը եւ համայնքների ձայնը: Այդ յաջողութիւնների մէջ լաւագոյն գրաւականներից մէկն էլ Պրիւքսելում տեղի ունեցած հանգանակութիւնն էր, որտեղ մեր համակիրները եկան մէկ անգամ եւս փաստելու, որ Հայ դատի աշխատանքների հանդէպ ունեն յատուկ յարգանք եւ նրանց ձայնակցեցին, ոչ միայն մեր համակիրները: Ելոյթներով հանդէս եկան Արցախի նախագահը, Արամ Առաջին կաթողիկոսը եւ յատուկ շնորհակալական ուղերձ էին ուղարկել Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Գարեգին երկրորդը եւ Հայաստանի նախագահը:
