0
0
Ստորեւ, լոյս կ՛ընծայենք հարցազրոյց մը կատարուած Հ.Յ.Դ. Մամլոյ Դիւանի լրագրողին կողմէ, Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ եւ Հայ Դատի Կեդրոնական խորհուրդի նախագահ Յակոբ Տէր Խաչատուրեանի հետ, վերջերս հայութեան յղուած, քիւրտ բանտակուած ղեկավար` Օճալանի կողմէ.-
Հ.- Մօտ չորս շաբաթ առաջ հրապարակուեցաւ Փ.Ք.Ք.-ի առաջնորդ Ապտուլլահ Էօճալանի նամակը` Հրանդ Տինքի սպանութեան տարելիցին առիթով, որ նախ հրատարակուեցաւ Պոլսոյ “Ակօս“ շաբաթաթերթին մէջ: Հ.Յ.Դ.-ն ցարդ պաշտօ¬նա¬պէս չարձագանգեց այդ նամակին. այս նամակի մասին ի՞նչ է կուսակցութեան կեցուածքը:
Պ.- Նախ ըսեմ, որ Էօճալանի նամակը նախատեսուածէն ուշ հրապարակուեցաւ, ենթադրաբար` որովհետեւ պէտք է անցներ թրքական համապատասխան կառոյցներու բովէն: Հրապարակումէն մօտ քսան օր առաջ, Էօճալան “մինչեւ Հրանդին սպանութեան տարելիցի օրը“ — այսինքն` 19 Յունուար — “մեր հայ հայրենակիցներուն ուղղուած“ նման նամակ մը գրելու մասին արդէն հրապարակում կատարած էր: Այդ ճիշտ այն օրերուն էր, երբ Էօճալանի գլխաւորած մէկ կազմակերպութեան` Քիւրտիստանի Համայնքներու Միութեան (KCK) համանախագահ Պէսսէ Խոզաթ խնդրահարոյց յայտարարութիւն կատարած էր հայութեան մասին: Էօճալան, արձագանգելով Խոզաթի ըսածներուն նկատմամբ ստեղծուած ընդվզումին, ըսած էր, թէ հայերուն համոզելու համար պիտի գրէ իր նամակը: Էօճալանի նամակը, սակայն, յստակ կերպով անհրաժեշտ սրբագրութիւնը չի կատարեր:
Հ.- Այսինքն, դժգո՞հ էք նամակէն:
Պ.- Ողջունելի է այն փաստը, որ քիւրտ ժողովուրդի ազատագրական պայքարի բանտարկուած առաջնորդը` Աբոն հայութեան ուղղուած նամակ գրած է: Պէտք է անպայման նկատի ունենալ այն հանգամանքները, իր բառերով` “դժուար պայմաններ“ը, որոնց մէջ կը գտնուի Էօճալանը եւ նամակին բովանդակութիւնը ըստ այդմ պէտք է հասկնալ, արժեւորել: Ուրախ ենք, որ Էօճալան անգամ մը եւս Հայոց Ցեղասպանութեան ճիշդ բնորոշումը կու տայ եւ Թուրքիոյ հանրապետութեան համար այս ցաւոտ պատմութեան հետ առերեսումը անխուսափելի կը նկատէ:
Ինչ որ անհասկնալի է Էօճալանի նամակին մէջ, յղումներն են “լոպիներու“ եւ “համայնքանման կառոյցներու“: Հայութեան ուղղուած նամակի մը մէջ այս յղումները առնուազն շփոթմունք կը ստեղծեն` արդեօ՞ք խօսքը Սփիւռքի հայկական համայնքային կառոյցներու եւ լոպիներու մասին է: Մանաւանդ` երբ Էօճալան հայ ժողովուրդին կ»առաջարկէ “առանց ցեղապաշտ-ազգայնական թակարդներու մէջ իյնալու շարունակէ իր պայքարը“ եւ այդ բոլորին “դէմ զգուշութեան, յստակ դիտարկումով մը խնդիրը քննարկելու կը հրաւիր[է]“: Սփիւռքի թէ Թուրքիոյ մէջ հայկական լոպիներու մասին բացասական արտայայտութիւն կար նաեւ Խոզաթի ըսածին մէջ, եւ ըսած ըլլալու վերագրում` մօտ մէկ տարի առաջ, նոյնինքն Էօճալանին: Սփիւռքի մէջ “հայկական լոպի“ կոչուածը հայութեան ժողովրդային լայն խաւերու կամքը արտայայտող գործունեայ կառոյցներ են:
Չեմ անդրադառնար նաեւ նամակին մէջ արտայայտուած եւ կամ չարտայայտուած մտքերու մասին արժեւորումներուն եւ քննադատութիւններուն, որոնք տեղ գտան հայկական լրատուա¬միջոցներու մէջ: Այս բոլորէն անկախ, մենք, մեղմ ըսած` խիստ վերապահ ենք Աբոյի ակնարկած Թուրքիոյ հեռանկարին նկատմամբ, թէ` ան կրնայ ըլլալ “ժողովրդավարութեամբ պսակադրուած հանրապետութիւն մը[, որ] թէ՛ պիտի յաջողի անցեալի հետ հաշտուելու եւ թէ բոլոր տարբեր ինքնութիւններուն ազատապէս ապրած հանրապետութիւն մը դառնալու“:
Ամենայնդէպս, կը կրկնեմ որ այս կոչը ինքնին, որքան ալ պակասաւոր կամ նոյնիսկ հակասական մտքերով խճողուած, ողջունելի է որպէս քայլ մը, որ կրնայ ճամբայ հարթել հայ-քիւրտ յարաբերութիւններու զարգացման: Այդ յարաբերութիւնները անշուշտ պէտք է խարսխուին նաեւ Հայկական Ցեղասպանութեան եւ հայութեան իրաւունքներուն նկատմամբ արդարութեան վրայ` որպէս գրաւական իսկական ժողովրդավարութեան եւ համահաւասար:
