ՄԵԾԻ ՏԱՆՆ ԿԻԼԻԿԻՈՅ ԱՐԱՄ Ա. ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ ՀՈՎՈՒԱՊԵՏԱԿԱՆ ԱՅՑԵԼՈՒԹԻՒՆԸ՝ ՍՈՒՐԻԱ

0 0

 Մե­ծի Տանն Կի­լիկ­իոյ Կա­թո­ղի­կոս  Արամ Ա., Հով­ուա­պե­տա­կան այ­ցե­լու­թեամբ այ­ցե­լեց Սուր­իա: Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը ըն­կե­րակ­ցու­թեամբ յա­տուկ պատ­ուի­րա­կու­թեան, առա­ջին հեր­թին այ­ցե­լեց Լա­թաք­իա, ուր տեղ­ւոյն հայ հա­մայն­քին կող­մէ դի­մա­ւոր­ուե­ցաւ: Ապա, Նո­րին Սրբու­թիւնը շա­րու­նա­կեց իր այ­ցե­լու­թիւն­նե­րու շար­քը, դէ­պի Քե­սապ, ուր հա­մա­ժո­ղովր­դա­յին մե­ծա­շուք հան­դի­սու­թեամբ, ու եկե­ղե­ցա­կան արա­րո­ղու­թեամբ կա­տա­րեց օծու­մը Գա­րա­տու­րա­նի շրջա­նի նոր եկե­ղե­ցւոյ:

Պատ­մա­կան այս քա­նի մը օրե­րը Սուր­ի­ա­հա­յու­թեան հա­մար եղան քա­ջա­լե­րան­քի ու հո­գե­կան վե­րարթ­նու­թեան օրեր:

Բեր­իոյ Թե­մի Առաջ­նորդ Գերշ. Տ. Շա­հան Եպս. Սար­գիս­եա­նի գլխա­ւո­րու­թեամբ, Ազ­գա­յին իշ­խա­նու­թեան ու պատ­կան մար­մին­նե­րու ան­դամ­նե­րէ կազմ­ուած մե­ծա­թիւ խումբ մը Հա­լէ­պէն ժա­մա­նած էր ող­ջու­նե­լու Նո­րին Սրբու­թեան օրհ­նա­բեր այ­ցե­լու­թիւնը՝ Լա­թաք­իա:

Հայ­կա­կան թա­ղա­մա­սե­րէն Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը հետի­ոտն ան­ցաւ, հայ թէ արաբ ժո­ղո­վուր­դին խան­դա­վառ ծա­փող­ջոյն­նե­րուն ու ցնծու­թեան ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րուն ար­ժա­նա­նա­լով: Այ­նու­հե­տեւ Հա­յոց Հայ­րա­պե­տը պատ­մա­կան Ս. Աստ­ուա­ծա­ծին եկե­ղեց­ւոյ քա­րա­կերտ կա­մար­նե­րուն ներ­քեւ աղօթք կա­տա­րեց Սուր­իոյ ու Լի­բա­նա­նի թե­մե­րու առաջ­նորդ սրբա­զան­նե­րուն մաս­նակ­ցու­թեամբ: Բեր­իոյ Թե­մի առաջ­նորդ Սրբա­զա­նը բա­րի գալստ­եան իր խօս­քով յի­շեց Նո­րին Սրբու­թեան 13 տա­րի­ներ առաջ կա­տա­րած անդ­րա­նիկ այ­ցե­լու­թիւնը նոյն քա­ղա­քը:

Ապա, Արամ Ա. իր գնա­հա­տան­քը յայտ­նեց ներ­կայ հոծ բազ­մու­թեան, որ եկե­ղեց­ւոյ, շրջա­փա­կին թէ շրջա­կայ թա­ղա­մա­սե­րուն մէջ ունկն­դիր կը դառ­նար իր պատ­գա­մին, ըսե­լով թէ մեր եկե­ղեց­ւոյ շուրջ հա­մախմբ­ուած մնա­լը, հա­յու­թեան ամուր գո­յու­թեան երաշ­խիքն է:

Նոյն օրը, երե­կոյ­եան, շքեղ ճաշ­կե­րոյթ մը տրուե­ցաւ հա­մայն­քի նո­րա­կա­ռոյց »Արա­րատ« սրա­հին մէջ:

Նո­րին Սրբու­թիւնը ան­գամ մը եւս իր գնա­հա­տան­քը յայտ­նեց Լա­թաք­իոյ հա­մայն­քի բո­լոր զա­ւակ­նե­րուն, իւ­րա­քան­չիւ­րին ստանձ­նած մեծ թէ փոքր պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն­նե­րը հա­ւա­սա­րա­պէս կա­րե­ւոր նկա­տե­լով, եկե­ղե­ցա­կան ու ազ­գա­յին հա­ւա­քա­կան կեան­քի իրա­գործ­ման մէջ:

Շա­բաթ Հոկ­տեմ­բեր 17-ին, Արամ Ա. Կա­թո­ղի­կոս ժա­մա­նեց հա­յա­շատ պատ­մա­կան Քե­սապ գիւ­ղը: Դի­մա­ւո­րու­թեան եկած էին պե­տա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, Գա­ւա­ռա­կան ու Քա­ղա­քա­կան ժո­ղով­նե­րու ան­դամ­ներ, ինչ­պէս նա­եւ հայ յա­րան­ուա­նու­թեանց ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, ազ­գա­յին կա­ռոյց­նե­րու եւ պատ­կան մար­մին­նե­րու պա­տաս­խա­նա­տու ան­դամ­ներ: Ապա, ներ­կայ մե­ծա­թիւ ժո­ղո­վուր­դին իր պատ­գա­մը ուղ­ղե­լով, Արամ Ա. Կա­թո­ղի­կոս ող­ջու­նեց քե­սա­պա­հա­յու­թիւնը, իր հայ­րե­նի հո­ղին կապ­ուած ժո­ղո­վուր­դի բնո­րո­շիչ յատ­կա­նիշ­նե­րը մատ­նան­շե­լով: Հո­ղին կառ­չա­ծու­թիւնը, կրօ­նա­կան ապ­րում­նե­րը, եկե­ղեց­ւոյ ար­ժէք­նե­րուն նկատ­մամբ բծախնդ­րու­թիւնը, ազ­գա­յին ոգին, հա­յա­շունչ նկա­րա­գի­րը եւ հա­մա­խումբ ապ­րե­լու առա­ւե­լու­թիւն­նե­րը, յատ­կան­շա­կան կէ­տեր իբ­րեւ ներ­կա­յա­ցուց Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը, զա­նոնք նկա­տե­լով երաշ­խիք՝ գիւ­ղի հա­յադ­րոշմ գո­յու­թեան, եւ ի խնդիր հայ կեան­քի առողջ պահ­պան­ման:

Արամ Ա., Հով­ուա­պե­տա­կան իր այս այ­ցե­լու­թեան գլխա­ւոր առի­թին՝ Քե­սա­պի դէ­պի ծո­վե­զերք տա­նող Գա­րա­տու­րան շրջա­նի Ս. Աստ­ուա­ծա­ծին նո­րա­կա­ռոյց Եկե­ղեց­ւոյ հան­դի­սա­ւոր օծ­ման անդ­րա­դառ­նա­լով, իր բարձր գնա­հա­տան­քը ար­տա­յայ­տեց Քե­սա­պի հա­մայն բնակ­չու­թեան: Պատ­գա­մէն ետք տե­ղի ու­նե­ցաւ աջա­համ­բոյր:

Թե­մա­կալ առաջ­նոր­դին գլխա­ւո­րու­թեամբ, եւ մաս­նակ­ցու­թեամբ Մի­ա­բան հայ­րե­րու, տե­ղի ու­նե­ցաւ նո­րա­շէն եկե­ղեց­ւոյ »Դռնբա­ցէք«ի սրտա­ռուչ արա­րո­ղու­թիւնը: Մի­ա­բան հայ­րեր ծուն­կի եկած եր­գե­ցին »Բաց մեզ Տէր«ը, որ­մէ ետք սաղ­մոս­նե­րու եւ շա­րա­կան­նե­րու եր­գե­ցո­ղու­թեամբ մի­աս­նա­բար մուտք գոր­ծե­ցին եւ կա­տա­րե­ցին Կի­րակ­մուտ­քի ժա­մեր­գու­թիւնը, առ ի նա­խա­պատ­րաս­տու­թիւն յա­ջորդ օր­ուան սրբա­զան արա­րո­ղու­թեան:

Նոր եկե­ղեց­ւոյ օծ­ման աւար­տին իր Հայ­րա­պե­տա­կան պատ­գա­մը փո­խան­ցե­լով ներ­կայ բազ­մու­թեան, Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը վեր առաւ եկե­ղե­ցա­շի­նու­թեան առա­քի­նու­թիւնը, որուն խտա­ցած օրի­նա­կը կա­րե­լի է նկա­տել մեր ժո­ղո­վուր­դը: »Մեր զա­ւակ­նե­րը ուր որ գա­ցած են, իրենց տան կող­քին եկե­ղե­ցին շի­նած են« ըսաւ ան: Սա­կայն, Նո­րին Սրբու­թիւնը բա­ւա­րար չնկա­տեց քա­րե­ղէն եկե­ղե­ցի­նե­րուն սլա­ցիք բարձ­րա­ցու­մը դէ­պի եր­կինք: Ան նա­եւ աւե­ցուց, թէ »միայն եկե­ղե­ցի չշի­նենք, ոչ ալ միայն եկե­ղե­ցի եր­թանք, այլ եկե­ղե­ցին մեր կեան­քին մէջ բե­րենք, մեր առօր­եա­յին մէջ, մեր կեան­քի բո­լոր մա­կար­դակ­նե­րուն վրայ: Եկե­ղե­ցին Քրիս­տո­սի ներ­կա­յու­թիւնն է խորհր­դա­կան, որ եկե­ղեց­ւոյ ճամ­բով զգա­լի կը դառ­նայ մեր կեան­քէն ներս«:

1800-ական թուա­կա­ննե­րէն, նոյն շրջա­նին մէջ քա­նի մը ան­գամ­ներ կա­ռուց­ուած են եկե­ղե­ցի­ներ, որոնք դժբախ­տա­բար հո­ղա­յին սա­հանք­նե­րու ըն­թաց­քին աւեր­ուած են ու քանդ­ուած: 1950-ական թուա­կան­նե­րու սկիզ­բը, դարձ­եալ կա­ռուց­ուած է նոր մը, սա­կայն այս վեր­ջինն ալ սկսած էր վտան­գա­ւոր դառ­նալ իր խարխ­լած պա­տե­րուն պատ­ճա­ռաւ:

Եկե­ղե­ցա­շի­նու­թեան տե­ղա­կան յա­տուկ յանձ­նա­խումբ մը կեան­քի կոչ­ուե­լով, բա­ւա­կան դժուա­րին պա­հե­րէն ետք, շնոր­հիւ ազ­նիւ բա­րե­րար­նե­րու նուի­րա­բեր­ման, յա­ջո­ղած էր քա­րա­շէն հո­յա­կերտ եկե­ղե­ցի մը կանգ­նել հին կա­ռոյ­ցին տե­ղը:

Սուրբ եւ Ան­մահ պա­տա­րա­գէն ան­մի­ջա­պէս ետք, թա­փօ­րը ուղղ­ուե­ցաւ դէ­պի Եկե­ղեց­ւոյ մուտ­քը, ուր Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տին հան­դի­սա­պե­տու­թեամբ կա­տար­ուե­ցաւ մա­տա­ղօրհ­նէ­քի արա­րո­ղու­թիւնը, ի հան­գիստ հա­մայն ննջե­ցե­լոց հո­գի­նե­րուն: Ապա, Հա­յոց Հայ­րա­պե­տի սուրբ աջով բա­ցու­մը կա­տար­ուե­ցաւ պա­տին ամ­րաց­ուած մար­մար­եայ յու­շա­քա­րին, մինչ ժո­ղո­վուր­դը մի­ա­բե­րան կÿեր­գէր »Կի­լիկ­իա«ն ու »Ի վեհ բար­ձանց« հայ­րա­պե­տա­կան մաղ­թեր­գը:

Պատ­մա­կան օր­ուան աւար­տին, Ազ­գա­յին հա­մա­լի­րին մէջ կա­յա­ցաւ ժո­ղովր­դա­յին ճաշ­կե­րոյթ, ի պա­տիւ Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տին: 

ՀԱՆ­ԴԻ­ՊՈՒՄ ՆԱ­ԽԱ­ԳԱՀ ԱՍԱ­ՏԻ ՀԵՏ 

Հոկ­տեմ­բեր 19-ին, Արամ Ա. Կա­թո­ղի­կոս հան­դի­պում մը ու­նե­ցաւ Սուր­իոյ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Պաշ­շար Ասա­տի հետ: Յա­նուն Սուր­ի­ա­հայ հա­մայն­քին Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը իր շնոր­հա­կա­լու­թիւնը յայտ­նեց, ժո­ղո­վուր­դի զա­ւակ­նե­րուն նկատ­մամբ Սուր­իոյ ու­շադ­րու­թեան հա­մար:

 Նա­խա­գահ Ասատ, իր կար­գին, գնա­հա­տան­քով ար­տա­յայտ­ուե­ցաւ Սուր­ի­ա­հա­յու­թեան դրա­կան ներ­կա­յու­թեան երկ­րի ըն­կե­րա­յին թէ տնտե­սա­կան կեան­քի բար­գա­ւաճ­ման բե­րած իրենց նպաս­տին հա­մար: Իր կար­գին, Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը յի­շեց տեղ­ւոյն ժո­ղո­վուր­դին ասպն­ջա­կան ոգին, որովհետեւ Հայ­կա­կան Ցե­ղաս­պա­նու­թե­նէն ճո­ղոպ­րած ու վե­րապ­րած մեր ժո­ղո­վուր­դի զա­ւակ­նե­րը կրցան վե­րա­կազ­մա­կեր­պել իրենց եկե­ղե­ցա­կան ու ազ­գա­յին կեան­քը Սուր­իոյ մէջ: Նո­րին Սրբու­թիւնը հայ եւ արաբ ժո­ղո­վուրդ­նե­րու մնա­յուն բա­րե­կա­մու­թեան երաշ­խիք հա­մա­րեց Սուր­ի­ա­ցի ժո­ղո­վուր­դին ցու­ցա­բե­րած այս ոգին ու հո­գա­ծու­թիւնը, մեր ժո­ղո­վուր­դի զա­ւակ­նե­րու ամէ­նէն ճա­կա­տագ­րա­կան հանգր­ուա­նին:

Շեշտ­ուե­ցաւ քրիս­տոն­եայ-իս­լամ երկ­խօ­սու­թիւնը աւե­լի խո­րաց­նե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թիւնը: Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տին եւ նա­խա­գահ Ասա­տին խորհր­դա­կցու­թիւն­նե­րը ընդգր­կե­ցին նա­եւ Հա­յաս­տան-Թուրք­իա յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու գծով ստո­րագր­ուած ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րը: Այս գծով Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը կա­րե­ւո­րու­թեամբ յի­շե­ցուց Հայ­կա­կան Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման հար­ցը: 

ԴԱ­ՍԱ­ԽՕ­ՍՈՒ­ԹԻՒՆ՝ԴԱ­ՄԱՍ­ԿՈ­ՍԻ ՄԷՋ 

Արամ Ա. Կա­թո­ղի­կոս, յա­տուկ հրա­ւէ­րով գտնուե­ցաւ Սուր­իոյ մայ­րա­քա­ղաք Դա­մաս­կո­սի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նին մէջ, դա­սա­խօ­սե­լու Քրիս­տոն­եայ-Իս­լամ երկ­խօ­սու­թեան մա­սին:

Դա­սա­խօ­սու­թեան ներ­կայ գտնուե­ցան հա­մալ­սա­րա­նի նա­խա­գահն ու դա­սա­խօս­նե­րը, պե­տա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, մտա­ւո­րա­կան­ներ եւ ու­սա­նո­ղու­թիւնը:

»Քրիս­տոն­եայ-Իս­լամ երկ­խօ­սու­թեան դի­մագ­րա­ուած մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը« նիւ­թով Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը ընդ­հա­նուր գծե­րով նախ սահ­մա­նեց երկ­խօ­սու­թիւնը, իր տե­սա­կան ու գո­յու­թե­նա­կան տա­րածք­նե­րով եւ մօ­տե­ցում­նե­րով: Ապա կեդ­րո­նա­ցաւ քրիս­տոն­եայ-իս­լամ երկ­խօ­սու­թեան՝ մատ­նան­շե­լով անոր յատ­կան­շա­կան երես­նե­րը:

Իր խօս­քի երկ­րորդ բաժ­նին մէջ, Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը ընդգ­ծեց իս­լա­մու­թեան ու քրիս­տո­նէ­ու­թեան, որ­պէս մի­աստ­ուած­եան կրօն­ներ, ու­նե­ցած հա­սա­րա­կաց եզ­րե­րը: Ապա, մատ­նան­շեց եր­կու կրօն­նե­րուն մի­ջեւ գո­յու­թիւն ու­նե­ցող հիմ­նա­կան տար­բե­րու­թիւն­նե­րը, յատ­կա­պէս աստ­ուա­ծա­բա­նա­կան, բա­րո­յա­գի­տա­կան եւ մարդ­կա­յին ըն­կե­րու­թեան առնչ­ուած կարգ մը հար­ցե­րու գծով: Այս ծի­րէն ներս, Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը անդ­րա­դար­ձաւ կրօն-քա­ղա­քա­կա­նու­թիւն, կրօն-մշա­կոյթ, եւ հա­ւատք-բա­նա­կա­նու­թիւն փոխ-յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն, որոնց գծով որո­շա­կի տար­բե­րու­թիւն­ներ գո­յու­թիւն ու­նին իս­լա­մու­թեան ու քրիս­տո­նէ­ու­թեան մի­ջեւ: Եր­րորդ բաժ­նին մէջ, Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը լայ­նօ­րէն քննար­կեց այն բո­լոր մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը ներ­կայ աշ­խար­հին մէջ, որոնց գծով իս­լա­մու­թիւնը ու քրիս­տո­նէ­ու­թիւնը կրնան լուրջ գոր­ծակ­ցու­թիւն զար­գաց­նել: Օրի­նակ՝ բռնու­թիւն, կեն­սոր­լոր­տա­յին հար­ցեր, ար­դա­րու­թեան վրայ հիմն­ուած խա­ղա­ղու­թիւն, բա­րո­յա­կան ու հո­գե­ւոր ար­ժէք­նե­րու շեշ­տա­ւո­րում, աղ­քա­տու­թեան վե­րա­ցում, եւայլն:

Իր եզ­րա­փա­կիչ խօս­քին մէջ, Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը ըսաւ, որ հա­կա­ռակ գո­յու­թիւն ու­նե­ցող տար­բե­րու­թիւն­նե­րուն, այս փոքր աշ­խար­հին մէջ կրօն­ներ կոչ­ուած են գոր­ծակ­ցե­լու ու ժո­ղո­վուրդ­նե­րը առաջ­նոր­դե­լու դէ­պի փո­խա­դարձ սէր ու վստա­հու­թիւն: Բաց­ման սրտա­լից խօս­քէն ետք կի­րարկ­ուե­ցաւ գե­ղար­ուես­տա­կան յայ­տա­գիր՝ եր­գե­րով ու աս­մունք­նե­րով: Բո­լոր մաս­նա­կից­ներն ալ իրենց բա­ցա­ռիկ կա­տա­րում­նե­րով խան­դա­վա­ռե­ցին ներ­կայ բազ­մու­թիւնը: Ապա խօսք առին Դա­մաս­կոսա­հայ պատ­կան մար­մին­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ ան­դամ­ներ: Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը բեմ բարձ­րա­ցաւ իրպատ­գա­մը փո­խան­ցե­լու ներ­կայ բազ­մու­թեան:

Արամ Ա. հայ Եկե­ղեց­ւոյ առա­քե­լու­թիւնը ան­գամ մը եւս լու­սար­ձա­կի տակ բե­րե­լով, շեշ­տեց անոր ծա­ռա­յա­կան ոգին, ու դա­րե­րու ըն­թաց­քին մեր ժո­ղո­վուր­դը դէ­պի խա­ղաղ նա­ւա­հան­գիստ առաջ­նոր­դե­լու աստ­ուա­ծա­տուր պար­տա­ւո­րու­թիւնը:

Այս ծի­րէն ներս ան անդ­րա­դար­ձաւ Մե­ծի Տանն Կի­լիկ­իոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան ծա­ռա­յու­թեան, որ կո­չում է եւ ոչ թէ պար­տա­կա­նու­թիւն: Այդ գոր­ծին անու­նը՝ նուի­րում է, ըսաւ Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը, եւ Մե­ծի Տանն Կի­լիկ­իոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թիւնը հպարտ եղած է նուի­րա­բեր­ման իր ոգի­ով ու կա­տա­րած աշ­խա­տան­քով:

Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը ազ­գա­յին հա­ւա­քա­կան շա­հերն ու ըն­կե­րա­յին կեան­քի ար­ժէք­նե­րը ամէն բա­նէ վեր նկա­տեց, շեշ­տե­լով մի­աս­նա­կա­նու­թեան գա­ղա­փա­րը: Ան ըսաւ, թէ ներ­կայ հա­մա­լի­րը հա­մայն դա­մաս­կոսա­հա­յու­թեան կը պատ­կա­նի: Հայ­րա­պե­տա­կան պատ­գա­մէն ետք տե­ղի ու­նե­ցաւ աջա­համ­բոյր:

About Post Author

admin

Happy

0 0 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %