ԱԶԱՏ ԲԵՄ .- ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍԵԱՆ… ՀԵՌԱՑԻ’Ր

0 0

ՏՈՔԹ. ՀԵՆՐԻ  Տ. ԱՍԹԱՐՃԵԱՆ

(Թրգն. ՆԱՆՕՐ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ)

Նա­խա­գահ­նե­րու վրայ կօ­շիկ­ներ շպրտե­լը զայ­րոյթ, յու­սա­հա­տու­թիւն, եւ անօգ­նա­կա­նու­թիւն ցոյց տա­լու քա­ղա­քա­կիրթ ձեւ մը չէ, բայց ատեն­ներ կան, երբ այդ­պի­սի վար­մունք­ներ, բա­ռե­րով փո­խա­նակ­ուած, ար­դա­րա­ցի են:  Հի­մա այդ­պի­սի ժա­մա­նակ է:  Հա­մայն հայ ազ­գը պէտք է ճիշտ այդ ընէ իր զայ­րոյ­թը, գար­շանքն ու յու­սա­խա­բու­թիւնը ցոյց տա­լու, եւ քա­ղա­քա­վա­րօ­րէն՝ իր կա­տա­ղի հա­կադ­րան­քը Սերժ Սարգս­եա­նի յանձ­նա­ռու­թեան, վա­ւե­րաց­նե­լու եւ ապա ծա­խե­լու “հայ-թուրք փրո­թո­քոլ”ը մե­զի:

Այս վա­տա­համ­բաւ փաս­տա­թուղ­թը որ վեր­ջերս նա­խա­ձեռն­ուե­ցաւ Զուի­ցեր­իոյ մէջ, կա­րե­լի է ար­դա­րա­բար կո­չել “Անձ­նա­տուու­թեան Փրո­թո­քո­լը”` փաս­տա­թուղթ մը որ Թուրք­իոյ կ’ար­տօ­նէ մթերք ու մա­տու­ցում­ներ ար­տա­ծել Հա­յաս­տան, իսկ Հա­յաս­տա­նի` ար­տա­ծել մշա­կու­թա­պէս տա­ղան­դա­ւոր, եւ ոչ այն­քան տա­ղան­դա­ւոր, տի­կին­ներ կազ­դու­րե­լու հա­մար Իս­թան­պու­լի եւ Կար­սի գի­շե­րա­յին կեան­քը: Ան­շուշտ անոր մէջ սխալ չկայ, վեր­ջա­պէս այդ բո­լոր շահ­ուած դրա­մը հայ­կա­կան տնտե­սու­թեան պի­տի օգ­նէ:

Ի՞ն­չու Սերժ Սարգս­եա­նը իր հո­տած ստո­րագ­րու­թիւնը դնէ ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րուն վրայ, որ իր կա­շա­ռա­կեր Ար­տա­քին Գոր­ծոց Նա­խա­րար Եդ­ուարդ Նալ­պանտ­եա­նը գաղտ­նա­քողի­օ­րէն միջ­նոր­դած էր:

Ով իրենց ար­տօ­նեց բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րով յրա­ժա­րիլ հայ­կա­կան հո­ղե­րուն հայ­կա­կան իրա­ւունք­նե­րէն.  Հայ քու­է­ար­կու­նե­րէ՞ն մաս­նա­ւոր յանձ­նա­րա­րու­թիւն ստա­ցան, կամ հա­մայն հա­յու­թե­նէ՞ն:

Ո՞վ իրենց տուաւ իրա­ւուն­քը ան­նա­խօր­եակ զի­ջում­ներ կա­տա­րե­լու այն թուրք պա­հանջ­նե­րուն որ խու­զար­կել կը փոր­ձեն Ցե­ղաս­պա­նու­թեան վա­ւե­րա­կա­նու­թիւնը:

Ո՞վ իրենց տուաւ ար­տօ­նու­թիւնը ըն­դու­նե­լու այն թուրք պա­հան­ջը թէ Հա­յաս­տա­նը պէտք է որ »… պաշտ­պա­նէ դրա­ցի եր­կիր­նե­րու հո­ղա­յին պա­հան­ջա­տի­րու­թիւն­նե­րու ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւնը«, պայ­ման մը որ պի­տի վտան­գէ Ար­ցա­խի ժո­ղո­վուր­դին ինք­նո­րոշ­ման իրա­ւուն­քը:

Դա­տե­լով Նալ­պանտ­եա­նի ամօ­թա­լի անց­եա­լէն իբր Հա­յաս­տա­նի Եգիպ­տոս դես­պան, մարդս ինք­նա­բե­րա­բար կը կաս­կա­ծի իր ան­կեղ­ծու­թե­նէն եւ իր պաշ­տօ­նա­կան պար­տա­կա­նու­թիւն­նե­րու ըն­թաց­քէն, ներ­փա­կե­լով հայ-թուրք ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րու կեր­պա­ւո­րու­մը:

Իր եւ Սեր­ժին ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րուն ամէն կա­պերն ալ նե­խած են, բայց ամէ­նէն ծի­ծա­ղե­լին »հո­ղա­յին պա­հան­ջա­տի­րու­թիւն­ներ«ու կէտն է:  Այդ յօդ­ուա­ծը` »հա­մա­ձայ­նու­թիւն որ Հա­յաս­տա­նը պի­տի պաշտ­պա­նէ իր դրա­ցի եր­կիր­նե­րու ՀՈ­ՂԱ­ՅԻՆ ՊԱ­ՀԱՆ­ՋԱ­ՏԻ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ­ՆԵ­ՐՈՒՆ ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւնը«, այդ ձե­ւով ռմբա­կո­ծե­լով Ար­ցա­խի ժո­ղո­վուր­դին ինք­նո­րոշ­ման իրա­ւուն­քը, եւ մեր իրա­ւուն­քը Արեւմ­տա­հա­յաս­տա­նի վեց վի­լա­յեթ­նե­րուն, հա­մա­ձայն 1920ի Սեւ­րի դաշ­նագ­րին:  Դեռ աւե­լին.  Այս հա­մա­ձայ­նու­թիւնը վերջ­նա­կա­նօ­րէն կը թա­ղէ Կար­սի դժբախտ Դաշ­նա­գի­րը, որը կնքուած էր Սո­վե­տա­կան Հա­յաս­տա­նի եւ Աթա­թուր­քին Զօ­րա­վար Գի­ա­զիմ Քա­րա Պէ­քի­րի մի­ջեւ 1921ին:  Այս Դաշ­նա­գի­րը Թուրք­իոյ յանձ­նա­րա­րեց Պա­թու­մը տալ Վրաս­տա­նի, Սո­վե­տա­կան հան­րա­պե­տու­թիւն մը, եւ փո­խա­դար­ձա­բար սո­վետ­նե­րը յրա­ժա­րե­ցան Կար­սէն եւ Ար­տա­հա­նէն, Տա­լով Հա­յաս­տա­նի մաս կազ­մած այն հո­ղե­րը Թուրք­իոյ:  Այդ ժա­մա­նակ Հա­յաս­տան ազատ կամք չու­նէր.  Դաշ­նա­գի­րը վա­ւե­րա­ցու­ցին, ճնշում­նե­րու տակ, Սեպ­տեմ­բեր 1922ին:  Հայ­կա­կան Ար­ցա­խը նոյն վախ­ճա­նին հա­սաւ.  Ստա­լի­նը զայն Ատր­պէյ­ճա­նին կցեց:

Հի­մա, Սերժն ու Էտոն իրենց կնիք­նե­րը կ’աւելց­նեն փրո­թո­քո­լի մը որ կը պա­հան­ջէ Հա­յաս­տա­նի յանձ­նա­ռու­թիւնը պաշտ­պա­նե­լու Թուրք­իոյ, Ատր­պէյ­ճա­նի, եւ Վրաս­տա­նի ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւնը:  Վա¯յ.  Ի¯նչ ծաղ­րանք:

Կով-փո­խադ­րել (cow-towing) Թուրք­իա, իրեն նա­խոր­դող Լե­ւո­նիկ Տէր Պետ­րոս­եա­նին պէս, որ իր նա­խա­րա­րա­կան պատ­ուի­րա­կու­թեան գլխուն ան­ցած գնաց Ան­գա­րա ներ­կայ գտնուե­լու Թիւր­կիւդ Օզը­լի թաղ­ման 1993ի Ապ­րիլ 24ին, իսկ Սերժ Սարգս­եան կը նետ­ուի ճամ­բու քար­տէ­սի մը վրայ որուն ար­դիւն­քը պի­տի ըլ­լայ ազ­գը ու­ղղել դէ­պի ան­դունդ:  Իրեն նա­խոր­դո­ղին պէս, Սեր­ժը կը դի­մադ­րէ մեր զգայ­նու­թիւնն ու տրա­մա­բա­նու­թիւնը, սրբապղ­ծե­լով 1.5 միլի­ոն հայ նա­հա­տակ­նե­րու յի­շա­տա­կը որոնք սպանն­ուե­ցան Թուրք­իոյ Իթ­թի­հատ վի Թե­ռագիի ձեռ­քին, մեր կեղծ դաշ­նա­կից­նե­րը եւ անձ­նա­կան բա­րե­կամ­նե­րը, այն ժա­մա­նակ երբ Օս­ման­եան ռե­ժի­մին դէմ կը պայ­քա­րէ­ինք:  Սեր­ժը պատ­մու­թե­նէն բան չէ սոր­ված:

Թե­րեւս Սեր­ժը, եւ Հա­յաս­տա­նի մէջ գտնուող ու­ժի տէր անձ­նա­ւո­րու­թիւն­նե­րը, Ազ­գա­յին Պատ­կա­նե­լիու­թիւն չեն հասկ­նար, մեր սփիւռ­քա­հա­յե­րուն նման:  Թե­րեւս չեն հասկ­նար թէ Հա­յաս­տա­նը տունն է ՀԱ­ՄԱՅՆ հա­յոր­դի­նե­րուն, եւ թէ Հա­յաս­տա­նը եր­կիր մը չէ ինչ­պէս Հնդկաս­տա­նը, ուր երկ­րին ընդ­հա­նուր երան­գը ցե­ղա­յին , կրօ­նա­կան, կամ ազ­գա­յին չէ:  Հրէաս­տա­նի պէս, ուր հրեա­նե­րը կը պնդեն թէ ՀՐԷԱ­ԿԱՆ Եր­կիր է ան, Հա­յաս­տա­նը Հայ­կա­կան Եր­կիր Է.  Եր­կիր մը չէ որ բաղ­կա­ցած է տար­բեր ազ­գու­թիւն­նե­րէ, հայ­կա­կան եւ քրիս­տոն­եայ եր­կիր մըն է:  Հա­յաս­տա­նը կը պատ­կա­նի ոե­ւէ եւ ամէն հա­յու, ու­զէ կամ չու­զէ ապ­րիլ Հա­յաս­տա­նի մէջ, կամ Սփիւռ­քի, կամ Քադ­մանտ­ուի, ու­րեմն մեր ժա­ռան­գա­կան իրա­ւունքն է ձայն մը ու­նե­նալ այդ ան­ցու­դար­ձե­րուն մէջ որոնք կը վե­րա­բե­րին Հա­յաս­տա­նի շա­հե­րուն մեր Ազ­գա­յին Պատ­կա­նե­լիու­թիւնը վտան­գի մէջ է:

Սերժն ու իր մտե­րիմ­նե­րը կը վրի­պին հասկ­նա­լէ թէ Հա­յաս­տա­նը, իր Արա­րա­տով ու Էջմ­ի­ած­նով, Սփիւռ­քի ազա­տա­րար չուանն է:  Իր կող­մէ խե­լա­գա­րու­թիւն պի­տի ըլ­լայ այդ կա­պակ­ցու­թիւնը խզել ու փո­խա­րի­նել զայն Թուրք­իոյ »Բա­րե­կա­մու­թեամբ«:  Այո, Հա­յաս­տա­նը պէտք է որ լաւ յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ ու­նե­նայ իր դրա­ցի­նե­րուն հետ, եւ ալ Թուրք­իոյ, բայց ոչ Ազ­գին կեն­սա­կան շա­հե­րուն գնով:

Մենք գի­տա­կից ենք այն ճնշում­նե­րուն որ կը բա­նեց­ուին իր վրայ:  Գի­տա­կից ենք ու­ժի պայ­քա­րէն Մի­աց­եալ Նա­հանգ­նե­րու եւ Ռուս­իոյ մի­ջեւ,- Հա­յաս­տա­նի առն­չու­թեամբ, իւ­րա­քան­չիւ­րը կը յու­սայ տի­րա­նալ ղե­կա­վա­րիչ դիր­քի, բայց Հայ Ազ­գը, կամ Հա­յաս­տա­նը, պէտք չէ որ դառ­նայ զո­հա­բե­րա­կան ոչ­խար, որը ար­դէն դիր­քո­րոշ­ուած են դառ­նալ:

Ու­րեմն հար­ցը կը վե­րար­ծարծ­ուի, այս փրո­թո­քոլ-հա­մա­ձայ­նու­թիւնը Հա­յաս­տա­նի շա­հե­րու՞ն է:  Եթէ վա­ւե­րաց­ուի, թուրք գե­րիշ­խա­նութեան երա­զը պի­տի դառ­նայ շօ­շա­փե­լի իրա­կա­նու­թիւն:  Եւ այդ է Ամե­րիկ­եան ռազ­մա­վա­րու­թիւնը:  Հզօր ու­ժե­րու ռազ­մա­վա­րու­թիւնը աշ­խար­հի այդ ծի­րե­րուն, քա­րիւ­ղի եւ կա­զի մի­ջոց­նե­րուն տէր ու տի­րա­կան դառ­նալն է, բայց Մի­աց­եալ Նա­հանգ­նե­րուն հա­մար աւե­լի կա­րե­ւո­րը Պարս­կաս­տա­նը եւ անոր հիւլ­է­ա­կան ու­ժը ղե­կա­վա­րելն է:  Պարս­կաս­տա­նը, որ ար­դէն իսկ գրե­թէ պատ­րաստ է հիւլ­էա­կան ուժ մը դառ­նա­լու, Ամե­րի­կա­յի մղձա­ւանջն է, եւ տրա­մա­բա­նա­կան ռազ­մա­վա­րու­թիւն է Ռուս­իոյ հետ իր հայ­թայ­թու­մի գծի խզու­մը:  Այդ գի­ծը Վրաս­տա­նի կամ Ատր­պէյ­ճա­նի մի­ջով չանց­նիր, բայց կ’անց­նի հինգ մղոն եր­կա­րու­թեամբ հայ-պար­սիկ սահ­մա­նէն,  Կով­կա­սի մէջ Ռու­սաս­տա­նի պար­փա­կու­մի-շղթա­յին ամե­նատ­կար օղա­կը:

Պարս­կաս­տա­նը նա­եւ Հա­յաս­տա­նի կեն­սա­կան երակն է:  Հա­յաս­տա­նի եւ Պարս­կաս­տա­նի զի­նակ­ցու­թիւնը դա­րա­ւոր է. Նոյ­նիսկ, դար մը առաջ կա­ռուց­ուած Պարս­կա­կան Շի­յա մզկիթ մը կայ Երե­ւա­նի մէջ:  1990ական թուա­կան­նե­րու սկիզ­բը, երբ Թուրք­ի­ան եւ Ատր­պէյ­ճա­նը շրջա­փա­կե­ցին Հա­յաս­տա­նը այն­քան սաստ­կօ­րէն որ եր­կի­րը չէր կրնար շնչել, Պարս­կաս­տանն էր որ օգ­նու­թեան հա­սաւ:

Հա­յաս­տա­նի վրայ Թուրք­իոյ գե­րիշ­խա­նու­թիւնը ինք­նա­բե­րա­բար Պարս­կաս­տա­նի վրայ ճնշում պի­տի դառ­նայ, այս ան­գամ հիւ­սի­սէն, վե­րար­ծար­ծե­լով Թուրք­իոյ եւ Պարս­կաս­տա­նի մի­ջեւ շրջա­նի ղե­կա­վա­րու­թեան դա­րա­ւոր պայ­քա­րը:  Գե­րա­զանց բարդ քա­ղա­քա­կան եւ ռազ­մա­վա­րա­կան կա­ցու­թիւն մըն է:  Քա­ղա­քա­կան ճար­պի­կու­թեան եւ մաս­նա­գի­տու­թեան կա­րի­քը կայ նա­ւար­կե­լու ական­նե­րու մի­ջով, բայց ոչ շա­հե­րէն հրա­ժա­րե­լու գնով:

Սերժ Սարգս­եան, երէկ Հ.Յ.Դ.ն հան­դի­պե­ցաւ ձեզ հետ այս սայ­թա­քու­մին առն­չու­թեամբ,եւ ձեռ­քը պա­րապ դուրս եկաւ:  Եթէ ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րը ստո­րագ­րել պնդէք, այն պա­րա­գա­յին Դա­ւա­ճան մըն էք, եւ մէկ բառ ու­նիմ ձե­զի հա­մար, Հե­ռա­ցի’ր:

About Post Author

admin

Happy

0 0 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %