0
0
Գրեց` ՀԵՆՐԻԿ ԲՈՒԴԱՂԵԱՆ
2006 թուի տարեշրջանին Նիւ Եորքի Համազգային Հայ Մշակութային եւ Կրթական Ընկերակցութիւնը կազմակերպեց դասախօսութիւնների մի շարք նուիրուած Սփիւռքի հայ գաղութների, պատմական կազմաւորման եւ մշակութային ու գրական հունձքին, յետ Եղեռնեան տարիներին:
Եգիպտահայ գաղութի մշակութային եւ գրական կեանքի մասին դասախօսելու պատիւը տրուեց ինձ եւ որին ես անդրադարձայ մանրամասն տեղեկատուութեամբ իսկ գաղութի պատմական կազմութեան մասին խօսեց պրն. Օննիկ Մարաշլեանը:
Ի դէպ` ընդհանուր ներածականէ մը վերջ Եգիպտոսի ազգային կենսունակ կեանքով տոգորուած հայ գաղութի մասին, ես անդրադարձայ առանձնապէս եկեղեցական, հասարակական մշակութային, թատերական, երաժշտական, նկարչական, կրթական, շինարարական, քաղաքական, մամուլի եւ կուսակցութեանց գործունէութեանց ու մանաւանդ մտաւորական դասին` գրողներ, բանաստեղծներ, խմբագիրներ, գրական քննադատներ եւայլն, եւայլն…
Սակայն իմ յօդուածի մէջ մտաւորականնների անուններու ցանկն բացակայ է մէկ հին բայց եւ նոր յայտնուող անուն ծնուած Գահիրէ եւ իր մանկապատանեկան ու վաղ երիտասարդական տարիները Գահիրէ ապրած, յայտնի գրական քննադատ հանգուցեալ Գուրգէն Մխիթարեանի դուստրը` Սեդա Թէրզեանը, որ իր յառաջացած տարիքում, շատ ուշացած, անակնկալօրէն յայտնուեց 2012 թուին Պոսթընի գրական միջավայրում իր “Two Girls from Heliopolis“ 350 էջանոց անգլերէն վէպով:
Հելիոպոլիս, որ յունարէն նշանակում է “Արեւի քաղաք“ Գահիրէի ընդարձակուող նոր մէկ քաղաքամասն էր այդ օրերին, մաքուր եւ գեղեցիկ քարաշէն բնակարաններով եւ վիլլաներով, ուր եւ շատ հայեր էին բնակում եւ քաղաքական կեանքին եւ թրծուել սոյն հոգատարութեամբ, հայրենասիրութեամբ եւ մտային սնունդով: Մի միջավայր ուր գտնւում էին նաեւ հայ ժողովուրդի այդ օրերի յայտնի դէմքեր ու անձնաւորութիւններ` ինչպէս, թուելու համար միայն մի քանին, դոկտ. Համօ եւ Ռուբինա Օհանջանեանները 1918ից 1920 Հայաստանի Հանրապետութեան 3րդ վարչապետ եւ Սուլթան Ապտիւլ Համիտի դէմ մահափորձ կատարող իր կինը Ռուբինան, նոյն թուականներին Պերլինի Հայաստանի դեսպան Լիպարիտ Նազարեանցը, խմբագիր, հռետոր Վահան Նաւասարդեանը, հանրայայտ Ռուբէն Փաշան, խմբագիր, հայագէտ Բենիամին Թաշճեանը, գրական քննադատ Գուրգէն Մխիթարեանը (Սեդայի հայրը), դոկտ. Երուանդ Խաթանասեանը եւ հիանալի մտաւորականութիւն մը:
1957 թուին ես գաղթեցի Նիւ Եորք հաւանաբար նոյն թուականներին Սեդան եւս գաղթել է Պոսթըն, ուր 45 տարի նա նուիրուել է հայ ազգային կեանքին:
Ինձ համար անսպասելի անակնկալ էր ստանալ Սեդա Թէրզեանի գիրքը, որի հետքը կորցրել էի 45և50 տարիներից ի վեր եւ միայն հազուագիւտօրէն լսել իր մասին:
Այս երկու աղջիկների` ամէն մէկի կեանքի պատմութիւնը մաքառումների, յուսախաբութիւնների եւ քաղաքական վերիվայրումների եւ յաջողութեան ձգտումների շարունակական ընթացք մը եղած է ուր սակայն ամենաէականը մնացել է իրենց տաղանդաւոր գրողների անուանացանկին, 2006 թուին իմ գրած յօդուածի մէջ, քանի որ դեռ չէր հրատարակուած վէպը “Two Girls from Heliopolis“ սա մի վէպ է կենսագրական տուեալներով, ուր ի յայտ է գալիս Սեդա Թէրզեանի անժխտելի վիպագիրի բեղուն տաղանդը: Թէեւ շատ ուշ յայտնուեց Սեդա Թէրզեանը, սակայն իր գործը պարտադրեց ինքզինքը դասուելու եգիպտահայ տասնեակ մը տաղանդաւոր գրողների շարքին, որոնց հոգեմտային գրական արժանիքները կազմուել են եգիպտահայ մշակութային գրական միջավայրում:
Մարդկային հոգեբանական ապրումների, հոլովոյթների իր վերլուծումները, բնութեան գեղեցկութիւնների իր նկարագրութիւնները, մարդկային տիպարների իւրայատկութիւնները արժանիքներն ու բացասական երեւոյթները ներկայացնելու, խորհրդածելու եւ վերլուծելու իր բացառիկ կարողութիւնները եւ այլ հատկանիշները գիրքր արժեւորում են գրական բարձր որակով եւ իր հեղինակը` դասուելու տաղանդաւոր եգիպտահայ գրողների շարքին:
Ես հետաքրքրութեամբ կարդացի եւ ըմբոշխնեցի Սեդայի այս վէպը իր պարզ գրական ոճը եւ սահուն գրիչը:
Սեդայի հետ մենք եղել ենք գրեթէ տարեկից ընկերներ մեր վառ պատանեկան եւ երիտասարդական օրերէն, առաւելաբար Գահիրէի “Նաւասարդ“ ակումբի յարատեւ բարեկամութիւնն ու մտերմութիւնը եւ փոխադարձ վստահութիւնը:
Գրքի էութիւնը` կեանքի երջանկութեան բանալին սիրոյ եւ անկեղծ բարեկամութեան մէջ է եւ որ հիանալիօրէն ներկայացրած է Սեդան իր վէպի էջերում:
Գիրքը կարելի է ստանալ.և Amazan.com-kindle
