0
0
ՓԱՐԻԶ («Նոր Յառաջ»).- Չորեքշաբթի, Փետրուար 8-ի երեկոյեան Փարիզի շքեղ պանդոկներէն «Collectionneur»-ի մէջ տեղի ունեցաւ Ֆրանսահայ կազմակերպութիւնները համակարգող խորհուրդի՝ չորրորդ տարեկան հիւրասիրութիւն – հաւաքը, որուն ներկայ էին Հանրապետութեան նախագահ Ֆրանսուա Հոլանտ, ինչպէս նաեւ պետական, շրջանային եւ քաղաքական բազմաթիւ անձնաւորութիւններ, ծանօթ լրագրողներ, արուեստագէտներ:
Քաղաքական բարձրաստիճան դէմքերու շարքին էին Հանրապետութեան նախագահութեան ընկերվարականներու թեկնածու Պընուա Համոնը, Եւրոպական հարցերու պետական քարտուղար Հարլեմ Տեզիրը, Փարիզի քաղաքապետուհի Անն Հիտալկօն, Փարիզի Շրջանային խորհուրդի նախագահուհի Վալերի Փեքրեսը, Հօ-տը-Սէն շրջանի Նահանգային խորհուրդի նախագահ Փաթրիք Տէվէճեանը…: Ներկայ էին նաեւ արուեստի աշխարհի հանրածանօթ մեծ թիւով անձնաւորութիւններ, ինչպէս Շարլ Ազնաւուր, Անտրէ Մանուկեան, Ռոպէր Քէշիշեան, Լիզ Սարեան, լրագրողներ Փաթրիք Փուավր-տ՚Արվոր, Վալերի Թորանեան, Ֆրանց-Օլիվիէ Ժիզպէր, Ժորժ Մալպրիւնօ, Արիան Պոնզոն, հեռատեսիլի աշխարհէն Արա եւ Կորիւն Ափրիկեան, եւ բնականաբար՝ հայկական կազմակերպութիւններու ներկայացուցիչներ:
Երեկոյթը վարեց լրատուական հեռատեսիլի ծանօթ լրագրողուհի Օտրէ Փիւլվար:
Ելոյթներու մեծ մասը կեդրոնացաւ Միջին Արեւելքի քրիստոնեաներու եւ Հայոց ցեղասպանութեան նիւթերուն շուրջ:
Առաջին խօսք առնողը եղաւ Փարիզի քաղաքապետուհին, որ յիշելով Հոկտեմբերին Երեւան կատարած այցը, յայտնեց իր զարմանքը ի տես հոն՝ մշակոյթին գրաւած կեդրոնական տեղին եւ ծնունդ առնող նորարար գաղափարներուն:
Հիտալկօ իր զօրակցութիւնը յայտնեց Հայաստանի եւ Հայութեան բոլոր բարեկամներուն՝ որոնք վտանգուած են աշխարհի մէջ: Այս առընչութեամբ, Փարիզի քաղաքապետուհին յայտարարեց, որ կը պատրաստուի քաղաքի մետալը յանձնելու Թուրքիոյ խորհրդարանի հայ երեսփոխան Կարօ Փայլանին:
Յաջորդեց Վալերի Փեքրես: Ան եւս յիշեց Հայաստան կատարած իր այցելութիւնը, 27 տարիներ առաջ եւ բացատրեց, թէ ներկայիս Փաթրիք Տէվէճեանի եւ դեսպան Վիգէն Չիտեչեանի հետ կ՚աշխատի Հայաստանի շրջաններէն մէկուն հետ գործընկերութիւն հաստատելու ծրագրին վրայ: Յայտնելով Միջին Արեւելքի քրիստոնեաներուն զօրակցելու իր յանձնառութիւնը, ըսաւ թէ պիտի շարունակէ օգնել Էլիզ Պօղոսեանի (EliseCare-ի հիմնադիրը) առաքելութեան: Խօսեցաւ նաեւ Հայոց Ցեղասպանութեան մասին, նշելով՝ թէ կը փափաքի, որ Ֆրանսա շարունակէ բարձր պահել Հայոց ցեղասպանութեան ճանաչման խնդիրը:
Այնուհետեւ, յաջորդաբար խօսք ալջֆ Ֆրանսահայ Կազմակերպութիւնները Համակարգող Խորհուրդի համանախագահներ Արա Թորանեան, Մուրատ Փափազեան:
Թորանեան լայն շրջագիծով անդրադարձ մը կատարելէ ետք Ֆրանսայի մէջ գործուած ահաբեկչական արարքներէն մինչեւ Հալէպի Հայութեան իրավիճակին, Լեռնային Ղարաբաղի մէջ տիրող կացութեան՝ եզրակացուց. «Այդ շրջանին մէջ, գոնէ այդ գօտիին մէջ, որ կը գտնուի Անգարայի ազդեցութեան տակ, մահը կը շարունակէ թափառիլ հայ ժողովուրդին շուրջբոլորը»։ Ան խօսեցաւ նաեւ ցեղասպանութեան ժխտումի պատժելիութիւնն ալ ընդգրկող օրինագիծին Սահմանադրական խորհուրդին կողմէ մերժումին մասին, հարց տալով թէ Բ. Աշխարհամարտի ցեղասպանութեան ժխտումը յանցանք է, բայց ո՞չ՝ Ա. Աշխարհամարտին գործուածին ժխտումը: Եւ եզրափակեց իր խօսքը ըսելով, թէ ժխտումը՝ ցեղասպանութեան վերջնագոյն փուլն է:
Մուրատ Փափազեան իր խօսքը սկսաւ ըսելով՝ «Անարդարութիւններու դէմ պայքարը մեր մղիչ ուժն է» եւ յիշեց Ղարաբաղի իրավիճակը, ռուս-իսրայէլացի լրագրող Լափշինի պարագան, 2013-ին Փարիզի մէջ քիւրտ երեք գործիչներու սպանութիւնը, Կարօ Փայլանը…, նշելու համար, որ թուրք-ազէրպայճանական անհանդուրժողութիւնը կը հարուածէ ամէն կողմ:
Այնուհետեւ,Ֆրանսահայ Կազմակերպութիւնները Համակարգող Խորհուրդի համանախագահները շքանշան յանձնեցին Գերմանիոյ Փարիզի դեսպան Փասքալ Հեքթորին, որ զայն ստացաւ յանուն Պունտեսթակի նախագահ Նորպերթ Լամերթի եւ ծագումով թուրք երեսփոխան Ճեմ
Օզտեմիրի, որոնք չէին կրցած ներկայ ըլլալ:
Ապա, Թորանեան եւ Փափազեան շքանշան յանձնեցին նաեւ այս առթիւ Սուրիայէն յատկապէս հրաւիրուած Բերիոյ թեմի Առաջնորդ Շահան Արք. Սարգիսեանին: Անոր միջոցով Ֆրանսահայ Կազմակերպութիւնները Համակարգող Խորհուրդը ուզած էր համայն Հալէպի Հայութիւնը պատուել: Ցուցադրուեցաւ այդ համայնքի ապրած դժուարութիւններուն եւ վերականգնումի ճիգերուն նուիրուած կարճ տեսանիւթ մըն ալ, որմէ ետք ֆրանսերէնով ելոյթ ունեցաւ Առաջնորդը: Ան իր խօսքը նուիրեց «Իւրաքանչիւր Սուրիահայու, այդ բարբարոսութեան անմեղ զոհերուն եւ տառապող վիրաւորներուն։ Բայց նաեւ հայ համայնքի դերակատարներուն, որոնք իրենց կեանքը վտանգելով՝ շարունակեցին իրենց կրթական, մարդասիրական, մշակութային կամ քաղաքական գործունէութիւնը. մեր երիտասարդներուն, որոնք անապահովութեան ընդհանուր մթնորլորտի մէջ՝ տիւ եւ գիշեր պաշտպանեցին մեր թաղամասերը”։ Հալէպի առաջնորդին ցնցիչ ճառը արժանացաւ յոտնկայս ծափարահարութեան։
Ծանօթ պատմաբան, 45 տարիէ ի վեր Հայոց ցեղասպանութիւնը հետազօտող Իվ Թերնոնի եւս յանձնուեցաւ շքանշան: Թէ՛ զարմացած, թէ՛ ոգեւորուած, Թերնոն պատմելով Հայոց ցեղասպանութեան նուիրուած իր առաջին ուսումնասիրութիւնները, յիշատակեց յատկապէս Արփիկ Միսաքեանի անունը, որ զինք սկիզբէն քաջալերած էր: Ըսաւ նաեւ թէ 21-րդ դարն ալ սկսաւ ցեղասպանութեամբ՝ Եզիտիներունը: «Մտածենք ցեղասպանութեանց զոհերուն մասին. ատոր համար հոս հաւաքուած ենք այս իրիկուն», եզրակացուց ան:
Հուսկ խօսք առաւ նախագահ Հոլանտ: «Հաւասարութեան եւ քաղաքացիութեան» մասին օրէնքին մէջ Ցեղասպանութիւններու ժխտումի պատժելիութեան դրոյթներուն Սահմանադրական խորհուրդին կողմէ հակասահմանադրական գնահատուելուն մասին ըսաւ, որ ժխտել երէկուան կոտորածները, կը նշանակէ արտօնել այսօրուանները:
«Ես կ՚ողջունեմ Ժան-Փօլ Քոսթայի ( Օրէնքին մէջ փոփոխութիւններու հեղինակ):
կողմէ կատարուած որակաւոր աշխատանքը”, ըսաւ նախագահը: Ըստ Հոլանտի` անհրաժեշտ է հետապնդել այս գործը, քանի որ «Այս հարցով պայքարը ոչ թէ ձեզի յատուկ դատի մը ի խնդիր մղուած պայքար է, այլ պայքար՝ ճշմարտութեան», ըսաւ Ֆրանսայի նախագահը:
Հոլանտ յիշեցուց, որ Ֆրանսայի Կրթութեան նախարար Նաժատ Վալօ-Պելքասեմի եւ պատմաբան Վենսան Տիւքլերի համանախագահութեամբ ստեղծուած է առաքելութիւն մը, որուն նպատակն է «հիմնել բոլոր ցեղասպանութիւններու, պատերազմական ոճիրներու, ի շարս որոնց՝ Հայոց ցեղասպանութեան յիշատակի միասնական օր մը»:
Յուշեց նաեւ որ 2017 թուականը կը յատկանշուի Հայաստան-Ֆրանսա դիւանագիտական յարաբերութիւններու հաստատման 25-ամեակով: «Նախագահ Սարգսեանը պաշտօնական այցով Փարիզ հրաւիրեցի. այդ այցը տեղի պիտի ունենայ Մարտ 8-ին՝ Կիներու օրը։ Ատիկա առիթ պիտի ընծայէ անդրադառնալու տնտեսական, մշակութային յարաբերութիւններուն, ինչպէս նաեւ համալսարանական համագործակցութեան։ Միաժամանակ, պիտի քննարկենք Լեռնային Ղարաբաղի հարցը, քանի որ Ֆրանսան այս հարցով յատուկ պատասխանատւութիւն ունի։ Այս հակամարտութեան լուծում գտնելը հրատապ հարց »”, շեշտեց Ֆրանսայի նախագահը:
Եզրափակելով խօսքը` ան բարձր գնահատեց նաեւ Ֆրանսայի հայ համայնքին դերը: «Հոս ենք Ֆրանսայի լաւագոյնին մասին խօսելու համար, քանի որ դուք Ֆրանսայի լաւագոյններն էք։ Նոյնիսկ Մայիսէն ետք ես մշտապէս պիտի ըլլամ ձեր կողքին, քանի որ միշտ ալ եղած եմ։ Պիտի չունենամ նոյն տիտղոսը, սակայն պիտի ըլլամ միեւնոյն համոզումներու տէրը», եզրակացուց ան։
