
Երկա՜ր ատենէ ի վեր Նիւ Եորքահայ գրական շրջանակը այսքան մարդաշատ չէր եղած: Որքան ալ այս քաղաքի մշակութային միութիւնները միացած էին Էսայեան-Կեդրոնական Սանուց Միութեան այս ձեռնարկը յաջողութեամբ պսակելու մտադրութեամբ, սակայն մեծարուող գրագիտուհին` 90ամեայ Տիկին Ոսկի Տաղտէլէն (Մարզուանեան` Սեբաստիա ծնած) իր տարիներու կրթական կեանքով ու իր հարուստ անհատականութեամբ պատճառ եղած էին, որ կարենար ի մի հաւաքել երբեմնի իր ուսանողները, ընթերցողները եւ գրասէրները:
Փետրուար 23, 2013, Շաբաթ երեկոյեան բերնէ բերան լեցուն սրահի մը մէջ ըլլալու հաճոյքը վայելեցին ամէն անոնք, որոնք տակաւին այս ափերուն վրայ կը հաւատան հայերէն գիրքի տարածման առաքելութեան, հայերէն լեզուի պահպանութեան: Անոնք եկած էին Սրբոց Նահատակաց Եկեղեցւոյ “Գալուստեան“ սրահը հաղորդուելու անգամ մը եւս մայրենի լեզուի անուշութեամբը: Սրահին մէջ ակներեւ էր նաեւ շրջանի հայ մտաւորականներէն շատերու ներկայութիւնը. ծանօթ անուններ, հեղինակներ, երաժիշտներ. վերջապէս ընտրանի մը, որուն բաբախուն սիրտը կը տրոփէ միայն հայերէն լեզուով: Ու այս բարեբախտաբար:
Շնորհահանդէսը կը հովանաւորէր Արեւելեան Ամերիկայի Առաջնորդ Խաժակ Արք. Պարսամեանը: Օրուան հանդիսավարը` գաղութի ազգայիններէն յարգուած Արթօ Խրիմեան (ատենապետը` Սանուց Միութեան) խնամեալ կերպով վարեց բաւականին ճոխ յայտագիրը: Գեղարուեստական յայտագիրով դաշնամուրի վրայ նուագեց երիտասարդ մեր տաղանդներէն Արթիւր Իբէք, հանդէս գալով ամբողջութեամբ հայկական յայտագիրով:
Շնորհահանդէսին գլխաւոր բանախօսն էր համայնքի շնորհալի արուեստագիտուհիներէն ու ազգային կեանքի զանազան երեսներով իր մասնակցութիւնը բերած Զուարթ Պալըքճեան, որ իր կարգին ան շրջանաւարտ է Էսայեանէն: Գիրքին յատկանշական երեսները վեր առաւ ան, մերթ ընդ մերթ կարդալով բաժիններ զանազան գլուխներէ: Խնամեալ լեզուին, տրամաբանութեամբ ընթացող մտածումներու մէջ ազգային ոգիին շեշտաւորումը գնահատեց հեղինակին:
“Իր յուշագրութեանց մէջ կը տողանցեն կրթական մարզին մէջ նուաճումներ արձանագրած ուսուցիչներ, որոնց ազդեցութիւնը այնքան ուժեղ եղած է: Անոնք սերունդներ են դարբնած ուսման բաձր մակարդակով: Անոնք ներկայացուած են իրենց դաստիարակչական եւ բնաւորութեան ծանօթագրութիւններով, պատկերացնելով այնպէս ինչպէս որ էին:
Հրաւիրուեցաւ իր սրտի խօսքը տալու Տիկին Ոսկի Տաղտէլէն: Ան մեզի յիշեցուց անցեալ դարու կէսերուն հանդիսութեանց մասնակիցներու բծախնդրութիւնը շնորհակալութեամբ յիշելու մէկ-մէկ յայտագրին բաժին վերցնողներու եւ կազմակերպող միութիւններու անունները, առանձին,առանձին ներկայ եղող հոգեւորականները (պոլսահայ սովորութիւն): Ապա կարճ դրուագներ Էսայեանի օրերէն, որ շատ նուրբ հիւմըրով մը ան եզրափակեց բաւական երկար տեւող հանդիսութիւնը յիշելով իր ուսուցիչներէն մէկուն այլակերպուած գնահատական խօսքերու համովութեամբ:
Վայելջօրէն արտայայտուեցաւ նաեւ հեղինակին Նիւ Եորքաբնակ դուստրը` Ռիթան, որուն քաջալերանքով ու մեկենասութեամբ ալ լոյս աշխարհ եկած էր այս գիրքը: Խօսք առաւ նաեւ եկեղեցւոյ հովիւ Աբրահամ Քհնյ. Մալխասեան, որ անդրադառնալով այս գիրքին ըսաւ թէ հոգի ու միտք մատակարարող գործ մը ըլլալէ բացի ան ուսանելի հատոր մը նկատեց:
Այս ձեռնարկին համագործակցող կազմակերպութիւններուն անունները. Թէքէեան Մշակութային Միութիւն, Պոլսոյ Հայ Հաստատութիւններու Օժանդակութեան Ընկերութիւն, Համազգային Հայ Կրթական եւ Մշակութային Միութիւն, “Հայ Տուն“ եւ Դպրեվանք Սանուց Միութիւն:
ՅԱԿՈԲ ՎԱՐԴԻՎԱՌԵԱՆ
(Յապաւումով)