ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԵԱՆ ՀԻՄՆԱԴՐՈՒԹԵԱՆ 92ԱՄԵԱԿԻ ՆՇՈՒՄ՝ ՈՒԱՇԻՆԿԹԸՆԻ ՄԷՋ

Բացման խօսքը կատարեց Հ.Յ.Դ. »Սեպուհ« կոմիտէի ներկայացուցիչ ընկ. Վաչէ Աբգարեան, որ նշեց թէ . »Այսօր հաւաքուած ենք միասնաբար տօնախմբելու, իմաստաւորելու եւ արժեւորելու համար մեր պատմութեան փառապանծ ու անժամանցելի թուականներէն մէկը, թուականներուն թուականը՝ Մայիս 28ը: Եկած ենք անգամ մը եւս նշելու թէ, եթէ չըլլար Մայիս 28ի իրագործուած Սարդարապատեան հրաշքը, այսօր մեր գոյութիւնն իսկ հարցական պիտի ըլլար:…Անկասկած, մենք այսօր հոս չենք եկած միայն ու միայն, պատմութեան էջերը թերթատելու եւ անցեալի առասպելական սխրանքները վերյիշելու: Ամէնքս ալ քաջ ծանօթ ենք, որ մեր գրեթէ ամբողջ անցեալը արձանագրուած է արիւնաթաթախ էջերով«:
Աբգարեան աւելցուց թէ այդ օր եթէ եռագոյն դրօշակը չծածանէր, մայր հայրենիքի երկնակամարին վրայ, եւ եթէ 1921էն ետք Սփիւռքի հաւատաւոր կառոյցները եռագոյնի պաշտպանները չըլլային, այսօր մեր ինքնութիւնը պղտոր ու այլանդակ դիմագիծ պիտի ստանար: Ան եզրակացուց իր խօսքը, յայտնելով թէ. »Հայ պետականութեան հիմը դրուած է 1918 Մայիս 28ին: Այսօրուան Հայաստանը անոր շարունակութիւնն է: Եթէ չունենայինք Մայիս 28ը, չէինք ունենար նաեւ արդի Հայաստանը: Մենք շարունակ պիտի պայքարինք, ձեռք բերելու համար մեր ազատութիւնը«:
Դեսպան Թաթուլ Մարգարեան, իր կարգին ողջոյնի խօսք ուղղեց եւ կարեւորեց այդ պատմական օրը, յայտնելով թէ հայորդիին արիւնագիր պատմութեան լուսապսակ էջերը կազմեցին Սարդարապատը, Ղարաքիլիսէն ու Բաշ Ապարանը: Դեսպանը կրկնեց թէ Մայիս 28, 1918 անկրկնելի թուական է…ազատութեան եւ յաղթանակի թուական: Ան պատմական դէպքերը վերյիշելով, վեր առաւ հայ ժողովուրդի լինելութեան համար մղուած պայքարին ճամբով դրսեւորուած քաջութիւնը եւ վճռակամութիւնը:
Ապա խօսք առաւ ընկ. Մարիօ Նալպանտեանը, որ ըսաւ թէ Մայիս 28ը հայորդիին կը յիշեցնէ, որ համազգային մտահոգութիւնները պէտք է համազգային տարողութեամբ քննել, վճռել եւ որոշել:
Պատմական յաւելեալ իրադարձութիւններ ներկայացնելէ ետք, բանախօսը յայտնեց, որ Խորհրդային Հայաստանի եւ այժմու անկախ Հայաստանի հիմերը դրուած են Մայիս 28, 1918ին: Թուական մը, որ վերջին հազար տարիներու մեծագոյն իրագործումն է, որ հայ ժողովուրդին տուաւ պետականութիւն, ազգային անձնագիր եւ ջնջելով ռուսահայ, պարսկահայ եւ թրքահայ որակումները ստեղծեց անկախ եւ միացեալ Հայաստան: Ան անդրադարձաւ անկախութեան իրագործումներուն, յատկապէս շեշտելով, որ եթէ Հայաստան անկախ չըլլար նախքան Խորհրդային Միութեան միանալը, ապա չէր ընդունուեր նաեւ իբրեւ անկախ երկիր՝ Խորհրդային Միութեան փլուզումէն ետք, այլ պարզապէս կþըլլար մարզ մը եւ մենք ալ կþըլլայինք համայնք մը:
»Երբ հայրենիքն ու մեր ժողովուրդի գերագոյն շահերը վտանգի ենթարկուած են, եւ երբ մենք կը գտնուինք համազգային խնդիրներու դիմաց, մենք՝ Հայաստան թէ Սփիւռք, միասնաբար պիտի մտածենք, ծրագրենք ու գործենք: Մեր զանազանութիւնները պէտք է ներդաշնակենք համազգային խնդիրներու դիմաց: Յարգանքի խօսք՝ բոլոր անոնց, որոնք կերտեցին Հայաստանի անկախութիւնը: Բնականաբար յարգա°նք Հայաստանի ժողովուրդին, որ երկիրը կը պահէ մօտալուտ անկախութեան համար:

Յարգա¯նք արտասահմանի հայութեան, որ ի գին ամէն զոհողութեան պայքարեցաւ մայիսեան լուսաշող առաւօտ մը կրկի°ն իրենց անկախութեան ու հայրենիքին տիրանալու համար«, ըսաւ ան աւելցնելով թէ պատահածը հրաշք էր եւ թէ նոյն օրը, Մայիս 28ին, կը հռչակուէր Հայաստանի Հանրապետութիւնը եւ եռագոյն դրօշը կը ծածանէր Հայաստանի խորհրդարանի շէնքին վրայ: Մայիս 28ը ինքնաքննութեան, ինքնաճանաչման ու յանձնառութեան եւ հաւաքական ուխտի վերահաստատման օր է:

Դասախօսը աւելցուց որ հզօր հայրենիքը աւելի ուժեղ է կազմակերպուած Սփիւռքով եւ շատ աւելի ուժեղ ու անզսպելի, երբ Սփիւռք ու հայրենիք մէկ կը ներկայանան համայն աշխարհին:
Բանախօսը, նաեւ յայտնեց թէ Հ.Յ.Դաշնակցութեան գործը չէր Մայիս 28ի խիզախումը՝ իբրեւ ճակատագրական պահու մը առջեւ համազգային ծառացումի որոշում: Հայ ժողովուրդի բոլոր հոսանքները, առանց խտրութեան, պայքարի այդ պատմական քայլը կþառնէին՝ գոյութեան կռիւ մը մղելու տարրական գիտակցութեամբ եւ արժանաւորութեամբ: Թէեւ Հ.Յ. Դաշնակցութիւնը եղաւ, ինչպէս միշտ, կազմակերպ ու ղեկավար բազուկը, Արամով խորհրդանշուող ընդհանուր ճախրին մէջ: Ան աւելցուց թէ, Մայիս 28ի հրաշքին կը պարտինք ո°չ միայն Հայաստանի այժմու սահմանները, միատարր հայութիւնն ու պետականութիւնը, այլ նաեւ՝ պատմական մեր իրաւունքներու նուիրագործումը, Սեւրի դաշնագրով: Նալպանտեան շեշտեց թէ Սարդարապատեան ինքնապարտադրանքին եւ ղարաբաղեան պահանջատիրութեան միջեւ գտնուող 91 տարուան ժամանակաշրջանին հայ ժողովուրդը ոչ մէկ զիջում կատարած է անկախութեան եւ ազատատենչութեան իր ազգայինհաւաքական պայքարէն:

»Մայիս 28ով ձեռք բերուած անկախութիւնը՝ անկախութեան նախադրեալով մը իրագործուած յաղթանակ չէր: Հայ ժողովուրդը անկախութիւն ձեռք բերելու նպատակով մը չէր, որ խիզախեց թուրքին դէմ, երբ օսմանեան բանակները դէպի արեւելք կը խուժէին, ռուսական բանակներու նահանջը օգտագործելու եւ բաց ճակատներու վրայ անպաշտպան հայութեան մնացորդացը կոտորելու համար: Ո°չ քաղաքական, ո°չ հոգեբանական, ո°չ ալ զինուորական տեսակէտով հայ ժողովուրդի ազատագրութեան կռիւը չէր կրնար մղուիլ կովկասեան սահմաններու վրայ, եւ՝ 1918եան պայմաններուն մէջ: Ռուսական հալածանքներ. հայութիւնըը հիմնովին ցրուելու, արհամարհելի թիւ ու աննկատելի որակ դարձնելու ծրագրուած ճիգերը, հնարաւորութիւն չէին տար անկախութեան պայքար մղելու: Մեր ազատագրական դատը պիտի իրագործուէր քաղաքական պայքարի ճանապարհով եւ թրքահայութեան մինչեւ 1918 թուականի ազգային եւ գաղափարական դաստիարակութեամբ, անդուլ ճիգերով եւ միջազգային ճակատի վրայ իրագործած նուաճումներով«, ըսաւ Մարիօ Նալպանտեան:
»Այդ թուականը կերտելու համար հայ ժողովուրդը, իր բոլոր քաղաքական կուսակցութիւններով եւ յարանուանութիւններով, մէ°կ սիրտ, մէ°կ մարմին՝ ոտքի կանգնեցաւ: Որովհետեւ կեանքի եւ մահուան հարց էր«, եզրակացուց ան:
Ձեռնարկի աւարտին ելոյթ ունեցաւ Նիւ Եորքէն ժամանած երգիչ Ժագ Յակոբեան, որ մեծ խանդավառութիւն ստեղծեց:
ԹՂԹԱԿԻՑ