Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ
28 Հոկտեմբեր 2021
Հայաստանի կառավարութեան Հինգշաբթի, 28 Հոկտեմբերի նիստէն պատկերասփռուած հաղորդումէն.
Ա) Կառավարութիւնը 25 միլիոն եւրօ (աւելի քան 29.3 միլիոն տոլար) տրամադրած է, որպէսզի Երեւանի հանրային փոխադրամիջոցները օժտուին 100 նոր փոքր փոխադրակառքերով:
Առաջին ակնարկով՝ ուրախալի լուր, անկասկած: Լուրը լսելէս քանի մը վայրկեան ետք, մանրամասնութիւն մը ցատկեց վեր. 25 միլիոն եւրոյով 100 փոքր փոխադրակա՞ռք: Տեղ մը սխալ բան մը կայ: Դարձեալ մտիկ ըրի լուրին այդ բաժինը. չէ. ականջներս չեն դաւաճանած: Համակարգիչիս հաշուիչ սարքին դիմեցի. 25 միլիոն, բաժանեալ 100, հաւասար է… 250 հազար եւրօ, կամ մօտաւորապէս 300 հազար տոլար:
Արագ հետախուզութիւն մը ըրի համացանցի էջերուն: Խնդրոյ առարկայ փոխադրակառքերուն սակերը կը տարուբերին, համաձայն արտադրող երկրին ու ընկերութեան, 22-էն 45 հազար տոլարի միջեւ: Հաշիւ մը ըրի, որ իւրաքանչիւր փոխադրակառքի սարքաւորման համար ալ (հաղորդակցութեան, գանձումի սարքեր եւ այլն) հաւանաբար պէտք պիտի ըլլայ, ըսենք, 5 հազար տոլարի (հաշուարկիս մէջ բնականաբար նկատի չունիմ այն հաւանականութիւնը, որ եթէ մէկի տեղ՝ միանուագ բազմաթիւ ինքնաշարժներ գնես, հաւանաբար ծախողը զեղչ մըն ալ կ’ընէ): Ուրեմն, եթէ ամէնէն սուղ ինքնաշարժներն ալ գնուին, հատը պիտի արժէ մօտաւորապէս առաւելագոյնն 50 հազար տոլար, իսկ 100 հատը (դուք հաշուեցէք…): Անդին կը մնայ պատկառելի գումար մը (ես ինծի՝ կատակի համար, հետախուզեցի նաեւ քիչ մը աւելի մեծ փոխադրակառքերու եւ փոքր օդանաւերու սակերը. չմանրամասնեմ…)
Եթէ դուք ալ իմ տեղս ըլլաք, չէ՞ք գայթակղիր: Արդեօք կառավարութեան տրամադրելիք գումարը պիտի ընդգրկէ նաեւ վարորդներուն քանի մը տարուան աշխատավա՞րձքը, վառելանիւթի ծախսե՞րը, նորոգութի՞ւն եւ անանկ բաներ: Այլապէս, այս իշխանութեան ամէնէն ջերմ համակիրն ալ արդեօք ձեռքը խղճին դնելով, պիտի չմտածէ՞, թէ սա յաւելեալ շուրջ 20 միլիոն եւրոն ո՞ւր պիտի երթայ (չմտնենք թէ նման գնում մէկ անձի միջնորդութեամբ ընելը նոր սովորութիւն է, քանի մը առաջարկէ ամէնէն նպաստաւորը ընտրելու… ընտրանքը դուրս ինկած է տրամաբանական գործառնութիւններէն, փտածութիւն կամ չարաշահութիւն չի հաշուըուիր):
Նման «մանրուքներ» արդեօք մտահոգութիւն պէ՞տք է պատճառեն:
Բ) Պատկերասփիւռի նոյն պատուհանէն (նաեւ այլ տեղերէ) հաղորդուեցաւ նաեւ անվտանգութեան պատասխանատուներէն Արմէն Գրիգորեանի մէկ յայտարարութիւնը: Հաւաստեց՝ որ Ատրպէյճանի հետ սահմանագծումի պատրաստութիւն կը տեսնուի, նկատի պիտի առնուի, որ հայկական եւ ազերիական ուժերը «հայելանման» հեռանան իրենց այժմու դիրքերէն (կը յիշէ՞ք Փաշինեանի նոյն բառերով արտայայտութիւնը՝ ամիսներ առաջ), այսինքն, յայտնապէս նկատի պիտի չառնուի այն իրողութիւնը, որ ազերիական բանակները Մայիսէն, աւելին՝ անցեալ Դեկտեմբերէն ի վեր թափանցումներ կատարած են Հայաստանի չճշդորոշուած, բայց պատմականօրէն ճանչցուած սահմաններէն ներս: Ուրեմն, սիրելի ժողովուրդ, սահմանագծումի պահուն, ըստ էութեան սակարկութիւն տեղի պիտի ունենայ մե՛ր հողերուն շուրջ, այսինքն, Ատրպէյճան իբրեւ թէ բարիք մը ըրած պիտի ըլլայ (եթէ ընդունի), քանի մը քիլոմեթր «հայելանման» հեռանալով իր այսօր գրաւած դիրքերէն: Սա յաւելեալ փաստ է, որ Արցախ-մարցախ հաշիւի մէջ պիտի չմտնեն, իսկ հայկական կողմը վերատիրացած պիտի ըլլայ արդէն իսկ իրեն պատկանող հողաշերտերու մէկ մասին (հաւանաբար «ասոր ալ փառք տանք» մտածող պիտի ըլլայ, սկսելով այս իշխանութեան ջերմերանդ համակիրներէն):
Նոյն յայտարարութեան պահուն, խելամիտ պաշտօնատարը հաստատեց, որ սահմանագծումը պիտի կատարուի… 20-ական տարիներու քարտէսներու հիմամբ: Իսկ 20-ականներու քարտէսները, ըստ մասնագէտներու, Հայաստանի սահմաններէն ներս ցոյց կու տան ո՛չ միայն Գորիս-Կապան բռնագրաւուած ճամբան ու Հայաստանէն վերջերս բռնագրաւուած այլ հողաշերտեր, այլ նոյնինքն Արցախը՝ Քարվաճառով ու հարաւային գօտիով, որոնք այսօր անցած են Ատրպէյճանի ձեռքը, անկէ ծրագիրներ կը մշակուին «Զանգեզուրի միջանցք» իրականացնելու, հոն ճամբաներ ու օդակայան կը սարքուին: Ա. Գրիգորեան հաւաստեց, ուրիշներու պէս, որ Հայաստանէն հողային զիջումի հարց չի քննարկուիր, այսինքն՝ միջանցքի հարց չկայ, այլ ճամբաներու վերաբացման հարց. վերաբացուող ճամբաներու ընտրանքն ալ յայտնապէս Ատրպէյճանի թողուած է, որովհետեւ օր մը առաջ, փոխ վարչապետ եւ այս հարցերուն համար լիազօր բանակցող Մհեր Գրիգորեան խորհրդարանի բեմէն ճակատաբաց խոստովանեցաւ, որ Վարդենիս-Մարտակերտ ճամբուն բացման հարց չի քննարկուիր: (Եթէ մոռցողներ կան, յիշեցնենք. այդ ճամբան տարիներ առաջ բացուեցաւ «նախկիններուն» օրով, ունէր ռազմավարական մեծ կարեւորութիւն եւ պիտի օգտագործուէր, ի միջի այլոց, Արցախի թիկունքը պաշտպանելու համար. այդ ծրագիրին իրականացման մէջ բանալի դեր ունեցաւ Հայաստան Համահայկական Հիմնադրամը, այսինքն՝ Սփիւռքը կարեւոր մասնակցութիւն բերաւ նիւթական կարիքներուն: Տարի մը առաջ, Ատրպէյճանին նուէր տրուած աւարին մաս կը կազմէ):
Ամէնէն կարճատեսն ալ կրնայ տեսնել յիշեալ պաշտօնատարին հաստատումներուն միջեւ հակասութիւնը. «հայելանման հեռացում» եւ 20-ական տարիներու քարտէսներ:
Ա. Գրիգորեան շատ ինքնավստահ կեցուածքով հաւաստեց նաեւ. Արցախը երբեք պիտի չըլլայ Ատրպէյճանի կազմին մէջ: Ամբողջ հոգիով ու քաղաքական կամքով կ’ուզենք հաւատալ անոր, սակայն սատանան դարձեալ կը ցատկէ անկիւնէ մը, յիշեցնելու՝ որ Փաշինեանն ալ երկու տարի առաջ կոկորդը ճաթեցնելու չափ բարձրաղաղակ յայտարարեց. «Արցախը Հայաստան է ու վերջ»: Հիմա՞…
Յետոյ, խօսքը ո՞ր Արցախի մասին է. մեզի մնացած մնացորդի՞ն, որ տակաւին կը գտնուի թուրք-ազերիական վտանգներու տակ, սահմանագծումի եւ ազերիական այլ պարտադրանքներով՝ պիտի չկարենայ խուսափիլ Ատրպէյճանի կազմին մէջ մտնելու վտանգէն, եթէ ԳՈՐԾՆԱՊԷՍ աշխատանք չկատարուի, խօսքերը մնան օդին մէջ:
Բաաաա՜յց… Փաշինեանի վարչախումբը ունի բոլորովին տարբեր ակնոցներ, որոնք կը խոստանան Հայաստանի դիմաց բանալ խաղաղութեան դարաշրջանը, առեւտուրի զարգացման եւ բարօրութեան հորիզոնները (անոնք հաւանաբար այլ մոլորակի մը մէկ լուսինէն կը դիտեն իրականութիւնները):
Եկէ՛ք, անկեղծ ըլլանք. զարմանալի՞ էր, որ Քաղաքացիական Պայմանագրութեան անդամները 27 Հոկտեմբերին խորհրդարանին մէջ չքուէարկեցին Ատրպէյճանն ու Թուրքիան դատապարտող՝ ընդդիմադիրներուն ներկայացուցած (այլապէս տեղին եւ արդար) բանաձեւին ի նպաստ, պատճառաբանեցին, որ դատապարտումին դէմ չեն, բայց «ներքաղաքականմօտեցումներ» չեն արտօներ, որ քուէ տան…
Այս բոլորը «մանրուքներ» են: Ո՞վ է ասանկ բաներու հաշիւը պահողը, անոնց համար հաշիւ պահանջողը (ընդդիմադիրները, խորհրդարանէն ներս թէ դուրսը, կը մնան անզօրութեան մատնուածի կօշիկներուն մէջ): Մանաւանդ ո՞ւր է «Ապագայ կայ»-ի պատրանքով տարուած զանգուածը: Արցախի եւ Հայաստանի իրողական կորուստները, պետականութեան կորուստի վտանգը ջուրի ձա՞յն են: Վաղը ձմեռը վրայ պիտի հասնի եւ կրնանք հանգիստ… ձմեռնաքուն վայելել: