
Շաբաթ Հոկտեմբեր 1-ին, կազմակերպութեամբ Ա.Մ.Ն. Արեւելեան շրջանի Հայ Ազգային Առաջնորդարանի հովանաւորութիւնը վայելող Հայ Ազգային Կրթական Խորհուրդին, տեղի ունեցաւ միօրեայ հաւաք-գիտաժողով, մասնակցութեամբ շրջանի կրթօճախներէն (ամէնօրեայ թէ միօրեայ) ժամանած ուսուցիչներու, որոնց կարգին Նիւ Եորքէն` Սուրբ Լուսաւորիչ Ամէնօրեայ Վարժարան, Ամենայն Սրբոց Նահատակաց, Սուրբ Սարգիս եկեղեցւոյ Սիւզան եւ Յովսէփ Յակոբեան Շաբաթօրեայ, Նիւ Ճըրզիէն` Նարեկ Շաբաթօրեայ Վարժարան, Ֆիլատելֆիայէն` Հայ Քոյրերու Ամէնօրեայ Վարժարանն ու Հայկազեան Շաբաթօրեայ Վարժարանը, Տիթրոյթէն Հ.Օ.Մ.-ի Զաւարեան Վարժարանը եւ Շիքակոյի Շաբաթօրեայ Դանիէլ Վարուժան դպրոցը:
Ժողովը բացուած համարեց Հայ Ազգային Կրթական Խորհուրդի նախագահ Յարութիւն Մսըրլեան, որ բեմ հրաւիրեց Առաջնորդական Փոխանորդ Անուշաւան Դանիէլեանը, կատարելու բացման աղօթքն ու փոխանցեց իր սրտի խօսքը:
“Միայն հայերէնն ու Հայոց Պատմութիւնը չէ որ կը փոխանցէ հայերէնի ուսուցիչը, այլ նաեւ հայկական ոգին ու շունչը“, ըսաւ ան որ աւելցուց թէ ամէն դասատու ունի իր իւրայատուկ ոճը, որ կրնայ տպաւորել պատանի աշակերտը:
Արեւելեան Ա.Մ.Ն.-ի Հայ Օգնութեան Միութեան ներկայացուցիչ Քարոլին Շմաւոնեան խօսք առնելով, շնորհաւորեց ներկայ ժողովականները: “Հայ Օգնութեան Միութիւնը թիկունք կը կանգնի ձեզ: Շարունակեցէ՛ք ձեր սուրբ եւ խիստ կարեւոր աշխատանքը սորվեցնելու հայերէնը, հայոց պատմութիւնն ու մշակոյթը…“ ըսաւ ան:
Ապա բեմ հրաւիրուեցաւ Հայ Ազգային Կրթական Խորհուրդի ղեկավար Վարդան Մաթէոսեանը, որ հետաքրքրական փոխանցումներ կատարեց թէ ինչպէ՞ս կարելի է ներգրաւել աշակերտը, որ սիրէ եւ կառչած մնայ հայերէն լեզուին: Ան նաեւ մատնանշեց արդի ձեւերը, յատկապէս համակարգիչի եւ անոր ընծայած դիւրութիւններուն (armenianeducation.blogspot.com) միջոցաւ հետաքրքրքական դարձնելու հայերէնի ուսուցումը:
Ապա խօսք առաւ Դոկտ. Արսինէ Օշական, որ իր փորձառութենէն եւ տեսանկիւնէն դիտուած ներկայացուց.-“Ուսումնական նոր տարաշրջան…նոր թիրախ“ նիւթը: Իր խօսքի աւարտին, ան կոչ ուղղեց ուսուցիչներուն, որպէսզի լաւապէս կեդրոնանան եւ քննեն իրենց դէմ յանդիման գտնուող խոչնդոտները:
Հայ Ազգային Կրթական Խորհուրդի անդամ դոկտ. Ասպետ Վասիլեան կարեւորեց կարծիքներու փոխանակումները, եւ այդ գծով ալ ներկաներուն մղեց, որոնք յաւելեալ զեկուցումներով, մասնակից դառնան այս հաւաքին:
Սօսի Էսաճանեան, իր կարգին պատմեց ամէնօրեայ եւ շաբաթօրեայ վարժարաններէն ներս ձեռք բերած փորձառութեանց մասին:
Փակման խօսքին մէջ, Հայ Ազգային Կրթական Խորհուրդի նախագահ Յարութիւն Մսըրլեան շնորհակալութիւն յայտնեց մասնակցող ուսուցիչներուն, որոնք իրենց մասնակցութեամբ, մեծ խանդավառութիւն ստեղծած էին:
Հոս տեղին է անգամ մը եւս նշել թէ, երբ հայեցի դաստիարակութեան մասին, յաճախակի առիթներով անդրադարձ կը կատարուի, միշտ ալ կը յիշեցուի կրթական պատասխանատուներուն թէ` հայ դպրոցին կոչումը սոսկ ծանօթութիւն փոխանցել չէ, գիտութիւն ջամբել չէ, այլ հայ մանուկին հոգեւոր ու բարոյական կրթութիւնն է: Հո՛ս է հայ դպրոցին գոյութեան պատճառը, անոր նպատակը: Հայ ժողովուրդին համար հայ կրթօճախը կը մնայ, ապառնիի տիպար հայ մարդը հայեցի դաստիարակութեամբ շաղախելու կոչուած առաջնահերթ առաքելութիւն: Հետեւաբար, անընդունելի է այս գծով, բոլոր պայմաններուն մէջ, որե՛ւէ նահանջ կամ զիջում: Միշտ ալ գնահատելի է հայ դպրոցին ցուցաբերած հոգածու խնամքը հայ մանուկին նկատմամբ: Յատկապէս ներկայ օրերուն երիտասարդը կրթելը դիւրին չէ. սա լուրջ մարտահրաւէր մըն է: Հայ պատանիին անմիջական միջավայրը լեցուն է ախտավարակ երեւոյթներով, երբեմն անոր աչքերուն դիմաց կը պարզուին այնպիսի տեսարաններ ու ականջներուն կը հասնին այնպիսի արտայայտութիւններ, որոնք մանուկին կողմէ սպունքի նման ծծուելով` իրենց ժխտական հետեւանքները կ՛ունենան անոր նկարագրի կազմաւորման մէջ: Հետեւաբար, չի՛ բաւեր միայն մանկավարժական նոր միջոցներու դիմել կամ միայն ծնողական ժողովներու ճամբով յիշեցումներ կատարել: Անհրաժեշտ է ճիգը կրկնապատկել հայ աշակերտին կրթութեան աշխատանքներուն մէջ: Միւս կողմէ, հայ ուսուցչին առաջնահերթ պարտաւորութիւնն է հայ դպրոցականին դաստիարակութիւնը: Ուսուցիչը հայ աշակերտին երկրորդ ծնողքն է: Մանկապարտէզի փոքր դասարաններէն սկսեալ մանուկը իր ծնողքին կողքին իր դիմաց կը տեսնէ իր ուսուցչուհին եւ կը հետեւի անոր` եւ նո՛յնիսկ անոր խօսելակերպին ու շարժումներուն: Արդ, ուսուցչուհին տիպարն է մանուկին: Անոր դերը մանուկի դաստիարակութեան մէջ այնքան ազդեցիկ է, որ երբ մանուկը մեծնայ, նոյնիսկ իր յառաջացեալ տարիքին մէջ չի մոռնար դպրոցի իր ուսուցչուհիները: