0
0
Արմինէ Մինասեան
Մկրեան Հաստատութիւնը երկար տարիներ զբաղուել են ձեռքով գործուած գորգերի առեւտուրով: Առաջին գորգի խանութը բացել են 1976թ. Նիւ Եորքի յայտնի (Fifth Avenue) 5-րդ պողոտայի վրայ, որտեղ մաքրել ու նորոգել են թանկարժէք գորգեր: Մի քանի տարիներ անց յանձինս իրենց ժրաջան ու ճարտար գործավարութեան, յաջողութիւն են ունենում բացել մի ուրիշ խանութ Պրուքլինի (Brooklyn, NY) մէջ, որի վերահսկիչ տնօրէնն է այժմ Թորոս Մկրեանը, ուր ոչ միայն մաքրւում, նորոգւում, ու պահպանւում են գորգերը, այլեւ յարմարութիւն է ստեղծւում ճիշտ ձեւով լուանալ ու չորացնել նուրբ եւ հնամենի գորգերը: Իսկ Հինգերորդ Պողոտայի խանութը մնում ու ծառայում է մի միայն որպէս զանազան հայկական շքեղ գորգերի ցուցադրութեան սրահ ու ցուցափեղկ:
Նիւ Եորքաբնակ Մկրեան եղբայրները կարճ միջոցում կատարելապէս տիրապետել են իրենց գործին, փորձառութիւն են ձեռք բերել գորգի հենուածքի, թելերի յատուկ կապերի, բրդի տեսակների ու բնական գոյների մասին, եւ մտածում են նաեւ մի քայլ եւս առաջ գնալ ու ընդարձակել իրենց գործը,` սկսել գորգագործութեան ծանր աշխատանքին:
Նախ, ըստ ժամանակի պահանջի եւ յաճախորդների ցանկութեան, փոխում են գորգերի գծագրութիւնն ու զարդանկարները, որի գծագրութեան ու ծաղկազարդերի մէջ մեծ դեր է ունենում նկարչութեան ձիրքով օժտուած Յարութ եղբայրը, որ Փետրուար 9, 2008-ին մեծարուեց “Հայ Գորգ Ընկերութեան“ կողմից:
Մի խօսքով, Մկրեանները ամէն մի տեսակի զարդարանք յարմարեցնում են յաճախորդների ճաշակին: Գոհացում են տալիս նրանց ցանկութեան, ստեղծում նորաձեւ եւ հին հայկական զարդարանքներով` “Մկրեան Յատուկ“ հայկական շքեղ կերպարուեստի գծագրութիւններով բարձրորակ գորգերի արտադրութիւն: Եւ ահա այսօր Մկրեանները շարունակում են գործադրել իրենց անգերազանցելի ու ընտիր աշխատանքը`, ստեղծելով իր տեսակի մէջ ամենալաւ հայկական-հնամեայ գծագրութեան, պատկերների, ժամանակակից ու զանազան բնագաւառների ոճի, հայկական գորգերի արտադրութիւնը որն արտացոլւում է որպէս յատուկ “Մկրեան Ռակզ“ (Մկրեան Գորգ) անունով:
Ըստ միջնադարեան աղբիւրների, Հայաստանը աչքի է ընկել իր բարձրարժէք գորգերով, նոյնիսկ Հայաստանում պեղումների ժամանակ մեր թուարկութիւնից առաջ, IV-III հազարամեակներում գտել են գորգագործութեան գործիքներ: Նաեւ տեղեկութիւններ հաղորդւում դեռեւս VIII-րդ դ. երբ Մարքօ Փոլօն անցել է Հայկական Կիլիկայով եւ յիշատակում է, որ Սեբաստիա, Կոնիա,Կեսարիա քաղաքներում հայերը եւ յոյները գործում են աշխարհի ամենալաւ գորգերը: Նոյնիսկ Ղ. Ալիշանը յայտնաբերել է որ 15-16-րդ դարաշրջանի Եւրոպական նկարիչների կտաւներում հանդիպում են հայկական գորգերի նկարների, որ հայերէնում “Կարպետ“ բառը գործ է ածւում որպէս հանգուցաւոր գորգի հոմանիշ, մտել է Եւրոպայի ժողովուրդների բառապաշարի մէջ: Հայկական գորգերը բնորոշուել են նաեւ տոհմի ու վայրի եւ այլ նշաններով ու զարդարանքով, որն այսօր հայ պատմութեան էջերում մեծ արժէք է ներկայացնում: Մեր նախնիները գորգի միջոցով նամակներ են գրել ու պատմական արժէքներ թագցրել գորգի գործուած ծալքերում: Մինչեւ օրս էլ գորգը համարւում է կարեւոր առտնային անհրաժեշտութիւններից մէկը, ներկայացնում է վերելք, շուք, փառք ու հարստութիւն:
Պրն. Յովհաննէս եւ Տիկ. Նոյեմի Մկրեանների ծնողները ցեղասպանութիւնից վերապրող ընտանիքների զաւակներն են: Նրանք ծնուել են արեւմտահայաստանում` ապրել են Լիբանան եւ Հալէպ: 1946թ. հազարաւոր հայերի հետ ներգաղթել են Հայաստան, ծանօթացել են միմեանց Հայաստանում ու ամուսնացել 1950թուին: Նրանց սիրոյ յարկի տակ ծնուել են երեք տղայ եւ մէկ աղջիկ`, Յարութը, Րաֆֆին, Թորոսը եւ Երանը: 28 տարի Հայաստան ապրելուց յետոյ, 1974թ. հաստատւում են Ամերիկա, Նիւ Եորք: Բայց նրանք երբէք չեն մոռանում իրենց հայրենի երկիրն ու իրենց արմատները:
Մկրեան երեք եղբայրները հասնում են իրենց երազների իրականացման երբ 2000 թուականին Հայաստանում հիմնադրում են “Մկրեան Ռակզ“ (Մկրեան Գորգ)ի հաստատութունը արտադրելով մասնաւորապէս իր տեսակի մէջ յատուկ Մահալ, (Հնամենի–պարսկականնկարների) Ղարաբաղ (ԾաղկազարդԵւրոպական) եւ Լօթօս (ԻտալացիյայտնինկարիչԼօրէնզօԼօթօյինպատկանողնկարներիոճի) գորգեր:
Սովետական Հայաստանում գործուած գորգերը “Հայ Գորգ“ անունն էր կրում, բայց այդ հասարակարգի փլուզումից յետոյ, վերջին տարիներում, այդ բոլորը միանգամից քայքայուեց ու անհետացաւ: Այսօր “Մկրեան“ հաստատութիւնը կոչւում է “Մկրեան Ռակզ“ առաւել գործունեայ, առաւել կայտառ ու զօրաւոր:
Նիւ Եորքում բնակուող Մկրեան ընտանիքի շնորհիւ Հայաստանում հայկական գորգագործութիւնը նոր ոյժ ու նոր թափ է ստանում: Այսօր Հայաստանի տարածքում 22 “Մկրեան Ռակզ“ գործարաններ են աշխատում, մատակարարում ու նպաստում հազարաւոր հայ գործաւորների ընտանիքներին: Գորգի գործարաններ ունեն նաեւ Չինաստան, Փաքիստան, Եգիպտոս, Ռումանիա եւ Թայլանտ:
Բացի Նիւ եորք քաղաքի յայտնի 5-րդ պողոտայի գորգի խանութից, նրանք ցուցադրութեան գորգի խանութներ ունեն Սուրիա, Իտալիա, Ֆրանսա, եւ Գերմանիա: Մկրեանների գորգագործութիւնը յատկապէս ճանաչւում է ծաղկագորգերի վերարտադրման որակեալ ու գերազանց որակի մէջ: Նրանք ժրաջան աշխատութեամբ կարողացել են յաջողեցնել արտադրել բնական ներկ օգտագործելով դաշտի գունագեղ ծաղիկները, որոշ բուսական արմատներ, սոխի, ընկոյզի, նռան եւ նման բնական ներկեր: Մեծ աշխատանք է տարուել նաեւ բրդի տեսակների ընտրութեան, մետաքսի եւ այլ թելերի մշակման, որակի փափկութեան եւ փայլի նկատմամբ որն, արուել է այնպէ’ս, ինչպէ’ս դարեր առաջ: Անշուշտ բնական ներկերով ներկուած գորգի թելերի գոյնը տարիների ընթացքում, ոչ միայն չի փոխւում, ա’յլ գնալով աւելի է փայլ ստանում: Մկրեան գորգերը զարդարում են Ամերիկայի Սպիտակ Տունը եւ մի շարք ականաւոր դերասանների ու մեծահարուստների բնակարանները,Վատիկանը եւ Եւրոպայի այլ քաղաքներ::
Մկրեան գորգերի նմոյշները բազմազան են, ընդհանրապէս նրանք միմեանցից տարբերւում են Հայրենի Երկրի, տեղի, թագաւորութեան, տոհմի եւ արդի-այժմէական տեսակների որոնք ճանաչւում են իրենց գունային հարուստ երանգների ու զուգադրութեան-խառնուրդի ներդաշնակութեամբ. գեղազարդման մանրամասների ինքնատիպութեամբ, հումքի լաւագոյն յատկութիւններով ու գործուածքի բարձր որակով: Մկրեանները մի շատ գեղեցիկ եւ ընդարձակ ցուցափեղկ եւ գործատեղի ունեն Երեւանի 3-րդ մասում Քիմիագործների 9 փողոցի մէջ, որը ազատ է հանրութեան համար: Այնտեղ են ցուցադրւում շատ գեղեցիկ գորգերի տեսակներ, ամէն այցելու ազատ է քննի, զննի, գնի ու վայելի հայի ձեռքով գործուած հայկական ընտիր գորգերը: “Մկրեան Ռակզ“ գործարանը Հայաստանում պահպանում է հայկական գորգ գործելու սովորութիւնը եւ մատակարարում-ապահովում է հազարաւոր ընտանիքների առօրեան, զարկ է տալիս եւ նեցուկ հանդիսանում Հայաստանի ներքին տնտեսութեան եւ մշակոյթին:
Դեկտեմբեր 13, 2007-ին “Մկրեան Գորգ“ի Նախագահ Րաֆֆի Մկրեանը, պարգեւատրւում է ոսկէ “Պատւոյ Մետալ“ով ` Հայաստանի Խորհրդարանի նախագահ Տիգրան Թորոսեանի կողմից որպէս պահապանն հակական դասական-աւանդական տոհմական-գորգերի եւ Հայաստանի արդիւնաբերութեան զարգացման համար: Հայաստանի պետութիւնը գործակցում է Մկրեանների հետ հայկական գորգագործութեան պահպանումի առումով, անուանելով ա’յն, Հայկական Պատմական Արժեւորութիւն, եւ Կարեւորութիւն Հայաստանի մէջ: 20013-ի մօտակայ ամիսների ընթացքում Երեւանի մէջ է հիմնադրուելու “ՄԿՐԵԱՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳՈՐԳԵՐԻ ԹԱՆԳԱՐԱՆ“ը: Յոյսով ենք, որ այսպիսով, կամրապնդուի ու կը պահպանուի հայկական հնամենի պատմա-աւանդութիւնը եւ ազգային ճանաչումը հայկական գորգ գործելու ասպարէզում:
Այս վերջին տարիներին Մկրեան եղբայրները Հայաստանի մէջ նաեւ հիմնադրել են մի ուրիշ գործարան, ուր արտադրում են բնակարանների համար յատուկ նախապատրաստուած որմնաշինութիւն եւ այլ շինարարութեան նիւթեր` նորաձեւ, լաւ եւ ապահով բնակարանների համար ապահովելով ջերմութիւն ու ապահովութիւն: Գործարանի անունն է “ՄԿՐԵԱՆ ՇԻՆ“ վերահսկիչ-նախագահն է Յարութ եղբայրը: Հայաստանի մէջ, Մկրեանները յատուկ ուշադրութիւն են դարձնում իրենց գործաւորների առողջապահական վայրի, գորգ գործելու տեղի եւ բոլոր համայնքային գործի եւ միջավայրի պահպանումի նկատմամբ: Թէ իրենց գործաւորների եւ թէ’ բոլոր հասարակական գորգի 
միջավայրը համապատասխանում է ամերիկեան չափանիշի` առողջ եւ ապահով գործատեղի: Մկրեան հաստատութիւնը կրթաթոշակով ապահովում է իր գործաւորների զաւակներին ու կատարում ամսական յաւեալ վճարում նրանց առողջապահական ապահովութեան: Մկրեանները իրենց ազգասէր ու ազգանուէր գործունէութեամբ օժանդակում ու աշխատակցում են մի շարք մարդասիրական կազմակերպութիւնների հետ:
Նորանոր վերելք ու յաջողութիւններ ենք ցանկանում “Մկրեան Գորգ“ի հաստատութեան:
