Անդրանիկ Գարատօլեան
Նախաձեռնութեամբ Տիթրոյթի Հայոց Ցեղասպանութեան Միացեալ Յանձնախումբին, Շաբաթ, Ապրիլ 19-ի, երեկոյեան ժամը 7:00ին, Տիրպորն քաղաքի Հայոց Առաքելական Սուրբ Սարգիս եկեղեցւոյ յարակից “Լիլիըն-Առաքելեան“ սրահին մէջ տեղի ունեցաւ Եղեռնի ոգեկոչման 97-րդ ամեակին նուիրուած քաղաքական ձեռնարկը: Ներկայ էր Սէնտր Լաւընի ներկայցուցիչ` Պրն. Ճէմս Ճէքսըն: Ան կարդաց Լաւընի գրութիւնը, որուն մէջ, ան իր զօրակցութիւնը կը յայտնէր Հայոց Ցեղասպանութիւնը պետականօրէն ճանաչման գործընթացքին, ինչպէս նաեւ Հայաստանի եւ Արցախի յատկացուելիք նիւթական օժանդակութեան: Իսկ Մարք Շուշանեան կը ներկայացնէր Տիրպորն քաղաքապետը: Ներկայ էր Սուրբ Սարգիս եկեղեցւոյ հոգեւոր հովիւ Արժպ. Տէր Տարօն Քհնյ. եւ Հայ Աւետարանական եկեղեցւոյ պատուակալ հոգեւոր հովիւ վերապատուելի Դոկտ. Վահան Թութիկեան եւ շուրջ 450 ներկաներ:
Օրուան հնդիսավարն էր Տիթրոյթի Հ.Յ.դաշնակցութեան “Ազատամարտ“ կոմիտէութեան հերթապահ ընկ. Րաֆֆի Ուրլեան: Ան իր բարի գալուստի խօսքէն ետք, սրահ հրաւիրեց Հ.Ե.Դաշնակցութեան “Կոպեռնիկ Թանտրճեան“ մասնաճիւղի եւ Հ.Մ.Ը.Մ. գայլիկներու եւ մրջնիկները որոնք կատարեցին Ամերիկայի, Հայասանի եւ Արցախի Դդօշակներու տեղադրումը: Որմէ ետք տիկ. Հէլէն Մովսէսեանի դաշնակի ընկերակցութեամբ Էմըլի Մովսէսեան երգեց Ամերիկայի եւ Հայաստանի քայլերգները:
Ապա, յոտնկայս մէկ վայրկեան յարգելէ ետք Մեծ Եղեռնի նահատակներուն յիշատակը, Րաֆֆի Ուրլեան կարդաց անունները Մեծ Եղեռնէն վերապրած ու տակաւին կենդանի անհատներու անունները.- Արմելա Գարման, Հէլէն Տայեան, Օղիկ Մուրատեան, Ասեա Սէրճէվան Բոսթունեան-Թիրօվա, Սարգիս Տէմիրճեան եւ Սիմոն Թաշճեան:
Օրուան բանախօսն էր “Պահապան Հրեշտակներ“ կազմակերպութեան հիմնադիր ու ղեկավար Քրթըս Սլիուան: Նաեւ բեմ հրաւիրուեցաւ պրն. Դաւիթ Թէրզիպաշեանը, որպէսզի հայերէն լեզուով տայ իր պատգամը: Ան ըսաւ.- “97-տարիներ առաջ թուրք կառավարութեան կողմէ ի գործ դրուած Ցեղասպանութիւնը տակաւին կը շարունակուի Թուրքիոյ տարածքին տարբեր ձեւերով վերապրող հայերու նկատմամբ: Արմաշի Դպրեվանքի տեսուչ Մաղաքի Արք. Օրմանեան իր ազգապատումի գրքին մէջ մանրամասն նկարագրած է թուրք կառավարութեան կողմէ ի գործ դրուած Հայ հոգեւորականաց դասուն նկատմամբ հալածանքը ու ապա նահատակութիւնը, որոնց թիւը 4.-հազարէ աւելի է: Կ՛անդրադառնայ նաեւ Սեբաստիոյ Ս. Նշան վաքէն 300 մանրանկարչութեան ձեռագիրներու կողոպուտը, որոնք անխնայ բճացան թուրք հասարակութեան կողմէ որպէս փաթթուելիք թուղթ գոծածուեցան նպարավաճառներու կողմէ: Համաշխարհային երկրորդ պատերազմի նախօրեակին, Մուսթաֆա Քեմալի բանակին թնդանօթներու կողնէ որպէս նշանակէտ թիրախ դարձան հայ ճարտարապետութեան թանկագին եւ աննման կոթողներ, բերդեր, վանքեր ու եկեղեցիներ: Պղծուեցան ու տակաւին կը շարունակուի սրբատեղիներու, գերեզմանատուներու ու բիւրաւոր խաչքարերու պղծումն ու անհետացումը: …Այսօր հաւաքուած ենք հաւաքաբար յարգելու եւ ոգեկոչելու Մեծ Եղեռնի նահատակներու յիշատակը: Անոնց ոգին ու պահանջատիրական պատգամը մեր մէջ մնայուն ներկայութեան վերածենք, չդադրի ղօղանջը մեր ականջներուն, որպէսզի դառնայ մղիչ ուժ պահելու մեր լեզուն, ինքնութիւնը, մշակոյթը, հաւատքը եւ ազգային արժանիքները:
Հինգ տարիներ առաջ շրջանէն ազգային մը` Էտկար Յակոբեան գեղեցիկ գաղափար մը յղացած էր “Հայոց Ցեղասպանութեան“ ճանաչման քարոզչական մարզէն ներս հիմնած էր “Յակոբեան“ հիմնադրամ մը, որուն կը մասնակցին Տիթրոյիթի պետական երկրորդական վարժարաններու աշակերտութիւնը, շարադրութեան նիւթ ունենալով “Հայոց Ցեղասպանութիւն“ը:
Հինգ տարիներէ ի վեր առանց ընդմիջումի Մեծ Եղեռնի ոգեկոչման քաղաքական հանդիսութեան առթիւ կը շարունակուի նիւթական պարգեւատրումը: Այս տարի ձեռամբ իր տղուն Պրն. Էտմընտ Յակոբեանի սոյն նիթական պարգեւները ստացան հետեւեալ երեք աշակերտներ….:
Ա.-Մրցանակը $.500 տոլար ստացաւ Պլումֆիլտ Հիլզ քաղաքի Էնտովըր պետական երկրորդական վարժարանի12-րդ դասարանի աշակերտուհի Աշլի Փիքուլա:
Բ.- Մրցանակը $.250 տոլար ստացաւ Պրրմինկհէմ քաղաքի Սիհոլմ պետական երկրորդական վարժարանի 10-րդ դասարանի աշակերտուհի Անն Քիւրէճեան:
Գ.-Մրցանակը $.150 տոլար ստացան Պլումֆիլտ Հիլզ քաղաքի Էնտովըր պետական երկրորդական վարժարանի 11-րդ դասարանի աշակերտուհի Նաղէմ Ալպիր: Ձեռնարկը ճոխ էր գեղարուեստական յայտագրով, ուր ելոյթ ունեցան ջութակահար Հէրի Յովակիմեան եւ ասմունքող Անի Գարճեան: Առաջինը նուագեց կտորներ Կոմիտասէն, իսկ երկրորդը արտասանեց եղեռնի նահատած բանաստեղծ Սիամանթոյի “Ափ Մը Մոխիր“ բանաստեղծութիւնը:
Օրուայ հանդիսութիւնը իր աւարտին հասաւ Հոգեւոր հայրերու “Պահպանիչով“:
Նախանցեալ տարիներու նման, այս տարի ալ, Ապրիլ 24-ին, Տիթրոյթի երեք յարանուանութեան հոգեւոր հայրերու մասնակցութեամբ, երեկոյեան ժամը 6:30ին, Սուրբ Սարգիս եկեղեցւոյ մէջ, ի յիշատակ Մեծն Եղեռնի նահատակներուն մատուցուեցաւ Սուրբ պատարագ:
Օրուան պատարագիչն Սուրբ Սարգիս եկեղեցւոյ հոգեւոր հովիւ Արժպ. Տէր Տարօն Քհնյ. Ստեփանեան: Ընթացս պատարագին անգլերէն լեզուով իր պատգամը փոխանցեց Պատուելի Տարաուի: