1
0
ԿԱՐԻՆԷ ԱՂԱՊԱՊԵԱՆ
Կ՛ուզէի նստել մի քարի վրայ
Եւ անվերջ նայել իմ Արարատին,
Հարբել հայրենի միրաժով նրա
Եւ յաւերժ նայել իմ Արարատին:
Եւ նստած լեռին այդ քարի վրայ`
Անդադար նայեմ իմ Արարատին,
Մինչ շիրիմ դառնայ քարն էլ ինձ վրայ
Եւ մամռած նայեմ իմ Արարատին:
Յովհաննէս Շիրազ
Աւետեաց երկրի կորստեան ցաւն ու կսկիծը սերնդէ սերունդ փոխանցւում են նաեւ մեր յաջորդներին եւ ներծծւում նրանց արեան մէջ ու արթուն պահում կարօտը` մորմոքող, ծովածաւալ, ափեափ զարնուող, ստէպ-ստէպ ահագնացող կարօտը, որով կամրջւում են մեր հոգիները եւ բռունցքւում է մեր կամքը: Ուղեղի մորմո՞ք է սա, թէ՞ նպատակամէտ երազանք, որ մշտապէս վառ է պահում վերադարձի յոյսը: Կը գա՞յ արդեօք այն օրը, երբ մեր` արդէն դարաւոր երազանքը կը փոխուի:
Ամէն առաւօտ արթնանալիս երեւանեան իմ բնակարանում, որ գտնւում է կայարանամերձ հրապարակի մօտ, վազում եմ դէպի պատուհանը եւ բարեւում արեւի առաջին ծիրանագոյն ճառագայթներն իրեն թագ արած Արարատին, նաեւ Սասունցի Դաւթին, որի քարէ արձանն ամէն պահ պատրաստ է յաղթական հարուածի: Հայերիս համար ամենասուրբը, ամենագեղեցիկը, ամենասիրելին վեհաշուք Արարատ լեռն է: Անբացատրելի ուժ ու սրբութիւն կայ մեր լերան մէջ: Իւրաքանչիւր հայի ամենաբաղձալի ցանկութիւնը` Արարատի գագաթ բարձրանալն է: Նամանաւանդ, որ այնտեղ` բարձրունքներում, յաւերժական ձիւների մէջ, թաղուած է մեր մեծ հայրենասէր բանասեղծի` Յովհաննէս Շիրազի սիրտը, ըստ իր կտակի:
Աւետեաց երկրի կարօտը 2004-ին հայրիկիս տարաւ դէպի իր նախնիների երկիրը: Իր հորդորով, նաեւ ծով դարձած կարօտով լցուած, այս տարի ես էլ մեկնեցի ուխտագնացութեան: Հայաստանի եւ աշխարհասփիւռ հայերի զաւակների խմբի հետ սկսեցինք մեր ճանապարհորդութիւնը:
Կարսը տեսնելուց յետոյ մեկնեցինք եւ երեկոյեան հասանք Բայազիտ: Վաղ առաւօտեան մի աննկարագրելի արեւածագ էր: Արեւն իր առաջին շողերն էր արձակել Սիսի ետեւից եւ երեւում էր Արարատն իր ողջ վեհութեամբ: Այդպիսի գեղեցիկ արեւածագ ես չէի տեսել:
Նախաճաշից յետոյ յաջողութիւններ մաղթեցինք Արարատ բարձրացող տաս հոգինոց խմբին` ակնկալիքով, որ երեք օր յետոյ ընդունելու ենք նրանց յաղթական վերադարձը: Այդ պահուն մնացողներիցս իւրաքանչիւրը կարծես իր հոգու կարօտը փոխանցեց բարձրացողներին, որ իրենց հետ պիտի տանէին դէպի մեր պապերի երկրի բարձրեալը` Արարատի գագաթը, որը կեդրոնն է մեր միացեալ հայրենիքի:
Մինչ նրանք կը վերադառնային` մենք շարունակեցինք ճանապարհը Արեւմտեան Հայաստանի քաղաքներով եւ գիւղերով: Եղանք Մուշում, Էրզրումում, Պիթլիսում, Վանում, որտեղ էլ դիմաւորեցինք լեռնագնացներին եւ միասին շարունակեցինք մեր ճանապարհը դէպի Իգդիր, Արտահան, Սարիղամիշ, Կարս, Անի:
Լեւոն Գրիգորեանը մեզ, որպէս սուրբ մասունք եւ ամենաթանկագին նուէր, մի-մի փոքրիկ քար էր բերել Արարատի բարձրունքներից:
Արարատի գագաթն էին բարձրացել ինը: Հետաքրքրականն այն էր, որ Ա.Մ.Ն.-ի Նիւ Ճըրզիի նահանգից եկած 65-ամեայ Վաչէ Վարժապետեանը` երկրորդ անգամ էր մասնակցում, որ յաղթահարի 5165 մ. բարձրութիւնը, ցաւօք 4300 մ.-ի վրայ թթուածնի պակասին, մթնոլորտային ճնշման մեծ տարբերութեանը չդիմանալով, նա ստիպուած է եղել վերադառնալ: Վաչէն ամենատարեցն էր խմբում եւ ինքն իրեն գերազանցել էր եւս մի քանի տասնեակ մեթրով: Նա վճռական է, որոշել է կրկին գնալ եւ նուաճել գագաթը:
Խմբում ամենաերիտասարդը 26-ամեայ Հայկուշ Յակոբեանն էր` Հոլանտայից: Նա սովորում է Թիլպուրկի համալսարանում, նաեւ աշխատում է ապահովագրական ընկերութիւնում: Ընտանիքը Հոլանտա է տեղափոխուել 2000-ին Հայաստանից: Նուրբ, հաճելի արտաքինով մի աղջիկ, որ մտածել անգամ չէիր կարող, որ կը նուաճի գագաթը: Իսկ նա չորրորդն էր բարձրացել: Արդէն Երեւանում, ես հարցերս ուղղեցի Հայկուշին:
“Սիրելի Հայկուշ, դուք այդքան նուրբ կառուցուածքի տէր աղջիկ, ինչպէս որոշեցիք, որ պիտի իրականացնէք այդպիսի դժուարին մի վերելք դէպի Արարատի գագաթը, չնայած բոլորիս մէջ էլ կայ այդ անյաղթահարելի ցանկութիւնը“:
“Չորս տարի առաջ կարդացի հոլանտացի Ֆրանք Վեսթերմանի “Արարատ“ գիրքը, որտեղ նա պատմում էր, թէ ինչպես է ինքը բարձրացել Արարատ լեռը: Հայրենասիրութեան թէկուզ մի չնչին պակաս ես չունեմ, մտածեցի` ինչպէս է, որ այս հոլանտացին կարողացել է բարձրանալ մեր նուիրական սարը, իսկ ես, ինչ է չե՞մ կարող: Այդ ժամանակ մասնակցեցի ուխտագնացութեանը դէպի Արեւմտեան Հայաստան եւ մենք էլ, ինչպէս դուք այս անգամ, ճանապարհեցինք եւ ընդունեցինք Արարատ բարձրացողներին: Զրուցեցինք, ոգեւորուեցինք եւ ես որոշեցի լրջօրէն պատրաստուել: Ամենակարեւորը ֆիզիքական պատրաստուածութիւնից առաջ` հոգեպէս պատրաստուելն էր: Դրանից յետոյ սկսեցի շաբաթը 2-3 անգամ վազել 5-10 քլմ: Աստիճաններ էի բարձրանում, սովորեցի ճիշտ շնչել, դա ինձ շատ օգնեց: Արտաշատում մօրաքրոջս տանն էի մնում եւ մարզւում: Երբեմն, երբ շատ էի յոգնում, նայում էի վեհաշուք Մասիսներին եւ ինքս ինձ ասում. “Հայկո՛ւշ, դու այս ամենն անում ես այս գեղեցկուհու համար“:
Իսկ ֆիզիքապէս եւ հոգեպէս պատրաստ լինելուց յետոյ, վախ չկա՞ր ձեր մէջ, իսկ եթէ յանկարծ չկարողանամ…
Դժուարութիւնը զգացի առաւօտեան, երբ Բայազէտում հիւրանոցի պատշգամից տեսայ Արարատն իր ողջ շուքով: Այդ ժամանակ մտածեցի. “Ի՜նչ բարձր է, իսկ եթէ չկարողանամ բարձրանալ, բայց միեւնոյնն է, բարձրանալու եմ, յանուն իմ գեղեցկուհու, որ այս կողմից էլ գեղեցիկ է“:
Սկսեցինք վերելքը: Առաջին ճամբար` 3200 մ. հասնելիս խոշոր քարեր էին, յետոյ երկրորդ ճամբար` 4200 մ., աւելի խոշոր քարեր էին եւ մի զուլալ գետակ էր հոսում: Ճանապարհը գնալով բարդանում էր, դժուարանում էր բարձրանալը: Սփոփանքը, շնչառութիւնդ պահող գեղեցկութիւնն էր, երբ ամպերը արագ անցնում էին քո վրայով: Գիշերը ժամը 2:30-ին սկսեցինք բարձրանալ: Ցուրտ էր, երբ մի փոքր կանգ էինք առնում, սառչում էինք, թթուածնի պակասն էլ զգացնել էր տալիս, կարծես գլուխդ սեղմւում էր, ցաւում: 4500 մ.-ի վրայ արդէն սրտխառնոց սկսուեց բոլորիս մօտ: Վատ էի զգում եւ պահ եղաւ, որ մտածեցի ետ դառնալու մասին: Բայց նորից ներշնչուելով, որոշեցի, որ ո՛չ, ես պիտի հասնեմ նուիրական գագաթին: Շարունակեցի առաջ շարժուել եւ առաջիններից մէկն էի, որ հասայ: Օդը կարծես թեթեւացաւ, սկսեցի լաւ զգալ, դա 4800 մ.-ի վրայ էր, տեսարանը հիասքանչ էր: Ներքեւում Բայազիտն էր երեւում, Պարսկաստանի սահմանամերձ մասը, Արարատեան դաշտը, իսկ երկինքը աստղազարդ էր, այդպիսի գեղեցկութիւն ես երբեք չէի տեսել: Երեւում էր Սիսը, իսկ Մասիսի վրայ լոյսերով բարձրացող մեր արշաւախումբն էր: Երբ 5 մեթր բարձրութիւն էր մնում, ես սայթաքեցի եւ մի տաս մեթր իջայ ցած, ոչ մի ցաւ չզգացի, բայց յուզմունք, ուրախութիւն խառնուել էին իրար եւ ես սկսեցի լաց լինել, նորից բարձրացայ ու հասայ գագաթին: Առաջինը Բագրատն էր բարձրացել, յետոյ Լեւոնը, Զարեհն ու ես:
Երբ հասանք գագաթին, քամին միանգամից կտրուեց, Արարատը գրկաբաց ընդունեց մեզ: Ես նստեցի եւ չէի կարողանում հաւատալ, որ խմբի հետ հասել եմ սուրբ լերան գագաթին: Մենք համայն հայութեան նուիրական Արարատի գագաթին էինք, Արեւմտեան եւ Արեւելեան Հայաստանի սահմանագլխին եւ մեզ հետ էր վեհօրէն ծածանուող մեր եռագոյն դրօշը:
Խառնուել էր իրականն ու անիրականը: Կար նաեւ թթուածնի պակասի ազդեցութիւնը մարդկային բանականութեան վրայ: Երեւանը չէր երեւում, լերան ներքեւի մասը մշուշի մէջ էր: Յետոյ փոթորիկ էր սկսուելու եւ մենք պիտի իջնէինք:
Վերադարձն արդէն մի երկար ճանապարհ էր, անդադար քայլել էր պէտք: Քսան ժամ քայլել ենք դէպի ներքեւ, որից միայն երկու ժամը մի փոքր դադարներով: Իջնելն էլ իր դժուարութիւններն ունէր, չէիր տեսնում, թէ որտեղ ես ոտքդ դնում, արդեօ՞ք յուսալի է, թէ ոչ: Իջնելիս ապշել էի, թէ ինչպէ՞ս ենք մենք գիշերով բարձրացել, վտանգն ամէն պահի կար, կարող էիր սայթաքել եւ վնասուել“:
Իսկ ինչպիսի՞ն են զգացմունքներդ հիմա, երբ յաղթահարել ես դժուարութիւնները եւ Արարատի գագաթը նուաճուած է:
Իջնելուց յետոյ, մէկ շաբաթ ես կարծես օդում լինէի, նայում էի Արարատին եւ մտածում, արդեօ՞ք ես հասել եմ, եղել եմ գագաթին: Ինձ թւում է, թէ դա երազ էր, մի անո՜յշ երազ: Հիմա արդէն կարօտում եմ այդ ամէնը եւ ամէն ինչ կ՛անէի, որ նորից այդ դժուարութիւններով անցնէի եւ հասնէի գագաթին:
Վաչէն, Հայկը եւ ես որոշել ենք յաջորդ տարի Ահորա գիւղը գնալ, դա Մասիսի վրայ է, Հայաստանի կողմից, այդտեղ կիրճ կայ, որտեղ հարթավայր է եւ պահպանուած է գեղեցիկ վայրի բնութիւնը: Գուցէ Սիսը բարձրանանք, գիտե՛մ, դա շատ աւելի դժուար է: Չնայած, եթէ կայ հայրենասիրութիւնը, ամէն բարձունք էլ կարելի է յաղթահարել:
ԵՐԵՒԱՆ
Very, very very exellent !!! I recalled again those wonderfull days. Thanks to Karine Aghababyan and ,,Hayrenik” weekly.
Shat bazmabovanadak harcazruyc er,shnorhavorum em bolor arshavakirnerin handzins Haykushin ov miakner vorpes gexeckuhi, mius angam kmianam naev es))
She did it! Now your turn to climb!
http://www.araratsummittours.com/
Հրաշալի էր նկարագրված վերելքը, ես էլ կուզեի լինել այնտեղ՝ գագաթին, դա իմ երազանքն էր, ափսոս մեր երիտասարդ տարիներին դա անիրագործելի էր; Շնորհակալություն Կարինե Աղաբաբյանին և ,,Հայրենիք,, շաբաթաթերթին հոդվածի համար;
Very emotional article. I hope I’ll climb Ararat one day myself!
My special thanks goes to Karine Aghababyan, the author of this article. Even if it is partly my story, even if is me who experienced these all. Still, after reading this article I experienced the whole trip again. I was reading it at my work, behind my desk and I couldn’t hide my emotions. Thank you Karine for this beautiful article. For making this story unforgettable.
I am thankful to the nice people I met during this trip. Without them around me I might be failing climbing Ararat. They gave me faith, hope, motivation, love and joy. I will never forget the moment when we reached the peak, the tears which didn’t stop to stream. My happiness and the feeling of a “suprahuman” power were embracing me for weeks. And still, when I think back of those nice days and moments, these feeling comes back.
I am thankful we could reach the peak of this holy mountain, our mountain, our Ararat.
My special thanks goes to Karine Aghababyan, the author of this article. Even if it is partly my story, even if is me who experienced these all. Still, after reading this article I experienced the whole trip again. I was reading it at my work, behind my desk and I couldn’t hide my emotions. Thank you Karine for this beautiful article. For making this story unforgettable.
I am thankful to the nice people I met during this trip. Without them around me I might be failing climbing Ararat. They gave me faith, hope, motivation, love and joy. I will never forget the moment when we reached the peak, the tears which didn’t stop to stream. My happiness and the feeling of a “suprahuman” power were embracing me for weeks. And still, when I think back of those nice days and moments, these feeling comes back.
I am thankful we could reach the peak of this holy mountain, our mountain, our Ararat.
I do thanks all of you guys, waiting all Armenian for next Ararat Trek 2014