ՅԵ­ՏԸՆՏ­ՐԱ­ԿԱՆ ԱՆԱ­ՏՈՄ­ԻԱ

0 0

ԼԻ­ԼԻԹ ԳԱԼՍՏ­ԵԱՆ

Վեր­ջին տա­սը ամ­սում երեք կա­րե­ւո­րա­գոյն ընտ­րու­թիւն­նե­րի անց­կա­ցու­մը խորհր­դա­րա­նա­կան, նա­խա­գա­հա­կան եւ աւա­գա­նու, իրա­պէս շատ էր: Հաշ­ուի առ­նե­լով մեր խիստ “քա­ղա­քա­կա­նաց­ուած“ հա­սա­րա­կու­թիւնն ու իշ­խա­նա­փո­խու­թիւն­նե­րի մա­սին կեղծ մեկ­նարկ­նե­րը, մշտա­կան խոս­տում­ներն ու վեր­ջի­նիս հե­ռան­կա­րի ան­յու­սու­թիւնն ու ան­հող սպա­սում­նե­րը, կա­րե­լի է հաս­կա­նալ, թէ ին­չու այդ­քան դժգոյն, կան­խա­տե­սե­լի եւ գրե­թէ “ան­հա­ւես“ ան­ցան ընտ­րու­թիւն­նե­րը:

Այն, որ Երե­ւա­նի աւա­գա­նու ընտ­րու­թիւն­նե­րին մաս­նակ­ցեց ընտ­րող­նե­րի կէ­սից մի փոքր աւե­լին, ար­դէն խօ­սուն է ու, մի­եւ­նոյն ժա­մա­նակ` բա­ցատ­րե­լի:

Ու, որ­քան էլ ընտ­րու­թիւն­նե­րը դժգոյն էին քա­ղա­քա­կան դէմ­քե­րի ու “ան­հա­ւես“ know-how-նե­րի, քա­ղա­քա­կան show-ի առու­մով, սա չի նշա­նա­կում, թէ մեր իրա­կա­նու­թեա­նը բնո­րոշ ընտ­րա­կեղ­ծիք­նե­րի ողջ գու­նապ­նա­կը գոր­ծի չդրուեց:

Քա­ղա­քա­կան մե­ծա­մաս­նու­թեան կող­մից իշ­խա­նա­պա­հու­թեանն ուղղ­ուած զի­նա­նո­ցի հա­մար առա­ջին, մար­տա­կան զօ­րա­շար­ժի էր բեր­ուած. քրէ­ա­կան ու թա­ղա­յին հե­ղի­նա­կու­թիւն­ներ, գա­զել­նե­րում ու բազ­մաբ­նա­կա­րան շէն­քե­րի առ­նէ­տա­բոյր մի­ջանցք­նե­րում ցան­կեր կազ­մող ու հաշ­ուա­ռող, հաս­տա­մար­մին ու ան­պայ­ման ժան­գոտ մա­զե­րով կա­նայք, նար­դու խա­ղը ժա­մա­նա­կա­ւո­րա­պէս դա­դա­րեց­րած ու ան­վե­րա­պա­հօ­րէն “թա­սի­բից“ խօ­սող տղա­մար­դիկ (որոնց կա­նայք հիմ­նա­կա­նում Թուրք­իա­յում են կամ էլ զա­ռամ­եալ թո­շա­կա­ռու են խնա­մում Ամե­րի­կա­յում), ինչ-որ տզրուկ օլի­գար­խի բա­րե­ւից եր­ջան­կա­ցած, սեր­ի­ալ­նե­րով սնուած ու ընտ­րա­կա­րու­սե­լի մաս­նա­գէտ ան­բո­վան­դակ լա­կոտ­ներ եւ, ի հար­կէ` ան­մեղ­սու­նակ հայ­եաց­քով “մտա­ւո­րա­կան­նե­րի“ մի դա­սա­կարգ, որը միշտ եւ ան­խու­սա­փելի­օ­րէն իշ­խա­նու­թեան կող­քին է` շատ պարզ փի­լի­սո­փա­յու­թեամբ. “ըն­տա­նիք եմ պա­հում, կե­րակ­րա­տաշտն ինչ­պէ՞ս կորց­նեմ“:

Այս մա­սին շատ է խօս­ուել, նոյ­նիսկ ար­ժէզրկ­ուե­լու չափ շատ, մա­նա­ւանդ որ ո՜չ կա­րո­ղա­նում ենք կան­խել, ո՜չ ապա­ցու­ցել եւ ոչ էլ, ըստ էու­թեան, պայ­քա­րել դրա դէմ: Ու, երբ ասում եմ` պայ­քա­րել, միայն ընդ­դի­մու­թեա­նը նկա­տի չու­նեմ (ինչն ինք­նին տրա­մա­բա­նա­կան է), այլ հա­սա­րա­կու­թեա­նը, որն ովկ­ի­ա­նո­սի բնա­կան ու առողջ ընդվ­զու­մով պի­տի ինք­նա­մաքր­ուէր, ազատ­ուէր այդ քա­ղա­քակր­թա­կան աղ­բից:

Բայց` ոչ, եւ ցա­ւա­լին ու վտան­գա­ւորն էլ հէնց այն է, որ այս ամ­բողջ շղթան այ­լեւս դար­ձել է նորմ, չա­փա­նիշ ու օրի­նա­կա­նաց­ուած որ­պէս քա­ղա­քա­կան ու հա­սա­րա­կա­կան ար­ժէք: Անա­ռար­կե­լի է, որ այս “ար­ժէք­նե­րի“ կար­ծա­ցա­ծու­թեան ու վա­ւե­րա­կա­նու­թեան մէջ մե­ղա­ւոր են Հա­յաս­տա­նում քա­ղա­քա­կան խա­ղի մաս­նա­կից բո­լոր ու­ժե­րը` որոշ­ներն իբ­րեւ ներ­մու­ծող, որոշ­նե­րը` դրանց դէմ անար­դիւ­նա­ւէտ կամ թուաց­եալ պայ­քա­րող­ներ:

Ի հար­կէ, ար­դար չի լի­նի, եթէ չար­ձա­նագ­րենք, որ մեր հա­սա­րա­կու­թեան մի մեծ, բա­ւա­կան լուրջ մասը պար­զա­պէս մեր­ժեց ընդ­դի­մու­թեան ու­ղերձ­ներն ու ար­ժէք­նե­րը, իսկ աւե­լի պարզ` յու­սա­հատ­ուած նա­խընտ­րա­կան դա­շինք ու մի­աս­նա­կան ճա­կատ կազ­մե­լու ընդ­դի­մու­թեան խրո­նիկ (մշտա­կան-Խմբ.) անու­նա­կու­թիւ­նից, չհա­ւա­տաց յե­տընտ­րա­կան դա­շին­քի մա­սին հէք­ի­աթ­նե­րին, մա­նա­ւանդ որ գոր­ծող խորհր­դա­րանն այս իմաս­տով առանձ­նա­պէս հիմ­քեր չի տա­լիս:

Եւ բնա­կան է, որ մեր հա­սա­րա­կու­թեան ապա­տիկ (ան­տար­բեր-Խմբ.) ու գործ­նա­պաշտ մի մեծ հատ­ուած, որը “կան­խի­կի ու պարտ­քո­վի“ ընտ­րու­թեան մէջ “նաղ­դի“ կողմ­նա­կից է եւ առաջ­նորդ­ւում է աչ­քի տե­սա­ծով, նա­խընտ­րեց կան­խա­տե­սե­լի ու բա­ցա­յայտ ներ­կան: Ու, եթէ նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րից յե­տոյ ստեղծ­ուած քա­ղա­քա­կան կլի­ման ու ձայ­նե­րի յա­րա­բե­րակ­ցու­թիւնը թոյլ էր տա­լիս բարձ­րա­ձայ­նել լե­գի­տի­մու­թեան բա­րո­յա­կա­նու­թեան մա­սին, այս պա­րա­գա­յում քա­ղա­քա­կան մե­ծա­մաս­նու­թիւնն առա­ւել հան­գիստ ու հա­մոզ­ուած լի­նե­լու առիթ ու­նի:

Իսկ ահագ­նա­ցող ար­տա­գաղ­թի, 30 տո­կո­սա­նոց աղ­քա­տու­թեան, եռա­պատ­կուող ար­տա­քին պարտ­քի կամ տնտե­սա­կան ճգնա­ժա­մի մա­սին խիստ տագ­նա­պա­լի պատ­կերն այ­լեւս սոսկ վի­ճա­կագ­րա­կան փաստ է եւ ո՜չ քա­ղա­քա­կան ան­կա­յու­նու­թեան, եւ ո՜չ էլ հա­սա­րա­կու­թեա­նը փո­ղոց տա­նե­լու հիմք. անպ­տուղ ու ան­հե­տե­ւանք քննար­կում­նե­րը նոյ­նիսկ այս խնդի­րը դարձ­րին սո­վո­րա­կան:

Երէկ հրա­պա­րակ­ուեց կա­ռա­վա­րու­թեան նոր, ըստ էու­թեան հին կազ­մը: Երկ­րի զար­գաց­ման հե­ռան­կա­րում լուրջ ակն­կա­լիք­ներ ու­նե­նա­լը որ­քա­նով է իրա­տե­սա­կան, դժուա­րա­նում եմ ասել: Այ­նինչ երկ­րի քա­ղա­քա­կան այժ­մէ­ա­կա­նաց­ման հրա­մա­յա­կանն այ­լեւս ոչ թէ այս կամ այն կու­սակ­ցու­թեան օրա­կար­գի խնդիր է, այլ ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թեան խնդիր, երկ­րի յե­տա­գայ կեն­սա­գոր­ծու­նէ­ու­թեան նա­խա­պայ­ման:

Չէ­զո­քաց­ուած կամ ինք­նա­չէ­զո­քա­ցած ընդ­դի­մու­թեան, քա­ղա­քա­կան ինս­տի­տուտ­նե­րի ու իշ­խա­նու­թեան ճիւ­ղե­րի մի­ջեւ հա­կակ­շիռ­նե­րի չգո­յու­թեան, պար­զա­պէս քա­ղա­քա­կան մե­նաշ­նոր­հի պայ­ման­նե­րում բա­րե­փոխ­ման ակն­կա­լիքն ու սպա­սումն ուղղ­ւում է դէ­պի նա­խա­գա­հա­կան:

Եւ պարզ­ւում է ոչ միայն քա­ղա­քա­կան բա­րե­փոխ­ման. այս ֆօ­նին մի քիչ զա­ւեշ­տա­կան, մի քիչ ող­բեր­գա­կան ու մի քիչ էլ հաս­կա­նա­լի է, երբ նոյ­նիսկ “Անուշ“ օպե­րա­յի ան­յա­ջող բե­մադ­րու­թեան հա­մար հայ մտա­ւո­րա­կան­նե­րը հեր­թա­կան բաց նա­մակն են գրում ու­ղիղ Հ.Հ. նա­խա­գահ Սերժ Սարգս­եա­նին:

Իսկ առայժմ քա­ղա­քա­կան մե­ծա­մաս­նու­թիւնն ու­ղեկց­ւում է պա­տե­րազ­մի իրա­ւուն­քով‘ երկ­րի բո­լոր ձա­խո­ղում­նե­րը բար­դե­լով անա­ւարտ պա­տե­րազ­մի վրայ ու հայ­րե­նի­քը ոտ­քի կո­խան դարձ­նե­լով նրա որոշ “հե­րոս­նե­րի“ հա­մար:

Ար­դա­րաց­ուա՞ծ է կամ ժո­ղովր­դա­վա­րան պե­տու­թեան դա­սա­կան, քա­ղա­քա­գի­տա­կան սահ­մա­նում­նե­րով ճի՞շդ է արդ­եօք մէկ հո­գուց, տու­եալ պա­րա­գա­յում Հ.Հ. նա­խա­գահ Սերժ Սարգս­եա­նից ակն­կա­լել, որ նա ներ­քին ար­ժէ­քա­յին վե­րա­դա­սա­ւո­րում­ներ, այդ թւում` քա­ղա­քա­կան վար­քագ­ծա­յին ու բո­վան­դա­կա­յին մաք­րա­գոր­ծու­թիւն անե­լու յա­մա­ռու­թիւն ու կամք կ՛ու­նե­նայ, դժուար է ասել, ժա­մա­նա­կը ցոյց կը տայ:

Հա­ւա­տում եմ իւ­րա­քան­չիւ­րի ու ամէն մէ­կի ճի­գին, հա­մա­ձայն եմ Հրանտ Մա­թե­ւոս­եա­նի հետ…, բայց ու­զում եմ, ու­զում ենք պե­տու­թեան ճի­գը տես­նել…

Մի­թէ սա՞ է այ­լընտ­րան­քը…

About Post Author

hairenik

editor@hairenik.com

Happy

0 0 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %