0
0
Մարք Յարութիւնեան
Փարիզ
Այսօր, 1 Յուլիսին, Հայաստանեան մամուլին մէջ կարդացի նախկին փոխ-վարչապետ Արմէն Գէորգեանի սիւնակը: Խորագիրը՝ ահազանգային է: Վաղուան մղձաւանջային մտահոգութիւն:
Կ’արտագրեմ Արմէն Գէորգեանի սիւնակէն դատումներ:
. Միջազգային արժեւորում մը. «Համաշխարհային բանկի հետազօտութեան համաձայն, Հայաստանում կրթական աղքատութեան մակարդակը 35 տոկոս է: Այս նշանակում է, որ 10 տարին չլրացած իւրաքանչիւր 3-րդ աշակերտը չի կարող սահուն կարդալ եւ հասկանալ տարիքին համապատասխան տեքստը: Վրաստանում այդ ցուցանիշը 13,8% է, իսկ Ադրբեջանում 23,23%»:
. Աւելի մտահոգիչ հաստատում մը. «Հայաստանի երեխաների մօտ 7 տոկոսը չի յաճախում դպրոց»:
. Ախտաճանաչում. «Ներկայիս իշխանութիւնները կրթուած մարդկանց կարիք չունեն, բարձրորակ մարդկային ռեսուրսների անրաժեշտութիւն չկայ: Անկիրթ մարդկանց աւելի հեշտ է մոլորեցնել եւ մանիպուլացնել»:
. Արդիւնք. «Կրթության համակարգի վիճակն այսօր դառնում է զանգուածային միգրացիայի հիմնական պատճառներից մէկը: Շատ հայեր դեռ կարեւորում են իրենց երեխաների համար որակեալ կրթութիւնը եւ ուստի այն փնտռում են Հայաստանից դուրս»:
Այս ըսելէ ետք, Արմէն Գրիգորեան չ’ըսեր, թէ ի՞նչ պէտք է ընել եւ ո՞վ կամ որոնք ի՞նչ պէտք է ընեն: Եւ ո՞վ կամ որոնք են պատասխանատու:
Սփիւռքի ընթերցողի պատասխանը սրտցաւութենէ եւ բաեսիրութենէ անդին չ’անցնիր, չի կրնար անցնիլ, դէպքերու ընթացքին վրայ ազդելու ոչ մէկ հնարաւորութիւն ունի: Սփիւռքը Հայաստանի մէջ Մանկապարտէզներ կը բանայ, ի հարկէ դուրսէն դուրսէն բերուած գումարներով: Բայց միշտ է յիշել եւ յիշեցնել՝ որ սփիւռքը պետութիւն չէ: Իր յատկացումները պետական պիւտճէէ չեն գար:
Իսկ ի՞նչ կը մտածէ Հայաստանի քաղաքացի ընթերցողը, որուն զաւակը, յետնորդները, կը գտնուին յիշուած վտանգին մէջ: Այս ահազանգը իրապէս կը լսուի՞ զանգուածին կողմէ: Ապահովաբար կը լսէ մտաւորականութիւնը, գիտէ: Ան կրնա՞յ իր կոչման չանսալ եւ մնալ սպասողական դիրքի մէջ: Կրնա՞յ պայքարի հրապարակ չգալ՝ գալիք սերունդի 1/3ը տգիտութեան չդատապարտելու յանձառութեամբ: Եթէ կացութեան դարման չգտնուի, քսան տարի ետք Հայաստանի բնակիչներու 3էն 1ը անգրագէտ պիտի ըլլայ:
Աւելցնենք երկրորդ սուր մտահոգութիւնը: Հայաստանի 100 երեխաներէն 7ը զրկուած են դպրոցէ: Զանազան եւ զարմանազան բարեկարգումներու – ռեֆորմներու – ետեւէ վազած եւ վազող կրթութեան, մշակոյթի, մարմնամարզի եւ գիտութեան նախարարները աւելի լաւ գործ ըրած պիտի ըլլային, եթէ զբաղէին նաեւ դպրոցական տարիքի երեխաներու 7 տոկոսով, որոնք դպրոցէ զուրկ են: Պարգեւավճարներու հասցէները եթէ փոխուած ըլլային եւ գացած այդ 7 տոկոսին, կատարուած կ’ըլլար ազգաշէն գործ: Այս ընթացքը քսան տարի ետք գալիքի անվտանգութեան խնդիր չէ՞ միթէ: Ազգային Ժողովը օր մը օրակարգ դարձուցած է այս իսկապէս հրատապ հարցը:
Ի հարկէ տգէտ զանգուածը կը մնայ անտեղեակ եւ ամբոխավարական ճառով կարելի է զայն առաջնորդել, հպատակեցնել կարգախօսներու:
Եւ ի վերջոյ, ծնողները, ուր որ ալ գտնուին, ինչ կացութեան մէջ ալ ըլլան, միշտ մտահոգուած են իրենց զաւակներու ապագայով, հետեւաբար դպրոցով, ուսումով: Այս վիճակը կը գումարուի տնտեսական եւ ապահովական անորոշութեան վրայ, եւ մարդիկ՝ ճարահատ, իրենց աչքերը կը յառեն երկրէն դուրս, տեղի կ’ունենայ արտագաղթ, միգրացիա:
Թերեւս կարելի օր մը կարելի կ’ըլլայ դարմանել անփառունակ պարտութեան հետեւանքները, բայց կրթութենէ զրկուած սերունդով եւ արտագաղթի աղէտով վերականգնումը անկարելի կը դառնայ:
Բնակչութեան նուազում, կրթական մակարդակի անկում եւ անգրագիտութիւն, տրամաբանական ընթացքով կ’առաջնորդեն Արմէն Գէորգեանի խորագրով բանաձեւուած վճիռին.
«ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ ԴԱՌՆՈՒՄ Է ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԻ ԱՄԵՆԱՅԵՏԱՄՆԱՑ ԵՐԿԻՐԸ»:
Ըսուած է. կացութեան դիմաց հայաստանցին կ’ընտրէ արտագաղթի ճամբան: Սփիւռք(ներ)ը, որ սովորութիւն ունի ազգային հարցերու համար բողոքի ցոյցեր կազմակերպելու, որպէսզի իր մտահոգութիւնը լսուի, իրաւունք ունի՞ «հայրենասիրութիւն» խաղալու, քաղաքական վարդապետական տեսակէտներ յայտարարելու, եւ լուռ մնալու այս հիմնահհարցի պարագային:
Լռութիւն՝ որ անընդունելիին մեղսակցութիւն է, որուն համար օր մը հաւաքաբար պիտի ամչնանք:
Կրկին կարդալ խորագիրը:
Եւ յիշել Ֆրանսական Յեղափոխութեան աւագ դէմքերէն Տանթոնի խօսքը, Կրթութեան մասին, իր 1793ի ճառին մէջ. «Հացէն ետք, կրթութիւնը ժողովուրդի առաջնային կարիքն է»:
Չի բաւեր Սայաթ Նովա յիշել, երգել: Պէտք է լսել եւ իմանալ անոր խօսքը. Գիր Սիրէ, Ղալամ Սիրէ, Դաւթար սիրէ: Դպրոցէ զուրկ սերունդին ինչպէ՞ս այս ըսել, երբ դպրոց ան դպրոց չ’երթար:
Դպրոցական տարիքի սերունդի 7 տոկոսը, որ դպրոց չի յաճախեր, ինչպէ՞ս պիտի հասկնայ Սայաթ Նովայի իմաստութիւնը:
Ո՞ւր են պատասխանատուութիւնները. պետութիւն, մտաւորականութիւն եւ զանգուած:
