0
0
Ստորեւ, յապաւումով լոյս կ՛ընծայենք հարցազրոյց մը, կատարուած www.eter.am-ի թղթակիցներ Նելլի Մադաթեանի եւ Գայիանէ Ենգոյեանի կողմէ.-
Հ.- Վերջին շրջանում լուրեր են պտտւում այն մասին, որ Հ.Հ. Ազգային ժողովի պատգամաւոր, Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ, Դաշնակցութեան խորհրդարանական խմբակցութեան նախագահ, Եւրանեստի խորհրդարանական վեհաժողովում Հայաստանի առաջին պատուիրակութեան ղեկավար Վահան Յովհաննիսեանը նշանակուելու է Գերմանիայում Հ.Հ. դեսպան: Ոմանք այն կարծիքին են, թէ խորհրդարանն ինչ որ առումով կը տուժի, եթէ այնտեղ չհնչի Վահան Յովհաննիսեանի ձայնը: Իսկ ոմանց էլ գուցէ այս նշանակումը մտածելու առիթ տայ, թէ Դաշնակցութիւնը սպառել է իր անելիքը Հայաստանում: Ինքը` Վահան Յովհաննիսեանը, կարծում է, որ այդպէս մտածող մարդիկ եղել են միշտ:
Պ.- Միշտ էլ եղել են մարդիկ, որ չեն տեսնում մեր կուսակցութեան արածը: Ոմանք տեսնում են ու բաւարարուած չեն: Ոմանք էլ գուցէ բաւարարուած են: Ես դրանց թուին չեմ պատկանում: Ինձ, ինչպէս իւրաքանչիւր ազնիւ դաշնակցականի, կուսակցութեան գործունէութիւնը չի գոհացնում: Բայց եկէք տեսնենք, թէ Հայաստանում պետական ո՛ր ատեանի կամ քաղաքական ի՛նչ մարմնի գործունէութիւնից ենք մենք գոհ: Կառավարութեա՞ն: Ո՛չ: Ընդհանուր առմամբ ընդդիմութեա՞ն: Ո՛չ: Կա՞յ ընդհանրապէս քաղաքական մի կուսակցութիւն, որի գործունէութիւնը մեզ բաւարարում է: Չկա՛յ: Հասարակութեան վիճակը մեզ բաւարարո՞ւմ է: Ո՛չ: Հասարակութեան ո՞ր շերտի կենսամակարդակը, գործունէութիւնը կամ զարգացման մակարդակն է մեզ բաւարարում‘ մտաւորականներո՞ւ, գործարարների՞, աշխատաւորի՞: Ո՛չ մէկի: Այսինքն` հարցը պէտք է ամբողջութեան մէջ դիտարկել: Կեղտոտուած ծովերում դրախտային ծաղիկներով կղզիներ չեն լինում: Ամբողջ հասարակութիւնը մաքրելու խնդիր կայ: Եթէ սկսենք թուարկել, թէ ինչ սխալներ ենք թոյլ տուել, ամենամեծ ցանկը իմը կը լինի, ոչ թէ կուսակցութեան կողմնակիցներինը կամ հակառակորդներինը, որոնք իրադրութիւնը գնահատում են կողքից եւ զուտ զգացմունքային մակարդակով: Բոլորից լաւ ես գիտեմ այդ սխալները: Բայց միեւնոյն ժամանակ ես լաւ գիտեմ, թէ ինչ մակարդակի վրայ է կատարւում այդ ամէնը: Անիմաստ է սպասելը, որ ընդհանուր քաղաքական եւ հասարակական քայքայումին վրայ ինչ որ մի կուսակցութիւն կարող է յաջողութեան հասնել:
Փորձենք վերլուծել: Մեր հասարակութեան մէջ բնակչութեան 80 տոկոսն իսկապէս աղքատ է, ապրում է հազիւհազ (խօսքը աղքատութեան շեմից էլ ցածր վիճակում գտնուող անօթեւանների ու մուրացիկների մասին չէ): 5-6 տոկոսն ամօթալի, անյարմարութեան աստիճանի հարուստ է: Միջին շերտն այնքան փոքր է, որ չի կարող իշխանափոխութիւն իրականացնող որեւէ կուսակցութեան համար յենարան ծառայել: Թիւր է այն կարծիքը, թէ իշխանափոխութեան համար յենարան է ծառայում այն 80 տոկոսը: Այդ շերտը կարող է յենարան լինել յեղաշրջման, բոլշեւիկեան տիպի յեղափոխութեան համար: Մինչդեռ իրական իշխանափոխութեան համար, որը հարուած չի հասցնում հասարակական կայունութեանը, յենարանը հէնց այդ միջին շերտն է, որը Հայաստանում այնքան նեղ է ու անկազմակերպ, որ չի կարող յենարան դառնալ իշխանափոխութիւն պահանջող որեւէ կուսակցութեան համար:
…Մի պարզ օրինակ: Ընդդիմութեան առաջնորդներից մէկը, որ բաւական շատ ձայն էր ստացել նախագահական վերջին ընտրութիւններում, գուցէ եւ ուզում էր յենուել միջին խաւի վրայ, բայց նրա ոչ անմիջական շրջապատը, որ գտնւում էր միանգամայն այլ հարթութեան վրայ, նրան բախման մղեց: Եւ նա ստիպուած էր նահանջել այն մարդկանց յոյսերի փշուրների վրայով, որոնք այնքան էլ լաւ չէին պատկերացնում իրավիճակը: Այս պայմաններում անհնար է սպասել, որ ինչ որ քաղաքական ուժ հրաշքով կարող է իշխանափոխութիւն կատարել: Իսկ որ կառավարութեան քաղաքական ծրագրերն ուղղակի ձախողուած են, դա փաստ է: Ուզում ես դեսպան եղիր, ուզում ես` պատգամաւոր, տեսակէտդ դրանից չի փոխւում: Փոխւում է այդ տեսակէտն արտայայտելու ձեւը: Այսօր ես բացայայտ ասում եմ այդ մասին խորհրդարանում, մամուլով, իմ հրապարակային ելոյթներում, յօդուածներում: Դեսպանի աշխատանքը ենթադրում է այդ տեսակէտը քո իսկ կառավարութեանը ներկայացնելու աւելի սենեկային ձեւ: Ի վերջոյ դու, ի տարբերութիւն որոշ “ընդդիմադիրների“, փոփոխութիւն ես ուզում, ոչ թէ քո երկրի կործանումը: Դա Դաշնակցութեան համար ընդունելի չէ:
Հ.- Կործանում ոչ ոք չի ուզում, բայց իրավիճակը հետզհետէ վատանում է:
Պ.- Տեսէ՛ք, կայ աշխատանքի մի մեթոդ, սկզբունք` “որքան վատ, այնքան լաւ“, որը ենթադրում է հետեւեալը. որքան հնարաւոր է վիճակը վատացնենք, որ ժողովուրդը չդիմանայ ու քշի իշխանութեանը: Բայց Հայաստանում, ցաւօք սրտի, “որքան վատ, այնքան լաւ“ չի ստացւում: Հէնց որ հասնում է վատի ինչ որ մի ճգնաժամային աստիճանի, արտագաղթն է ուժեղանում: Ժողովուրդը չի մնում այստեղ պայքարելու: Այսինքն` “որքան վատին“ “լաւը“ չի հետեւում, թողնում գնում են: Ուստի, մենք երբեք այդ քաղաքականութիւնը չենք վարում: Շատերը, այստեղ եւ Սփիւռքում, դա չեն հասկանում, բայց նրանց պատճառով մենք չենք փոխի մեր քաղաքականութիւնը:
Հ.- Իսկ պետութիւնը շարունակում է իր քաղաքականութիւնը, եւ փաստը մնում է փաստ` Հայաստանը դատարկւում է:
Պ.- Արտագաղթի պատճառը միայն սոցիալական վատ պայմանները չեն: Արդարութեան պակասն է, անյուսութիւնը: Հայերը շատ աւելի վատ պայմաններում էլ են ապրել:
Հ.- Ապրել են, որովհետեւ հաւատացել են վաղուայ օրուան:
Պ.- Այո, հիմա այդ վաղուայ օրն է մշուշի մէջ: Մէկը միւսի յետեւից բացայայտւում են հիմնախնդիրներ, եւ մենք չենք տեսնում դրանց լուծմանն ուղղուած քայլեր: Կառավարութիւնը վրիպումներ է թոյլ տալիս, եւ նախարարների կաբինետը չի փոխւում: Նախարարները կամ նրանց զաւակները լուրջ սխալներ են գործում, բայց ամէն ինչ մնում է իր տեղում: Այս բաներն, ի հարկէ, յուսալքութիւն են առաջացնում:
Հ.- Ինչ է նշանակում, երբ Դաշնակցութեան խմբակցութեան ներկայացուցիչը դառնում է դեսպան:
Պ.- Նշանակում է, որ դադարում է պատգամաւոր լինելուց եւ դառնում է դեսպան:
Հ.- Այսինքն` նա համամիտ է այն արտաքին քաղաքականութեան հետ, որը վարում է մեր երկիրը:
Պ.- Մեր երկրի արտաքին քաղաքականութիւնը բազմաշերտ է եւ մի քանի ճակատներում տարբեր ձեւով է ընթանում: Ես երբեք չեմ թաքցրել իմ տեսակէտները: Օրինակ` մեր քաղաքական կուրսը (ուղեգիծը-Խմբ.)միանշանակ յաջող չէր, երբ յանգեցրեց Մաքսային միութեանը միանալու անվերապահ յայտարարութեանը: Եւ հարցը Մաքսային միութեան մէջ չէ, այլ մեր մէջ: Համոզուած եմ, որ մեր քաղաքական կուրսը կարելի էր կառուցել այնպէս, որ երկիրը չկանգնէր այսպիսի ծանր ընտրութեան առջեւ: Հայ-թրքական յարաբերութիւնների վերաբերեալ եւս իմ տեսակէտը յայտնի է: Բայց ես գիտեմ նաեւ, որ այսօր առաւել քան կարեւոր են դառնում Հայաստանի յարաբերութիւնները ոչ միայն Եւրամիութեան հետ, այլեւ Եւրամիութեան հզօրագոյն երկրների հետ, եւ այդ ոլորտում լուրջ անելիքներ կան: Եւրամիութեան շարժիչ ուժերը Արեւելեան Եւրոպայի այն երկրները չեն, որոնք նոր են ընդունուել այդ կազմակերպութեան եւ որոնք հիմնական լոկոմոտիվն (շարժիչ ուժն-Խմբ.) էին Արեւելեան գործընկերութեան: Այդ երկրների քաղաքական բառապաշարում հակառուսականութիւնը շատ ուժեղ է: Եւ դա էլ պատճառներից մէկն էր, որ Արեւելեան գործընկերութիւնը այդքան բացասաբար ընդունուեց Ռուսաստանում:
…Եթէ ես ինչ որ հնարաւորութիւն ունեմ, չեմ կարող դա չծառայեցնել մեր երկրին: Մեր կուսակցութիւնը միշտ է այդպէս վարուել: Մենք հիմա էլ ընդդիմութիւն ենք, բայց վերջերս կուսակցութիւնն ապահովեց Արցախի նախագահի մուտքը եւ ելոյթը Եւրոպական խորհրդարանում, Պրիւքսելում կազմակերպեց Եւրոպայի հայերի կոնֆերանս` նուիրուած Արցախի միջազգային ճանաչման խնդիրներին, ինչը շատ քիչ լուսաբանուեց մեր մամուլում, մինչդեռ դա պատմական երեւոյթ էր: Պատմական երեւոյթ էր, երբ օրեր առաջ Գերմանիայում` Հեսսենում, կազմակերպեցի Հայաստանի անկախութեան օրուայ հետ կապուած միջոցառումներ, որտեղ Գերմանիոյ ճանաչուած քաղաքական գործիչները բարձրացրին Ստեփանակերտի օդակայանին, ազերի “սեւ ցուցակին“ կամ Արցախի անկախութեան ճանաչմանն առնչուող հարցեր: Ինձ յաջողուեց նաեւ կազմակերպել Արցախի վարչապետի այցը Գերմանիա: Նրան ընդունեցին որպէս Լեռնային Ղարաբաղի կառավարութեան ղեկավարի: Նրա հետ հանդիպմանը մասնակցում էին ոչ միայն Գերմանիայի պաշտօնատար անձինք, լրատուամիջոցների ներկայացուցիչներ, այլեւ Սէուտական Արաբիոյ, Պուլկարիոյ, Լիթուանիոյ, Մոնաքոյի, Մարոքի, Սուտանի, Վենեզուելայի գլխաւոր եւ պատուաւոր հիւպատոսները:
Համաձայնէք, որ սրանք քայլեր են Արցախի միջազգային ճանաչման ճանապարհին: Եթէ մենք կարող ենք դա անել որպէս կուսակցութիւն կամ ես կարող եմ դա անել որպէս անհատ, ինչպէս չանեմ: Ցաւում եմ, եթէ ինչ որ մէկը դա չի հասկանում:
