0
0
Յ. Պալեան
Յառաջիկայ տարի, այս օրերուն, հարիւրամեակի յուզող, յուզիչ, հպարտառիթ տoնախմբութիւններէն եւ գիտաժողովներէն ետք, կրնա՞յ կազմուած ըլլալ այդ բոլորին իսկական խտութիւն եւ հեռանկար տուող հայրենադարձութիւն կազմակերպող ծրագիր եւ մարմին:
Ինչո՞ւ սարսափ կ’ազդէ հայրենադարձութեան առաջադրանքը, երբ պարզ տրամաբանութեամբ պիտի հասկնայինք, որ ազգի ներկային եւ ապագային համար ան պէտք է ըլլայ անշրջանցելի օրակարգ:
Արդարեւ, հայկական պիտակով ներկայացող կազմակերպութիւնները, նաեւ պետութիւնը, կը կորսնցնեն իրենց առաքինութիւնը, virtusը, հոգեկան ուժը, եթէ այս կամ այն ձեւով հրաժարին ազգի միացման գաղափարէն, որ միայն բառ եւ խօսք չըլլայ, այլ ըլլայ գործ:
Հայաստանը կարենալ տոկալու, տեւելու եւ ընդլայնելու համար պէտք ունի ժո-ղովուրդին եւ շիջելու դատապարտուած ինքզինք յաւերժական համարող սփիւռք կոչ-ուած գաղթականութեան որպէս ազգի հատուած փրկութիւնը եւս պէտք ունի հայրե-նադարձութեան:
Պարզ է, որ սփիւռք-ազգ գոյութիւն չի կրնար ունենալ, որքան որ ալ բազմանան մեր գեղակառոյց կեդրոնները, որքան որ ալ աճի մեր տեսական համրանքը, սփիւռքի հեռու կամ մօտ վայրերուն եւ ոստաններուն մէջ:
Ոչ ոք այնքան միամիտ է խորհելու համար, որ քանի մը անձերու քաջ, զգացական եւ հաւատարմութեան կնիքով բնորոշուող հայրենադարձութիւնը համազգային յաջողութիւն կրնայ համարուիլ: Բախտաւոր պարագային՝ օրինակ այլոց, սպասելով որ հրաշք պատահի եւ բազմութիւնները այդպէս ինքնագլուխ հետեւին:
Օր մը, տեղ մը, պէտք է որոշուի հայրենադարձութիւն կազմակերպել եւ գործադրել, այդ նպատակին համար մշակել օրէնքներ, ստեղծել պայմաններ, քանի դեռ սփիւռք(ներ)ը հայկական նկարագիր կը պահէ կամ կը կարծէ պահել, զոր գնահատելու համար ոչ մէկ վիճակագրութիւն ունինք: Տարրական ողջմտութիւն է գիտնալ, որ համրանքը առաջին եւ հիմնական ազդակ է ազգը պահելու եւ անոր հզօրանալու ապահովութիւն տալու համար:
Հայրենադարձութեան մասին խօսիլ առանց ծրագիր ունենալու, շաբաթավերջի խրախճանքի շատախօսւթիւն է:
Կը ծրագրուի՞, կրնա՞նք ծրագրել հայրենադարձութիւնը: Եթէ այսօր արդէն ուշ չէ, վաղը շատ ուշ պիտի ըլլայ:
Ազգային-քաղաքական հեռանկար եթէ ունի ընդհանուր ձեւով ըմբռնուած ազգը, պարտաւոր է այդ ծրագիրը մշակելու եւ գործադրութեան դնելու:
Անհատի մտածման մակարդակին, նման ծրագիր կը մնայ ցանկութիւն: Բայց մտաւորականութիւնը ինք հարցը պիտի բերէ ժողովուրդին, ստեղծելով հանրային կարծիք, համոզում, նաեւ ճնշում՝ ղեկավարական կառոյցներու վրայ, պետութիւն, կուսակցութիւններ, միութիւններ, դպրոցներ, զանգուածային լրատուամիջոցներ: Այս հարցը հրապարակային քննութեան առարկայ պէտք է դարձնել, պէտք է այդ եղած ըլլար: Հայկական լրատուամիջոցները եւ մամուլը, Հայաստան եւ սփիւռք(ներ), այս մասին չեն արտայայտուիր:
Ոչ ոք կրնայ խորհիլ, որ որոշման մը հետեւանքով, հարիւրհազարաւորներ վաղն իսկ, ճամպրուկները շալկած Զուարթնոց օդակայանը պիտի հասնին:
Ներկայացող հարցը միաւորներու եւ զբօսաշրջութեան չի վերաբերիր:
Հայաստան-Արցախ բնակելի տարածքի դժուարութիւն չունին: Այդ տարածքները օգտակար եւ պատշաճ կերպով բնակեցնելու խնդիր դրուած է ազգին առջեւ: Տարածքները արդիւնաբերութեան համար գործածելու եւ անոնց վրայ բնակութիւն հաստատելու պայմաններու ստեղծման հարցը հարկ է լուծել:
Առանց մեծ տնտեսագէտ ըլլալու, հարկ է քննել այն բոլոր ներածուող ապրանքներու պարագան, եւ տեսնել թէ զանոնք տեղւոյն վրայ կարելի՞ է արտադրել, օգտագործելով լքուած գործարաններու դատարկ մնացած շէնքերը, կոչ ընելով անհատներու եւ ընկերութիւններու, միաժամանակ ընծայելով ապահովութիւն եւ հարկային դիւրութիւններ, օգտագործելով տեղական մարդուժը: Հայաստան հնարաւորութիւն ունի արդիւնաբերութեան համար օգտագործելու իր ներուժը, հակառակ անոր որ շատեր արդէն աշխատանքի մեկնած են, աւելի լաւ կեանքի հեռանկարով, նախկին խորհրդային երկիրներ, Եւրոպա, Ամերիկաներ, Աւստրալիա, Չինաստան:
Հարիւրամեակի լաւագոյն նուէրը կ’ըլլայ ազգին, եթէ որոշուի ստեղծել Հայրենադարձութեան մարմին մը, որ այդ նպատակով կը գոյացնէ Համազգային Հիմնադրամ, պետական կառոյցներու հետ կ’ուսումնասիրէ եւ կը ճշդէ զարգացման ծրագիր, որուն իրականացման մասնակցութեան կոչ կ’ընէ վերադարձի, տրամադրելով միջոցներ, բնակարան, կենցաղային պայմաններ, արդիւնաբերական աշխատանքի համար դրամագլուխ, հողամշակութիւն, ճարտարարուեստ, առեւտուր: Երկրի կարիքներուն բաւարարութիւն տալու համար ստեղծուած կառոյցները կը սահմանափակեն ներածումները, եւ երկրորդ հանգրուանին կ’աճեցնեն արտածումները, ձգտելով ինքնաբաւութեան հասնիլ: Նման կառոյցներ կային անցեալին, որոնք կ’աշխատէին Խորհրդային Միութեան կարիքներուն համար:
Հայաստանի համար կարեւոր զբօսաշրջութեան կողքին, Հայաստան եւ Արցախ կրնան զարգացնել առողջարաններու ցանց, որոնց օրինակները կան, կառուցանել հանգստեան տուներ:
Արդէն Հայաստանի մէջ կը գործեն գորշ նիւթի, ուղեղի օգտագործման նախաձեռնութիւններ: Այդ գորշ նիւթը որոշ տոկոսով արդէն կ’օգտագործուի Հայաստանէն դուրս, ոչ մէկ նպաստ բերելով Հայաստանի, թերեւս անհատները փրկելով գործազրկութենէ եւ թշուառութենէ: :
Հայրենադարձութեան մարմինը, Հայաստանէն եւ սփիւռքէն մասնագէտներու համագործակցութեամբ կը կատարէ ուսումնասիրութիւններ, կը ճշդէ առաջնահերթութիւններ: Հայ երիտասարդներու եւ երիտասարդուհիներու կոչ կ’ընէ Հայաստան-Արցախի մէջ իրենց ապագան ստեղծելու, անոնց տրամադրելով միջոցներ, որոնց ձեւերը կը ճշդուին, կեանքի եւ աշխատանքի ասպարէզ նոր մտնող սըրունդին ընծայելով նիւթական հնարաւորութիւններ: Նման նախաձեռնութիւն մեծ նպաստ կ’ըլլայ ամբողջ երկրի քաղաքներու եւ գիւղերու զարգացման, առաջքը առնելով Հայաստանի սպառնացող միաքաղաք ըլլալու վտանգին:
Միթէ՞ անկարելի է ամէն տարի հարիւր ընտանիքի Հայաստան-Արցախ հաստատուելու միջոցներ տալ:
Անկախութիւն, պետութեան հզօրացում, արտագաղթի կասեցում, հայրենադարձութիւն, եւ ընդլայնումի հպարաւորութիւն, միաժամանակ ներկայացող խնդիրներ են:
Հարիւրամեակի տօնախմբութիւններու խանդավառութեան հունին մէջ, որպէս ազգային գեր-նպատակ, օրակարգ դարձնել Հայրենադարձութիւնը, որպէսզի բնակուած երկիրը հզօրանայ եւ ազգի համրանքը ժամանակի գլանին տակ ամէն օր քիչ մը աւելի չճմլուի:
Ամէն տարի հարիւր ընտանիքի հայրենադարձութիւնը ապահովել հրաշք չ’ըլլար, այլ զգացումներ շոյող գեղահունչ խօսքերուն իմաստ տուող նախաձեռնութիւն:
Երբ հարիւրամեակի աղմուկը դադրի, լուսարձակները մարին, Հայրենադարձութեան Մարմինը մեր առօրեային մէջ պիտի ըլլայ գաղափարներու շարունակութեան եւ կենսագործման հոսանքը, ազգի վաղուան համար:
Եթէ վերստին բանին Սիսիանի հիւսուածեղէնի գործարանը, Գիւմրիի գուլպայի գործարանը, Վանաձորի առողջարանները, կօշիկի արտադրութիւնը, եւ գիտական գերարդիական կեդրոնները սպասարկեն այլ երկիրներու, գորշ նիւթի իրականացումները միջազգային շուկայ կը հասնին:
Կ’ըսեն, որ մեր օրերու մեծագոյն գիւտը կազմակերպութիւնն է, organisation: Անոր համար բաւարար ուժ ունի ազգը, Հայաստան եւ սփիւռք համատեղ, հասնելու համար յաջորդ հարիւրամեակներուն:
Եթէ գիտնանք եւ յաջողինք կառչիլ հայրենատիրութեան հիմնական գաղափարին, որ բաժակաճառ չէ:
Աւելի պարզ. տօնախմբութիւններէ, ամպագոռգոռ ժողովներէ եւ շքերթներէ առաջ եւ վերջ, հարց տանք՝ թէ հայրենատէ՞ր ենք թէ ոչ… Յստակատեսութեան հրաշք պահու մը տրուած անսեթեւեթ պատասխանէն ետք, կը գիտնանք թէ ո՞ւր կ’ուզենք հասնիլ, ի՞նչ կրնանք ընել եւ որոնցմով կրնանք յստակութեամբ գծուած ճամբայ ելլել:
Յստակութեամբ գծուած ճամբան պիտի ըսէ, որ ազգի ապագան ոչ Ֆլորիտա է, ոչ Էյֆէլի աշտարակ, ոչ Լոս կամ Փունթա տէլ Էսթէ: Այս հասկնալէ ետք է միայն, որ անհատները եւ հին ու նոր կամ յաւերժացած գաղթականները կը դառնան Ազգ:
Great Article