0
0
ՅԱԿՈԲ ՎԱՐԴԻՎԱՌԵԱՆ
Մօտ ութը տարիներէ ի վեր Լոնտոն կը պատրաստուէր ընդունելու նոր ժամանակներու 30րդ Ամառնային Ողիմպեական խաղերը: Այս երրորդ անգամն է որ Լոնտոն կը հիւրընկալէ աշխարհի լաւագոյն մարզիկները, դառնալով‘ միա՛կ քաղաքը որ ընդունած կ՛ըլլայ Ողիմպիական խաղերը երեք անգամ. առաջինը‘ 1908ին իսկ երկրորդը‘ 1948ին: Այս տարի մասնակցեցան 205 երկիր եւ ոչ անկախ երկրամասեր իրենց 15 հազար մարզիկներով: Չորս տարիներ առաջ Փէյճինկի մէջ մասնակցած էին 10,942 մարզիկ 204 երկիրներէ հաւաքելով 302 մետալ: Յիշենք որ 1896ի Աթէնքի առաջին Ողիմպիականին կը մասնակցէին 241 մարզիկ եկած 14 երկիրներէ հաւաքելով‘ 43 մետալ: 112 տարիներուն նուաճուած է 4503 ոսկէ մետալ:
Ամէն աշխատանք տարուած էր ապահովելու Լոնտոնի Ողիմպիական կղզիին կենսոլորտային պայմանները ապահովելով կանաչապատումը եւ ստեղծելով օդային ամենամաքուր միջավայրը: 4000 ծառեր տնկուած էին 2009 թուականէն սկսեալ, առաջինը‘ ինքը Էլիզապէթ Բ. Թագուհիին ձեռքով: Ողիմպիական կոմիտէն յատուկ ուշադրութիւն ուզած էր դարձնել, այս անգամ, բնապահպանական կայունութեան:
Զուգահեռ այս ողիմպիականին, այս անգամ եւս, 147 երկիրներէ եկած 4 հազար հաշմանդամ մարզիկներ եւս պիտի մասնակցին իրենց ողիմպիականին, որ ծնունդ առած էր 1948ին, առաջին անգամ, Լոնտոնի մէջ: Կազմակերպիչ յանձնախումբը կարելին ըրած էր ամէն յարմարաւէտ միջոցներ ստեղծելու հաշմանդամ մարզիկներուն համար:
Անգլիոյ եղանակին ծանօթ է մարզիկը, անսպասելի անձրեւն ու հովը կրնայ ամէն արեւի երեւումէն անմիջապէս ետք ներկայանալ եւ տրամադրութիւնները խանգարել: Հակառակ այս օդերեւութեան անյարմարութեան, դարձեալ Ողիմպիականի նախագահութիւնը քուէարկած էր Լոնտոնը որպէս հաւաքավայր 2012 թուականի խաղերուն:
Չորս տարի առաջ, Չինաստանի մայրաքաղաք‘ Փէյճինկ աննախընթաց գեղարուեստական յայտագրով մը բացումը կատարած էր 29րդ Ամառնային Ողիմպիական խաղերուն: Կը սպասուէր որ Անգլիան գերազանցէր ատոր: Բնութիւնը եղաւ արդար գոնէ անգամի մը համար եւ Յուլիս 27, Շաբաթ երեկոյեան նորակառոյց մարզադաշտին մարզիկները, մարզասէրներն ու հիւրերը կրցան վայելել հրամցուած մեծածախս եւ մեծածաւալ յայտագիրը:
Մեծն Բրիտանիոյ Միացեալ Թագաւորութիւնը կը ներկայացուէր ամբողջ երեք ժամեր հոն, իր ծնունդէն սկսեալ մինչեւ 17-18րդ դարերու ճարտարարուեստական յեղափոխութիւնը: Այնուհետեւ իր գրականութիւնը, մշակոյթը, վերջապէս քաղաքակրթութիւնը հասցնելով մինչեւ դասական ու “Պիթըլզ“ներով աշխարհ եկող արդի երաժշտութիւնը: Ու դեռ ներկայացուեցան Հերի Փոթերն կախարդը ու “101 տալմադեան շուները“, Մերի Փոփընզը …: Վերջապէս Բրիտանական Կայսրութեան մը փառքը դիտեցին մարզադաշտի ներկաները մինչ մօտ երեք միլիառ մարզասէրներ աշխարհի բոլոր անկիւններէն հեռատեսիլով եւ այլ էլեքտրոնային կազմածներով հետեւեցան յայտագրին: 42 միլիոն տոլար ծախսուած էր “հրաշքներու կղզի“ կոչուած այս այգիին մէջ:
Բացման հանդիսութեամբ, առաջին իսկ ռոպէէն, արդէն քաղաքականացուած էր մարզական այս հաւաքը: Բրիտանական գաղութատիրութիւնը նոր ժամանակներու արդիական միջոցներով մուտք կը գործէր իւրաքանչիւրիս տունէն ներս, համոզիչ հանրային կարծիք մը ստեղծելու նպատակով անգլիացի ժողովուրդին նկատմամաբ: Ծախսալից այս յայտագրին համար արքայական գանձէն ամէն միջոց տրամադրելի էր ցոյց տալու աշխարհին թէ տակաւին Մեծն Բրիտանիան կը մնայ գերհզօր պետութիւն: Էլիզապէթ Բ. թագուհին իր շքախումբով պատւոյ թրիպիւնէն կ՛իշխէր մարզադաշտին, երբ տողանցող երկիրներու աւելի քան մէկ երրորդին առաջնորդը ան (Հասարակապետութեան (Commonwealth) երկիրներու կը վերաբերի գրածս) յայտագրին բոլոր տեւողութեան կը շարունակէր քամուած մնալ իր գահին վրայ, վստահաբար մի՛շտ յիշելով իր նախնիներու կատարած մե~ծ գործը Կայսրութեան միացնելու Գանատայէն մինչեւ Աւստրալիա ու Ափրիկէէն մինչեւ Գարիպեան կղզիներու երկիրները:
ՄԱԿի գլխաւոր քարտուղար Պան Քի Մուն Ողիմպիական Խաղերու նախօրէին կոչով մը յայտարարած էր “ողիմպիական հրադադար“ ունենալ Յուլիսի 27էն Սեպտեմբեր 9 օրերուն, որովհետեւ ողիմպիական խաղերը կզօր ազդակ են, որպէսզի ժողովուրդներն ու պետութիւնները կարենան մէկ կողմ դնել ամէն տարաձայնութիւն ու միասին աշխատիլ: Ան կ՛ըսէր“ “թող ողիմպիականի կրակը Լոնտոնի մէջ դառնայ խաղաղութեան լուսարձակ“ յիշեցնելով պատմական աւանդոյթը հին Յունաստանի: Ինք եւս, այդ օր բռնած էր ողիմպիականի դրօշը:
Մի՛շտ ալ իտէալական հեռանկարներով աշխարհին կը ներկայանան յայտարարելով թէ մարմնամարզը կրնայ աշխարհը միաւորել եւ հաստատել խաղաղութիւն: Գոնէ հին ժամանակ, ողիմպիական խաղերու օրերուն աշխարհը կը յարգէր այդ սկզբունքը, երբ զինադադար կ՛ըլլար եւ մարտնչող երկիրներու մարզիկներ կը մեկնէին Յունաստանի Օլիմբիա լեռը եւ կը վերադառնային խաղաղութեամբ:
Սակայն, արդէն բացման հանդիսութենէն շաբաթներ առաջ լոնտոնցիներ կ՛ապրէին ահութողի օրեր, վախնալով ահաբեկչական արարքներէ: Անգլիական տարազ հագած կամ գաղտնի ոստիկանութեան առաջնահերթ պարտականութիւնը պիտի ըլլայ շուրջ 16 օրերուն ապահովելու խաղերուն հետեւող 9 միլիոն հանդիսականներու ֆիզիքական ապահովութիւնը: 32 մարզական կառոյցներու թէ փողոցներու վրայ ամբողջական հսկողութեան լծուած ոստիկաններու համար կը խորհինք որ անքուն օրեր պիտի դիմաւորեն:
Երթեւեկութիւնը կանոնաւորելու համար արդէն Լոնտոնի քաղաքապետարանը երկաթուղային եւ այլ ճանապարհներու շինութեան համար ծախսած է 6.5 միլիառ սթերլինկ եւ հրահանգած մարզադաշտերու դրացի գործատեղիներուն համար իրենց պաշտօնեաներուն աշխատցնել իրենց բնակարաններէն:
Շիկացած այս մթնոլորտին մէջ, Արեւմուտքի մարզական լրագրողներ դարձեալ սկսած են իրենք իրենց տխուր պարտականութիւն տալ տեղի-անտեղի մեկնաբանութիւններով եւ յիշատակագրութիւններով հրահրելու տիրող մաքուր մարզական մթնոլորտը: Արեւմուտքի եւ յատկապէս Միացեալ Նահանգներու եւ Իսրայէլի պետութեան գործին չեկած երկրի նկատմամբ արտայայտութիւններ ինքնին քաղաքականացնել կը ջանան այս խաղերու բարի ընթացքը: Դարձեալ Իրանի մարզիկները “խոմէյնիներ“ով կը ներկայացուին, Հիւսիսային Քորէայի մարզիկները‘ “անօթի-ծարաւ“, Ռուսաստանի մարզիկները նախկին սովետական “սատանայական կայսրութեամբ“ ու “Ստալին“ով, Սուրիան “Ասատեան“ բռնատիրութեամբ, ու դեռ կը շարունակուի Քուպացի մարզիկները կը ներկայանան որպէս “Ֆիտել Քասթրոյի գործակալներ“, անշուշտ ասոնց շարքին կը շարունակուին թունաւորել Վենեզուելայի, Աֆղանիստանի, Փաքիստանի, Լիպիոյ, Եգիպտոսի … մարզիկները: Ու չեն մոռնար Հիթլերական նացի “ողջակիզումը“, առանց որուն կարծէք ողիմպիական խաղերու ոգիէն բան մը պակսած պիտի ըլլար:
Աւելի՛ն. հրեայ-ամերիկացի լրագրող մը ինքզինքին իրաւունք կու տայ բողոքելու Ողիմպիական Կեդրոնական Մարմինին թէ ինչո՞ւ արգիլած է բացման հանդիսութեան մէկ վայրկեան յոտնկայս լռութիւն պահանջքի իրաւունքը Իսրայէլի, տասը իսրայէլացի մարզիկ նահատակներուն համար: Ուրեմն այն հարիւր հազարաւոր անմեղ զոհերուն յիշատակը ո՞վ պիտի յարգէ, գուցէ նստած, որոնք զոհ կ՛երթան մինչեւ այսօր ամերիկեան բանակայիններու թէ իսրայէլեան մոսատներու մասնակցութեամբ եւ միջամտութեամբ Աֆղանիստանի ու Փաքիստանի լեռներու, արաբական անապատներու, միջագետքի տարածքներու, Սուրբ Տեղեաց գաղթավայրերու, Օմայատներու հայրենիքին թէ Նեղոսի ափերուն: Ո՞վ կը պահէ թիւը այն միլիոնաւոր անմեղ զոհերուն, որոնք Ափրիկէի տաբաստաններուն վրայ զոհը կ՛երթան անօթութեան, անպատսպար խեղճութեան եւ անօգնական բժշկական խնամքին:
Քաղաքականացած կ՛ուզեն տեսնել այն խաղերը, երբ հրեայ մարզիկի մը համար ժամեր ամբողջ յայտագիրներ կը նուիրուին, հրեայ մասնակիցներու մրցումներ ամբողջութեամբ կը հեռասփռուին, մինչ այդ անդին ափրիկեցի, ասիացի ողիմպիական չափանիշներ կոտրած մարզիկներու յիշատակումն անգամ կը զլանան յայտարարել:
Բայց, դարձեալ աշխարհի ամէն անկիւնէ եկած մարզիկներ, 15 օրով հեռացած տխուր քաղաքական խաղերէն եկած են խաղալու իրենց մարզական խաղը:
Հպարտութեամբ ալ, մենք հայերս, աշխարհով մէկ հետեւեցանք մեր հայրենիքի խրոխտ24 հոգինոց պատուիրակութեան շքերթին: Հայաստանի եռագոյնը անգամ մը եւս հպարտութեամբ կը տողանցէր. այո՛ հպարտ, որովհետեւ հին յունահրովմէական անցեալի ողիմպիականներուն մասնակից գուցէ մէկ ձեռքի մատի վրայ հաշուուող ժողովուրդներէն մենք հայերս է որ ահա՛ շալկած երեք հազարամեայ աւանդոյթ մը որ դարձեալ կը քալէ հպարտ ու ճակատաբաց: Հայաստանի մեր սիրելի նախագահը‘ Սերժ Սարգսեանն է որ կ՛առաջնորդէ մեր տղաքը դէպի Լոնտոն:
Ու դեռ տարբեր երկիրներու դրօշին տակ խաղցող մեր տասնեակ մը այլ մարզիկներ, կը շարունակեն իրենց հայեացքը ուղղած պահել մեր դրօշին ու անկէ ոգեւորուիլ ու յաղթութիւններ արձանագրելու պատրաստ կը շարունակեն հայօրէն իրենց մարզական ոգին ցուցաբերել:
Խորհրդային եւ ապա անկախ Հայաստանով արձանագրած եղանք մեր հերոսական յաղթանակները ամէն ողիմպիականի. Ալպերթ Ազարեաններ, Իկոր Տէր Յովհաննիսեաններ, Եուրի Վարդանեաններ վկաներն են մեր մարզական ընդունակութեան եւ որոնք վերադարձան հայրենի տուն իրենց հետ բերելով նոր դափնիներ ու ոսկի մետալներ:
Պատի՛ւ մեր մարզիկներուն:
Նիւ Եորք
