Բաւական երկար տեւեց, գրեթէ տարիէ մը ի վեր գործադրուած ճանապարհային քարտէսէն դուրս եկած արձանագրութիւններուն վերջնական ստորագրութիւններուն աշխատանքին աւարտը:
Աւարտ մը, որ այդչափ ալ հեզասահ ձեւով չընթացաւ:
Աւարտ մը, որ գործադրուեցաւ ժամացոյցի դէմ կատարուած մրցումով մը՝ շնջահեղձ ըլլալու աստիճան եւ այդ ալ միջնորդութեամբ բազմաթիւ այլ «մեծ»երու ներկայացուցիչներուն:
Աւարտ մը, որուն իրագործումը կատարուեցաւ աւելի քան երեք ժամ ուշացումով:
Աւարտ մը, որ ի վերջոյ «աւարտեցաւ» այդ ստորին ստորագրութեամբ:
Աւարտ մը, որ չարտացոլացնէր իսկական պատկերը, սեփական ժողովուրդին կամքն ու կարծիքը: Փաստը՝ Հայրենիքի թէ Սփիւռքի զանազան գաղթօճախներէ ներս կատարուած բողոքի ցոյցերն ու հաւաքներն են:
Յստակ է թէ պետութիւնը գործեց իր սեփական ժողովուրդի կամքին հակառակ, եւ աւելի’ն, նաեւ յստակ է թէ սոյն համաձայնութիւններն ու զիջումները, գէթ ստորագրուելով եւ վաւերացուելով, մաս կը կազմեն փաստաթուղթի պարունակութեան:
Հոս ալ թրքական խորամանկ մօտեցում մը, միջամտութիւն մը գործի լծուած էր, ճանապարհային քարտէսին ստեղծած քաոսային մթնոլորտին կողքին, այլ փոս մը փորելու… փորձելով անջատել Հայրենիքն ու Սփիւռքը:
Չպատահեցաւ այդ նենգամիտ աշխատանքը՝ «ճեղք» մը յառաջացնելու: Այսպէս թէ’ Հայաստանի վաթսուն հազար եւ թէ’ Սփիւռքի զանազան գաղթօճախներու հազարաւոր հայութիւնը մնաց միակամ:
Այդ տխրահռչակ ստորագրութենէն առաջ, Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեանի ազգային մտահոգութիւններով լի անակնկալ յայտարարութիւնը, ստորագրութեան արարողութենէն առաջ իսկ, թրքական եւ հայկական պատուիրակութեանց միջեւ յայտարարութիւններու շուրջ ծագած բանավէճերը, ինչպէս նաեւ արձանագրութիւններու ստորագրութենէն օր մը ետք, Թուրքիոյ վարչապետին կատարած յայտարարութիւնները եկան փաստելու եւ ցոյց տալու, թէ այս Հայաստան-Թուրքիա, հայ-թրքական կամ Նալպանտեան-Տաւութօղլու ճանապարհային քարտէսէն ծնունդ առած արձանագրութիւնները կը մնան մշուշապատ…իսկ ստորագրութիւնն ալ՝ ստորին:
«Հայրենիք»