ՊԵՏՐՈՍ ՔՀՆՅ. ՇԻԹԻԼԵԱՆ
Հայ Դատը, մեր պայքարը, արդարութեան հասնելու համար մեր մաքառումը իր մէջը մեծ խորհուրդ մը ունի: Ամենօրեայ եղելութիւններուն մէջ երբեմն կը կորսնցնենք հարցին աւելի լայնօրէն նայելու կարողութիւնը:
Պատմութեան եւ յաւիտենականութեան կողմէն նայած, մեր ճամբան ուրիշ ձեւով կրնայ դիտուիլ: Մեր ուղին իր մէջը խորհուրդ մը ունի ոչ միայն մեզի, այլ նաեւ համայն մարդկութեան համար: Բարիի եւ չարի պայքարի յաւերժական հարցը, իր ներդրումը կ՛առնէ նաեւ մեր այս ուղիէն:
Պայքար մը, որ նիւթական կարողութիւններով զօրաւոր ոճրագործին եւ արտաքնապէս աւելի տկար թուացող մեր ազգին միջեւ է:
Պայքար մը, որ ամենէն աղտոտ, անքաղաքակիրթ ու անարդար միջոցները գործածող կողմին եւ օրինական միջոցներով իր իրաւունքները պահանջող հայութեան միջեւ է,
Պայքար մը, որ ամբարտաւանին եւ արդարութեան յաղթանակին հաւատացող հաւաքականութեան մը միջեւ է:
Ահա այս հարցը, մէկ կողմէն նիւթականապէս զօրաւոր` բայց ոճրագործ, իսկ միւս կողմէն արդար` բայց տկար երեւացող, այս երկու կողմերուն պայքարի ընթացքին իմաստաւորումն է էականը:
Ընթացք, որովհետեւ այս մէկը երկա՜ր ուղի մըն է,
Ընթացք, որովհետեւ այս ուղին վերիվայրումներով լեցուն է,
Ընթացք, որովհետեւ անոր արժէքաւորողը անոր վերջաւորութիւնն է:
Ով որ կասկած ունի ու կը կարծէ, թէ արդարութիւնը չի կրնար յաղթել, աւելի լաւ է որ այսօր իսկ մէկ կողմ քաշուի,
Ով որ կասկած ունի ու կը կարծէ թէ միշտ զօրաւորներն են տիրողը, աւելի լաւ է որ դադրի ինքզինք մարդ նկատելէ,
Ով որ կասկած ունի մեր ժողովուրդի պատմական առաքելութեան նկատամբ, աւելի լաւ է որ այսօ՛ր իսկ հագնի ապազգայնացման սուտ զգեստը:
Մեր պայքարին ընթացքը, խորհուրդ մը ըլլալով պիտի մաքրէ մեզ, աւելի իմաստուն պիտի դարձնէ մեզ, աւելի հեռատես պիտի դարձնէ մեզի:
Մեր ժողովուրդը, որուն գոյութիւնը չնայած պատմական ամենէն անբարենպաստ պայմաններուն ինքնին հրաշք մըն է, չի գիտեր թէ ինչ է յուսահատութիւնը,
Մեր ժողովուրդը, որ մշակոյթի համաշխարհային փարոսներէն մէկն է, գիտէ թէ վերջ ի վերջոյ. “Լոյսն ի խաւարի անդ լուսաւոր է“,
Մեր ժողովուրդը, որ առնել է աւելի տա՛լ գիտէ լաւ կը հասկնայ, թէ իր ներգործութիւնն է, որ վերջ ի վերջոյ հաշիւներուն կշիռը պիտի թեքէ:
Այս պատճառով մեր ուղին առաքելութիւն մըն է, գողգոթայ մըն է, որ դեպէ վեր կ՛ընթանայ եւ որ անպայման պիտի պսակուի յարութեամբ:
Եթէ Աստուծոյ Արքայութեան հաստատումը կը սկսի դեռ այս աշխարհին մէջ, ապա այս Արքայութեան նշաններէն մէկը պիտի ըլլայ` Ազատ, Անկախ, Միացեալ ու իր ժողովուրդին նկատմամբ արդար մեր հայրենիքին իրականացումը:
Բայց այս մէկը կրնայ իրականանալ միայն այն պարագային եթէ հասկնանք, թէ մե՜ծ գործերը` արագօրէն չեն կրնար իրականանալ,
Թէ մե՜ծ գործերը` զօրաւորներուն դիմադրութեան պիտի հանդիպին, թէ մե՜ծ գործերը` շա՜տ քրտինքի եւ արիւնի կարիքը ունին:
Եթէ այս դժուար եւ երկա՜ր ուղիին գիտակցումն ու համբերութիւնը ունենանք, այն ատեն միայն կրնանք յաղթել:
Պատմութիւնը կը փաստէ որ այդպէս եղած ենք միշտ, ու կասկած չկայ որ այդպէս ալ պիտի ըլլանք ու երբե՛ք պիտի չընկճինք, որովհետեւ.
“Մե՜ծ գործերը քանի մը սերունդներու ճիգը կը պահանջեն“, որովհետեւ.
“Գոյութիւն ունեցած են բռնակալներ եւ ոճրագործներ, որոնք որոշ ժամանակի մը համար անձեռմխելի թուացած են“, եւ մանաւա՛նդ որովհետեւ.
“Վերջ ի վերջոյ անոնք բոլորն ալ տապալած են“: