0
0
ԵՐԵՒԱՆ.- Հ.Հ. կեդրոնական ընտրական յանձնախումբի տուեալներուն համաձայն Յունիս 20-ին Հայաստանի մէջ տեղի ունեցան Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրութիւնները, որոնց իբրեւ արդիւնք պիտի ընտրուի Հայաստանի վերանկախացած հանրապետութեան 9-րդ խորհրդարանը եւ 8-րդ Ազգային ժողովը:
Այս ընտրութիւններուն մասնակցելու իրաւունք ունեցող 2 միլիոն 593 հազար 572 ընտրողներէն մասնակցեցաւ 49,4 տոկոսը՝ 1 միլիոն 281 հազար 174 քաղաքացի:
«Հայաստան» դաշինքը հրապարակեց յայտարարութիւն մը, որուն մէջ նշեց, որ խորհրդարանական ընտրութիւններու հրապարակուող արդիւնքները խիստ վիճայարոյց են եւ վստահութիւն չեն ներշնչեր: Դաշինքը ընդգծեց.-
«Դրանք ծայրայեղ հակասութեան մէջ են մտնում հանրային կեանքի տարբեր դրսեւորումների հետ, որոնց ականատեսն ենք եղել անցած 8 ամիսների ընթացքում, հանրային կարծիքի ուսումնասիրութեան բոլոր արդիւնքների հետ` այդ թւում միջազգային, վերջապէս` պարզ բանականութեան հետ:
Քարոզարշաւի ընթացքում ընդդիմադիր ուժերի խիստ բազմամարդ հաւաքները եւ իշխանութեան ակնյայտ սակաւամարդ միջոցառումները, երկրում առկայ վստահութեան ճգնաժամը մատնացոյց էին անում լրիւ այլ հանրային տրամադրութիւնների առկայութիւնը:
Վստահութեան պակասի լրջագոյն հիմք են հանդիսանում բուն ընտրութեան օրը տարբեր տեղամասերից եկող հարիւրաւոր ահազանգերը, որոնք վկայում են ընտրութեան արդիւնքների համակարգուած եւ նախապէս ծրագրաւորուած կեղծարարութեան մասին:
Հաշուի առնելով վերոգրեալը` «Հայաստան» դաշինքը խնդիր է դնում արձանագրուած եւ ենթադրուող խախտումների խորը եւ փաստարկուած ուսումնասիրութեան, ինչին ձեռնամուխ ենք լինում անմիջապէս:
Քանի դեռ բոլոր խնդրայարոյց հարցերը չեն ստացել սպառիչ բացատրութիւններ, եւ փարատուած չեն կասկածները, «Հայաստան» դաշինքը չի ընդունելու ընտրութիւնների արդիւնքները»:
Արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններուն մասնակցեցաւ եւ իր քաղաքացիի քուէն տուաւ նաեւ Ամենայն հայոց Գարեգին Բ. կաթողիկոսը, որ քուէարկութենէն ետք մաղթեց, որ Աստուած բարի օրերը առատացնէ մեր ժողովուրդի կեանքին մէջ, եւ բոլորս սիրով ու միաբանութեամբ լծուինք մեր երազներու հզօր հայրենիքի կերտման նուիրական գործին:
Մինչ այդ վեհափառ հայրապետը հրապարակած էր յայտարարութիւն մը, որուն մէջ դիտել տուաւ, որ 20 յունիսը Հայաստանի համար վճռական օր է, եւ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններուն մասնակցութեամբ քաղաքացիները պիտի որոշեն մեր երկրի յառաջիկայ կերտման ուղին: «Մենք բոլորս կ՛ուզենք ապրիլ խաղաղ ու անվտանգ, կայուն, զարգացող երկրի մէջ, հեռու ցնցումներէ ու պառակտումներէ, եւ կառուցել մեր արժանապատիւ ու բարօր կեանքը` ազգաշահ ու հայրենաշէն ձեռքբերումներու վրայ:
«Այսօր` մեզ պատուհասած ծանր կորուստներու պայմաններուն մէջ, առաւել քան երբեւէ, մենք պարտք ու պատասխանատուութիւն ունինք մեր անկախ պետականութեան պահպանման ու ամրապնդման, մեր հայրենիքի զօրացման համար: Պատասխանատուութիւն ունինք մեր զոհուած նահատակներու լուսավառ յիշատակին, մեր ներկայի ու գալիքի, մեր սերունդներուն առջեւ: Ի Հայաստան, յԱրցախ եւ ի սփիւռս, մեր ժողովուրդին առջեւ յառնած է հրամայականը` թօթափելու յետպատերազմեան եւ նախընտրական օրերուն ստեղծուած լարուածութիւնը, վերահաստատելու համերաշխութիւնը: Նաեւ կենսական անհրաժեշտութիւն է, որ յետընտրական շրջանին մեր երկրի ներքին կեանքը ընթանայ հանդարտութեան եւ ողջախոհութեան մթնոլորտի մէջ: Երբեք եւ ոչ մէկ ձեւով արդարանալի են ազգը պառակտող գործողութիւնները եւ հասարակութեան մէջ թշնամանքի սերմանումը, բռնութեան ու հաշուեյարդարի կոչերը, բախումներ հրահրելը: Հայրապետական մեր յորդորն է, սիրելի՛ ժողովուրդ, զերծ մնալ ատելութեան խօսքէն, անհանդուրժողականութենէն, դրսեւորել զգօնութիւն, օրինայարգութիւն եւ նոր փորձութիւններով չվտանգել հայրենական մեր կեանքը: Մեր պատմութեան նոր էջը կերտենք հաւատքով ու լաւատեսութեամբ, սիրով ու միասնականութեամբ: Միշտ յիշենք, որ Հայաստանի մէջ կայուն իրավիճակով, մեր ամուր պետականութեամբ է նաեւ պայմանաւորուած Արցախի ապագան, արցախաբնակ մեր քոյրերու ու եղբայրներու հիմնախնդիրներուն յաղթահարումը: Այս գիտակցութեամբ, այս ոգիով ու յանձնառութեամբ մասնակցութիւն բերենք ընտրութիւններուն, անտարբեր չմնանք մեր երկրի վաղուան օրուան հանդէպ, որպէսզի մեր ազգային ու հայրենական անդաստանին մէջ տեղ չգտնեն նեղութիւններն ու տառապանքները, նոր արհաւիրքները, որպէսզի միասիրտ ու միախորհուրդ յաղթահարենք ներքին ու արտաքին մարտահրաւէրները, կառուցենք հզօր ու պայծառ հայրենիք` խարսխուած մեր ինքնութիւնը պայմանաւորող ազգային ու հոգեւոր մեր արժէքներուն վրայ: Այս ընթացքով ի զօրու կ՛ըլլանք առատացնել տէրունական օրհնութիւնը մեր կեանքին մէջ եւ Հայաստանի ու Արցախի մէջ մարմնաւորել մեր ժողովուրդի բարօրութեան ու յառաջընթացի լուսաւոր տեսիլքները», յայտնեց վեհափառ հայրապետը:
«Հայաստան» դաշինքի վարչապետի թեկնածու Ռոպերթ Քոչարեան հաստատեց, որ ինք քուէարկեց յանուն արժանապատիւ խաղաղութեան եւ տնտեսական վերելքի: «Հայաստան» դաշինքին նկատմամբ կատարուող հակաքարոզչութեան առնչութեամբ ան նկատել տուաւ, որ օրէնքի կոպիտ խախտում արձանագրուած է: «Քաղաքին մէջ տեղադրուած են հազարաւոր տեսախցիկներ, արդէն համացանցի մէջ քատրեր կան: Եւ այն փաստը, որ մինչեւ օրս տակաւին չէ յայտնաբերուած, թէ ո՛վ կատարած է խախտումները, ուղղակի մեծ կասկած կը յառաջացնէ, որ ատիկա կատարուած է իշխանութեան կողմէ կամ անոր յանձնարարութեամբ», յայտնեց Քոչարեան: Անդրադառնալով Հայաստանի նախկին վարչապետ Կարէն Կարապետեանին վերաբերող հարցումի մը` ան յայտնեց. «Ակնյայտ է, թէ Կարէն Կարապետեան մեզի հետ է: Տակաւին չենք խօսած այն մասին, որ հետագային ի՛նչ տեսակի համագործակցութիւն պիտի կատարուի»:
«Հայաստան» դաշինքի ներկայացուցիչ, Հ.Յ.Դ. Հայաստանի Գերագոյն մարմինի ներկայացուցիչ Իշխան Սաղաթէլեան Գեղարքունիքի Գեղամաւան գիւղին մէջ քուէարկելէ ետք նշեց, որ քուէարկած է յանուն ուժեղ, կայուն, բարեկեցիկ, ժողովրդավար ու անվտանգ Հայաստանի: «Ասիկա պետութիւն ունենալ-չունենալու ընտրութիւն է», շեշտեց ան:
Իշխան Սաղաթէլէան նշեց, որ այս օրը իրենց կատարած աշխատանքի ամփոփման օրն է, եւ ժողովուրդը յաղթանակ պիտի արձանագրէ` պետականութիւն ունենալու եւ պետականութիւնը ժողովուրդին վերադարձնելու իմաստով:
Անոր համաձայն, հանրապետութեան ամբողջ տարածքին կիրարկուող վարչական կարելիութիւնները, ընտրական գրասենեակներու անդամները քաշքշելն ու ոստիկանատուն հրաւիրելը կը վկայէ իշխանութեան ջղաձգութեան եւ պարտութեան զգացումի մասին: Ան նաեւ աւելցուց, որ իրենք մինչեւ վերջ տէր պիտի կանգնին իրենց քուէին, պիտի կանխեն սանձարձակութիւնը, իսկ ընտրութիւններէն ետք իւրաքանչիւրը պատասխանատուութեան պիտի ենթարկուի:
«Հայաստան» դաշինքի ներկայացուցիչ, «Վերածնուող Հայաստան» կուսակցութեան նախագահ Վահէ Յակոբեան քուէարկելէ ետք շեշտեց, որ այս ընտրութիւնները անհրաժեշտ են ապագայ սերունդներուն: Ըստ անոր, իշխանութիւնը հոգեվարքի մէջ է, եւ ատով պայմանաւորուած է անոր ոչ օրինական կեցուածքը: Անդրադառնալով հակաքարոզչական թռուցիկներուն` Յակոբեան նշեց, որ իրենք առնուազն իրաւունք ունին մտածելու, որ ատիկա իշխանութեան ձեռքի գործն է` աւելցնելով, որ Սիսիանի մէջ շատ յայտնի դատաւորին որոշումով` անհիմն խուզարկութիւններ կատարուեցան «Հայաստան» դաշինքի` Սիսիանի գրեթէ բոլոր մարմիններուն մէջ եւ գրասենեակներու ղեկավարները հրաւիրուեցան Երեւան` բացատրութիւն տալու:
Վահէ Յակոբեանի համաձայն, «Հայաստան» դաշինքի յաղթանակը պիտի ըլլայ շատ համոզիչ ու տպաւորիչ, ան չբացառեց, որ անել վիճակի մէջ յայտնուած իշխանութիւնը պիտի փորձէ բախումներ ստեղծել, բայց իրենք սադրանքներով պիտի չտարուին, եւ քաղաքացիներուն ալ կոչ ուղղեց` չազդուելու սադրանքներէ: Ան յայտնեց, որ Սիւնիքին մէջ զինուորականները կ՛ուղղորդեն ընտրելու «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցութիւնը` շեշտելով, որ բոլոր խախտումները արձանագրուած են, եւ դաշինքի իրաւաբանները արդէն կը զբաղին այդ հարցերով:
Հայաստանի նախկին նախագահ, «Պատիւ ունեմ» դաշինքին մաս կազմող Հանրապետական կուսակցութեան առաջնորդ Սերժ Սարգսեան ըսաւ. «Ես քուէարկեցի յանուն անվտանգ, ինքնիշխան, տնտեսապէս զարգացած Հայաստանի եւ Արցախի հանրապետութիւններուն` յանուն հզօր հայկական բանակին, յանուն մեր սահմաններու անձեռնմխելիութեան եւ յանուն մեր հասարակութեան հաշտեցման»:
Ան դիտել տուաւ, որ ամբողջ իրաւապահ համակարգը, յատկապէս քարոզարշաւի վերջին օրերուն, ակնյայտ հրահանգներով լծուած է դաշինքին դէմ բիրտ ուժ կիրարկելուն` անհասկնալի հրաւէրներ իրաւապահ մարմիններու բաժիններ, անօրինական խուզարկութիւններ` առանց դատարանի որոշման, անօրինական ձերբակալութիւններ: «Մեզի համար ամէնէն հիմնականը պառակտուած հասարակութիւնը միաւորելն է», շեշտեց Հայաստանի նախկին նախագահը:
«Պատիւ ունեմ» դաշինքի վարչապետի թեկնածու Արթուր Վանեցեան քուէարկեց յանուն «ապահով Հայաստանի»: «Քուէարկեցի յանուն արժանապատիւ, յանուն բարեկեցիկ եւ յանուն ապահով Հայաստանի, յանուն մեր մեծ հայրենիքին, յանուն Արցախի եւ Հայաստանի ապագային, որովհետեւ ես ըսած եմ, որ այսօր ուղղակի ընտրութիւններ չեն, այսօր ընտրութիւն է յանուն Հայաստանի գոյութիւն ունենալուն կամ գոյութիւն չունենալուն», շեշտեց Վանեցեան:
«Բարգաւաճ Հայաստան» կուսակցութեան առաջնորդ, վարչապետի թեկնածու Գագիկ Ծառուկեան եւս մասնակցեցաւ քուէարկութեան եւ քուէարկեց անվտանգ հայրենիքի, հզօր, զարգացող, բարգաւաճ Հայաստանի համար:
Խախտումներ
Արտահերթ ընտրութիւններուն նախորդող օրն ու քուէարկութեան օրը յատկանշուեցան ընտրական տարբեր խախտումներով, որոնց արձագանգեցին կուսակցութիւններուն եւ դաշինքներուն կազմակերպական մարմինները, անոնց ղեկավարները եւ անհատներ:
Հայաստանի քննչական կոմիտէի տարածքային ստորաբաժանումներուն եւ կեդրոնական մարմինին կողմէ արտահերթ ընտրութիւններու քուէարկութեան օրը` ընտրական իրաւունքի իրականացման խոչընդոտելու առերեւոյթ յանցագործութեան դէպքերու վերաբերեալ ստացուած եւ նախապատրաստուած է 66 նիւթ, ինչպէս նաեւ ստացուած է 2 քրէական գործ: Նշուած դէպքերը կը վերաբերին մէկէ աւելի անգամ կամ այլ անձի փոխարէն քուէարկելուն, քուէարկութեան գաղտնիութիւնը խախտելուն, զէնքով տեղամասային կեդրոն մուտք գործելուն եւ տեղամասային կեդրոնին մէջ եւ անոր մուտքին յարող տարածքին մէջ բռնութիւն գործադրելուն, դիտորդի լիազօրութիւններու իրականացման խոչընդոտելուն, կեղծ ընտրական քուէաթերթիկներ պատրաստելուն եւ տարածելուն:
Ընտրախախտումներուն արձագանգեց նաեւ «Հայաստան» դաշինքի նախընտրական կեդրոնական գրասենեակի պաշտօնական ներկայացուցիչ Արամ Վարդեւանեան, որ յայտարարեց, թէ Ազգային անվտանգութեան ծառայութեան, Ոստիկանութեան եւ հեռացող իշխանութեան կողմէ մշակուած էր յատուկ գործողութեան ծրագիր «Հայաստան» դաշինքի Սիսիանի նախընտրական գրասենեակներու գործունէութիւնը անդամալուծելու նպատակով:
«Հակառակ անոր որ այս դէպքով յայտարարութեամբ հանդէս եկաւ մարդու իրաւունքներու պաշտպանը, անձամբ խօսեցայ Սիւնիքի մարզային եւ Սիսիանի ոստիկանապետերուն հետ, բոլոր պարագաներուն ալ գրասենեակներէն առնուազն մէկ անձի հարկադրաբար բերման ենթարկեցին առանց որեւէ հիմքի, զուտ իբր թէ բացատրութիւններ վերցնելու համար: Յատկանշական է, որ իրաւապահները ունէին բոլոր հիմքերը սպասելու մինչեւ ժամը 20:00, սակայն այս ապօրինութեան իրական նպատակը ուղղուած էր մինչեւ քուէարկութեան աւարտը խափանել գործունէութիւնը», շեշտեց ան` կոչ ուղղելով դիտորդական առաքելութիւն իրականացնող կազմակերպութիւններուն` ուշադրութիւն դարձնելու իրավիճակին:
«Հայաստան» դաշինքը այլ յայտարարութեամբ մը Հայաստանի Հանրապետութեան Կեդրոնական ընտրական յանձնախումբին ուշադրութեան յանձնեց այն, որ, հակառակ անոր նախազգուշացումին, «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ն ու Նիկոլ Փաշինեանը խախտեցին լռութեան օրուան կարգը:
Տարբեր վայրերու մէջ սկսած են մեծ տպաքանակով տարածել «Հայաստան» դաշինքի ղեկավարներուն վերաբերեալ վիրաւորանք եւ ատելութիւն պարունակող նիւթեր: «Մեր տեղեկութիւններով, այս խայտառակ գործընթացը կազմակերպուած է յատկապէս սորոսական կազմակերպութիւններուն կողմէ եւ հեռացող իշխանութեան թոյլտուութեամբ: Աւելի՛ն, նոյն ժամանակահատուածին տեղադրուած են նաեւ օրէնքով սահմանուած կարգի ակնյայտ խախտումով «Հանրապետութիւն» կուսակցութեան պաստառներ:
«Հայաստանի պատմութեան մէջ երբեք չեն եղած նման ծաւալի ընտրական գործընթացի խախտումներ, եւ կը հրաւիրեմ բոլոր միջազգային դիտորդական առաքելութիւններու ուշադրութիւնը այս շարունակական խախտումներուն վրայ: Կը դիմենք ոստիկանութեան` սեղմ ժամկէտներու ընթացքին, ընդհուպ մինչեւ քանի մը ժամուան ընթացքին, յայտնաբերել «Հայաստան» դաշինքի ղեկավարներուն վերաբերեալ վիրաւորանք եւ ատելութիւն բովանդակող նիւթեր պատրաստողները, տարածողներն ու պատուիրատուները եւ անյապաղ բերման ենթարկել զանոնք, մանաւանդ որ համացանցին վրայ արդէն առկայ են համապատասխան տեսանիւթեր: Հակառակ պարագային կը գնահատենք, որ այդ գործընթացը կազմակերպուած է եւ կ՛ուղղորդուի իշխանութիւններուն կողմէ», նշուեցաւ յայտարարութեան մէջ:
«Իզմիրլեան» բժշկական կեդրոնի տնօրէն, «Հայաստան» դաշինքի անդամ Արմէն Չարչեան
հաստատեց, որ ձերբակալուած է քաղաքական նպատակներով:
Չարչեան նշեց, որ զինք մէկուկէս օր ապօրինաբար պահեցին անազատութեան մէջ: «Ես բնաւ չեմ ուզեր անդրադարձ կատարել հարցի իրաւական կողմին, ես երկու բան ունիմ ըսելիք` բացարձակապէս անընդունելի կը նկատեմ այն մեղադրանքի կասկածը, որ առաջադրուած է ինծի, քանի որ ես բաւականաչափ կը տիրապետեմ օրէնքներուն եւ որեւէ յանցանք, օրէնքի խախտում ես երբեք չեմ կատարած իմ գործողութիւններովս, հետեւաբար, ինծի վերագրուած գործը պարզապէս փուչիկի նման էր», յայտնեց ան:
Յայտնենք, որ Չարչեան ձերբակալուեցաւ ուրբաթ օր` ընտրողի ազատ կամքը խոչընդոտելու կասկածով: Յատուկ քննչական ծառայութիւնը հաղորդեց, որ ըստ քրէական գործի նիւթերու` «Հայաստան» դաշինքի թեկնածուն իր ղեկավարած բժշկական կեդրոնի աշխատակիցներուն պարտադրած է մասնակցիլ Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրութիւններուն: Պատգամաւորի թեկնածուի փաստաբանները ձերբակալութեան դէմ բողոք ներկայացուցին` պնդելով, որ ոչ մէկ փաստացի տուեալ կայ: Յունիս 20-ի առաւօտեան ան ազատ արձակուեցաւ:
Սկզբնական Արդիւնքներ
Յանձնախումբին տուեալներով` մարզերուն պատկերը հետեւեալն է.-
Արագածոտն մարզին մէջ քուէարկած է 58.737 քաղաքացի կամ ընտրելու իրաւունք ունեցողներուն 50 առ հարիւրը, Արարատ մարզին մէջ` 113.625 կամ 50,87 առ հարիւր, Արմաւիրի մարզ` 104.880 կամ 44,40 առ հարիւր, Գեղարքունիքի մարզ` 86.173 կամ 45,47 առ հարիւր, Լոռիի մարզ` 109.141 կամ 46,73 առ հարիւր, Կոտայքի մարզ` 121.212 կամ 50,08 առ հարիւր, Շիրակի մարզ` 93.551 կամ 41,24 առ հարիւր, Սիւնիքի մարզ` 66.252 կամ 60,38 առ հարիւր, Վայոց Ձորի մարզ` 26.132 կամ 56,05 առ հարիւր, Տաւուշի մարզ` 58.666 կամ 53,48 առ հարիւր: Երեւանի մէջ քուէարկելու իրաւունք ունեցող 859.000 քաղաքացիներէն քուէարկութեան մասնակցած է 442.846 հոգի կամ 51,55 առ հարիւր:
Հայաստանի Ազգային ժողովի ընտրութիւններուն ելեկտրոնային տարբերակով մասնակցած էր 500 ընտրող քուէարկութեան իրաւունք ունեցող 650 ընտրողներէն: 45 քուէաթերթիկ անվաւեր նկատուած: Այսպէս, ամէնէն շատ քուէն ստացած է «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ը` 163, ապա «Հայաստան» դաշինքը` 135, երրորդը «Հայ ազգային քոնկրես» կուսակցութիւնը` 43: «Հանրապետութիւն» կուսակցութիւնը ստացած է 17, «Պատիւ ունեմ» դաշինքը` 14, «Լուսաւոր Հայաստան» կուսակցութիւնը` 14, Ազատական կուսակցութիւնը` 12, «5165 ազգային պահպանողական շարժում» կուսակցութիւնը` 12, «Ազգային-ժողովրդավարական բեւեռ» համահայկական կուսակցութիւնը` 6, «Բարգաւաճ Հայաստան» կուսակցութիւնը` 3, Շիրինեան-Բաբաջանեան ժողովրդավարներու դաշինքը` 3, «Ինքնիշխան Հայաստան» կուսակցութիւնը` 3, «Ազատութիւն» կուսակցութիւնը` 2, «Մեր տունը Հայաստանն է» կուսակցութիւնը` 2, «Քաղաքացու որոշում» կուսակցութիւնը` 2, «Արդար Հայաստան» կուսակցութիւնը` 1, եւ «Միասնական հայրենիք» կուսակցութիւնը` 1 քուէ:
Կեդրոնական ընտրական յանձնախումբին հրապարակած նախնական արդիւնքներուն հիման վրայ, արդիւնքները պարզեցին հետեւեալ պատկերը. 53, 26 առ հարիւրը քուէարկած է «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցութեան, 21,56 առ հարիւրը` «Հայաստան» դաշինքին, 5,3 առ հարիւրը` «Պատիւ ունեմ» դաշինքին եւ 4,93 առ հարիւրը` Բարգաւաճ Հայաստան կուսակցութեան: Ընտրութիւններուն մասնակցած միւս կուսակցութիւնները եւ դաշինքները իւրաքանչիւրը ստացան նուազ քան 4 տոկոս քուէներ:
