0
0
Ստորեւ, լոյս կ՛ընծայենք, հարցազրոյց մը, Հ.Յ.Դ. Ազգային Ժողովի խմբակցութեան քարտուղար Աղուան Վարդանեանի հետ, կատարուած Դերենիկ Մալխասեանի կողմէ.
Հ. 2012ը ձեզ համար` որպէս քաղաքական գործիչի, ի՞նչ ձեռքբերումների եւ ի՞նչ բացթողումերի տարի էր:
Պ. Ձեռքբերումների մասին չեմ կարող շատ բան ասել, որովհետեւ իրականում, քաղաքական առումով` մեզ համար 2012ը անյաջող տարի էր: Անյաջող տարի էր, քանի որ խորհրդարանական ընտրութիւններում մենք աւելի քիչ ձայն հաւաքեցինք, քան նախորդ ընտրութիւններին:
Բայց այստեղ մէկ այլ խնդիր կայ: Ցաւօք, խորհրդարանական այս ընտրութիւններն իրականում ստուերային ընտրութիւններ էին: Ինչպէս Հայաստանում շատ ու շատ բաներ` ստուերային տնտեսութիւնից սկսած, քաղաքականմարդկային յարաբերութիւններով վերջացրած, այնպէս էլ այս տարուայ ընտրութիւններն առաջին անգամ ստուերային էին: Իսկ առաջին անգամ ստուերային ասելով` հասկանում ենք այն, որ չկար քաղաքական մրցակցութիւն, չկար գաղափարների, ծրագրերի մրցակցութիւն, եւ պարզւում է, որ ամբողջ ընտրութիւնները տեղի էին ունեցել ընտրութիւններից առաջ, այլ վայրերում ընտրակաշառքի պաշարների օգտագործմամբ: Ընտրութիւնների այս բնոյթը, բնականաբար, քաղաքական ուժերի իրական յարաբերակցութիւնը չէր արտացոլում: Այս տեսանկիւնից` դժուար եւ ծանր տարի էր: Ծանր էր նաեւ այն գիտակցումը, թէ ինչպէ՛ս է հնարաւոր ձեռնածման ենթարկել ժողովրդի կամքը:
Հ. Հետաքրքիրն այն է, որ իւրաքանչիւր տարեվերջի, երբ ամփոփւում է տարին, ձեռքբերումների մասին չի խօսւում եւ անընդհատ խօսւում է անյաջողութիւնների մասին:
Պ. Չեմ կարծում: Մեր կառավարութեան անդամները մամլոյ ասուլիսներ կը տան եւ բոլորը կը խօսեն բազմաթիւ ձեռքբերումներից: Կը խօսեն նաեւ նոյն այս տարուայ խորհրդարանական ընտրութիւնների ձեռքբերումներից, օրինակ` ինչպիսի հրաշալի ըտնրութիւններ տեղի ունեցան, ինչպիսի՛ առաջընթաց եղաւ եւ այլն: Սրա մասին էլ անպայման կը խօսեն: Այնպէս որ խօսողներ շատ կը լինեն: Մեծ հաշուով, ես 2012թ. ձեռքբերումներ` պետութեան մասշտաբով, հասարակութեան մասշտաբով, չեմ տեսնում: Տեսնում եմ միայն կորուստներ, քանի որ հասարակութիւնը շատ աւելի չէզոքացւում է, անտարբեր է դառնում:
Զուտ մեր խմբակցութեան համար կարող եմ ասել, որ մենք կարողացանք հաւատարիմ մնալ մեզ, փորձեցինք քաղաքական գաղափարը իսկապէս քաղաքական դարձնել ու հրապարակային դարձնել այդ յարաբերութիւնները: Բայց առայսօր մեծ յաջողութիւններ չեն գրանցուել: Կարծում եմ` խորհրդարանում դրական էր թէ՛ մեր խմբակցութեան, թէ՛ այլ ընդդիմադիր խմբակցութիւնների աշխատանքը, որովհետեւ անկախ մեր թուաքանակից, անկախ որոշումների վրայ ազդելու հնարաւորութիւնից, մենք աշխատեցինք, փորձեցինք իսկապէս ներկայացնել մեր դիրքորոշումերը իւրաքանչիւր խնդրի վերաբերեալ: Կարծում եմ` հասարակութիւնը տեսնում է այս մօտեցումները եւ այս վերջին փոքրիկ յաջողութիւնը դրա վկայութիւնն է:
Հ. Հայաստանում խօսւում է քաղաքականութեան մասին, բայց բովանդակային առումով դա քաղաքականութիւն չէ: Խօսւում է ժողովրդավարութեան մասին, որը նոյնպէս ժողովրդավարութիւն չէ: Կարելի է ասել, որ կան տերմիններ եւ ինչ որ հասկացութիւններ, որոնք Հայաստանում աղճատւում են: Եւ դրա պատճառով‘ մենք կարծես թէ ապրում ենք երկու իրականութեան մէջ: Ի՞նչն է պատճառը:
Պ. Իրօ՛ք, մեր ամենամեծ խնդիրն այն է, որ ունենք երկու իրականութիւն‘ յայտարարուածը եւ կեանքը: Գիտէք, մեր բոլոր գործիչները եւ ընդհանրապէս մեր տեսակը շատ ստեղծագործ տեսակ է: Այսօր պէտք է համակերպուել եւ յարմարուել աշխարհին: Այսօր պէտք է ասել ժողովրդավարութիւն, մարդու իրաւունքներ, եւ թէ մարդը բարձրագոյն արժէք է: Մենք սա հանգիստ ասում ենք` նշելով, որ այդ ուղղութեամբ ենք գնում: Սակայն իրական կեանքում բոլորովին այլ բան ենք անում` ցոյց տալով միայն երեսը, շղարշը, արտաքին մակերեսը: Մենք ասում ենք, որ տնտեսութիւնը աճ է արձանագրում, մեր ցուցանիշները գնահատւում են միջազգային կազմակերպութիւնների կողմից: Բայց իրականում աղքատութիւնն է աճում, ստուերներն են աճում, անընդհատ նոր մեթոտներով քաղաքացիներից գումարներ են հաւաքւում, եւ այդ գումարները գնում են մասնաւոր, նեղ շրջանակների գրպանները: Այս առումով` մենք իսկապէս իւրօրինակ ժողովուրդ ենք: Սակայն սա ի վերջոյ անսահման չի կարող ձգուել: Ցանկացած բան, որ ձգւում է, մի տեղ կտրւում է: Այս համատարած յուսալքութիւնն ու անվստահութիւնը վաղուայ օրուայ հանդէպ, ինչպէս նաեւ այս անտարբերութիւնը կը յանգեցնեն երկու բանի: Առաջինը, որի նշաններն ակնյայտ են` այն է, որ իշխանութիւնը գնում է բացարձակ մենաշնորհի եւ վստահ է, որ իրեն ամէն ինչ թոյլատրելի է: Այստեղից էլ սկսւում է դրա դեգրադացիան, որը կը բերի վերջինիս ինքնաքայքայմանը, ներքին հակասութիւններին: Երկրորդն այն է, որ այս մտածողութիւնն ի վերջոյ նաեւ բերում է մարդկանց` պայմանականօրէն ասած` քաղաքական էլիտայի, մի այնպիսի փոքրիկ, բայց լուրջ ճգնաժամային զանգուածի ստեղծման, որն իսկապէս թելադրում է քաղաքական օրակարգ, ճիշդ ուղղութիւն, եւ որի շուրջ ձեւաւորւում է հասարակական համախոհութիւն: Այն, ինչ այսօր փորձում է անել Հ.Յ.Դաշնակցութիւնը, հէնց դա է:
Հ. Ի՞նչն է պատճառը, որ հիմա քաղաքական ընտրանին քայքայուած է: Եւ մարդիկ, որոնք իրենց մէջ կրում են իրական արժէքներ եւ գործում են հասարակակենտրոն նպատակներով, չեն ընկալւում քաղաքական դաշտի կողմից, եւ կարծես թէ` լուսանցկայնացւում են:
Պ. Կայ երկու խնդիր: Առաջինը` մեր կեանքի չափից աւելի նիւթականացումն է, նիւթապաշտութիւնը, ինչպէս նաեւ անկախութեան քսան տարիների անընդհատ կորուստներն ու նահանջները: Երբ թուացել է, թէ պէտք է մի նոր ալիք բարձրանայ, նահանջ է տեղի ունեցել, որը մարդկանցհիասթափեցրել է, եւ մարդիկ դարձել են շատ աւելի յարմարուող ու անվստահ այն հարցում, որ հնարաւոր չէ որեւէ բան փոխել: Եւ սա մարդկանց մեծ շրջանակ է ներառում: Բայց ես նաեւ վստահ եմ, որ կա՛յ մարդկանց այն խումբը, որ սկզբունքային է… մարդիկ, որոնք իսկապէս իրենցից կախուած ամէն բան պէտք է անեն: Մենք ունենք պրոբլեմ. այդ` մարդկանց ընդհանուր դաշտում կամ նոյն արժէքային համակարգի վրայ համախմբելն է: Այս հարցը մենք ունենք երկու առումով: Մէկը, որ հնարաւոր բոլոր նման համախմբերի առջեւ սկսւում է հակառակ աշխատանք` ամենատարբեր եւ ամենացածրարժէք մեթոտներով: Երկրորդ` մենք ունենք սերնդափոխութեան լրջագոյն խնդիր, քանի որ այսօրուայ մեր քաղաքական “ընտրանին“` իր 8090 տոկոսով` 20 տարուայ մաշուածութիւն ունի: Եւ ամենավտանգաւորն այն է, որ ընդհանուր այս մթնոլորտի յարմարուողականութեան կամ այս ճանապարհի ներսում ձեւաւորում է այն երիտասարդութիւնը, որի ակնյայտ մեծամասնութիւնը զուրկ է ուղենիշներից, սկզբունքներից, քաղաքական կամքից: Եւ ի վերջոյ, այս երկրի հետ մշակութաբանական արմատներով կապուածութիւնից…
Մենք յաճախ “էլիտա“ ասելով` նկատի ունենք միայն քաղաքական կուսակցութիւններին, խորհրդարանին կամ կառավարութեանը: Սակայն պետութեան էլիտան շատ աւելի բազմազան պէտք է լինի: Պէտք է լինի մշակութային, տնտեսական, ռազմական, հոգեւոր եւ այլ ոլորտների էլիտաներ: Այս բոլորի միաւորումը պէտք է բերի 100150, միգուցէ աւելի քիչ` 50 կամ սկզբում թէկուզ 15 տարբեր ոլորտների արժէքներով համակարգային մտածող մարդկանց մի խումբ, որի համար այս արժէքների պահպանումը շատ կարեւոր է, եւ միայն արժէքների պահպանմամբ կարելի կը լինի որեւէ բանի հասնել:
Ես կարծում եմ, որ ուզենք թէ չուզենք` մէկ է, մենք գնալու ենք այդ ճանապարհով, մենք մեր երկրում ստեղծելու ենք ինստիտուտներ, համակարգեր, որոնք անպայման աշխատելու են: Ուղղակի ափսո՛ս այս քսան տարիներն ու ժամանակը, երբ մենք շարունակում ենք աշխարհից հետ մնալ: Մի վտանգաւոր բան եւս, որ ես նկատում եմ, այն է, որ այսօր իշխանութիւնը դառնում է գրեթէ բացարձակ, որի պատճառով` նա դադարում է պատասխանատու լինել: Նախկինում թէ՛ խորհրդարանական ընտրութիւնների ժամանակ, թէ՛ կառավարութիւնների ծրագրերում, թէ՛ նախագահների նախընտրական ծրագրերում, կային յստակ նպատակներ, ցուցանիշներ, թիրախներ ու արդիւնքներ: Վերջին բոլոր փաստաթղթերը` ե՛ւ 2012թ. կառավարութեան ծրագիրը, ե՛ւ 2013թ. պիւտճէի նախագիծը, ե՛ւ հանրապետութեան նախագահի ելոյթը ՀՀԿ նախընտրական համագումարում, բացարձակապէս զուրկ են կոնկրետութիւնից, նպատակներից, ցուցանիշներից. եւ չգիտես, թէ ի՛նչ է լինելու: Սա արդէն վտանգաւոր նախադէպ է դառնում, որը, ըստ իս` 2012թ. խարաններից մէկն է:
Հ. Աւարտելով` փորձենք, 2012ին բացթողումները հաշուի առնելով հասկանալ, թէ ի՞նչ է տեղի ունենալու 2013ին կամ դրանից յետոյ: Այսինքն` ինչպիսի՞ պոտենցիալով (կարողականութեամբԽմբ.) ենք մենք մտնում 2013թ. եւ անձամբ դուք ի՞նչ կը ցանկանայիք:
Պ. Մենք լաւ նախադրեալներով չենք մտնում 2013թ.: Բայց ես յոյսով եմ եւ աւելին` վստահ եմ, որ մենք ի վերջոյ հասել ենք այս անկման բարձրակէտին` ե՛ւ արժէքների առումով, ե՛ւ մտածողութեան: Կարծում եմ` արդէն կայ այն միտքը, այն կամքը, որ ձեւաւորելու է մի ընդհանուր օրակարգ, որի շուրջ հասարակութիւնը համախմբուելու է: Դաշնակցութիւնն առնուազն սա է անում եւ շարունակելու է անել: Մենք վստահ ենք, որ մեր նշած արժէքները, սկզբունքները, օրակարգը դուռ են բացելու այս երկրի, հասարակութեան, մեր քաղաքացիների համար:
Շնորհաւորում եմ ձեզ, ձեր կոլեկտիւի եւ մեր հանրութեան Սուրբ Ծնունդն ու Ամանորը:
