0
0
Քաղուած՝ ՀԵՏՔ-էն
Հայաստանի ողիմպիական խումբը 17 մարզիկներով մասնակցեցաւ Թոքիոյի 32-րդ ամառնային ողմպիական խաղերուն եւ նուաճեց չորս մետալ, որոնցմէ ոչ մէկը ոսկի էր:
Երկու արծաթ եւ երկու պրոնզ մետալներու տիրանալով, հայրենի խումբը վերադարձաւ Հայաստան։ Մետալակիրերն են․- արծատէ մետալակիրներ՝ ըմբիշ (97 քլկ․) Արթուր Ալեքսանեանն ու ծանրաբարձ (109 քլկ․) Սիմոն Մարտիրոսեանը, պրոնզէ մեդալակիրներ՝ մարմնամարզիկ Արթուր Դաւթեանն եւ բռնցքամարտիկ (63 քլկ․) Յովհաննէս Պաչքովը:
Ոսկի մետալի ամենէն աւելի յոյս ունեցող մարզիկը ծանրաբարձ Սիմոն Մարտիրոսեանն էր, որ երկրորդ անգամ ըլլալով պարտուեցաւ միեւնոյն Իւզպէք մրցակիցին դէմ։
Արթուր Ալեքսանեանն այն մարզիկներէն է, որ ունի ողիմպիական խաղերու բոլոր մետալները` ոսկի, արծաթ եւ պրոնզ: Ան մտադրած է շարունակել իր մարզումները, յառաջիկայ մրցաշարքերուն պատուաբեր արդիւնքներ արձանագրելու համար։
Ոսկի մետալէն աւելի սուղ է Արթուր Դաւթեանի պրոնզէ մետալը: Պատճառը, որովհետեւ, ան ո՛չ բռնցքամարտ էր, ո՛չ ալ ծանրաբարձ, այլ մարմնարզիկ էր, բնագաւառ մը, որ այդչափ ալ չէ կատարելագործուած Հայաստանի մէջ։ Ան յոյսով է, որ յառաջիկայ ողիմպիականներուն, Հայաստանը աւելի լաւ արդիւնքներ կ՛արձանագրէ մարմնամարզի մրցումներուն։
Վերջին մետալը գրպանեց Յովհաննէս Պաչքովը, որ տարիներ շարունակ պարտութիւններէ ետք, չյուսահատեցաւ եւ շարունակ մարզուեցաւ: Ան քաջատեղեակ էր, որ ջանասէր աշխատանքի արդիւնք, ի վերջոյ կը բարձրանայ մետալի հարթակ։
Հայաստան մետալներու դասաւորման մէջ գրաւեց 69-րդ դիրքը։ Առաջատարն էր Միացեալ Նահանգները՝ 39 ոսկի, 41 արծաթ եւ 33 պրոնզ (ընդհանուր` 113 մետալ): Յաջորդ դիրքերը գրաւեցին Չինաստան, Ճափոն, Մեծն Բրիտանիա եւ Ռուսաստան։ Հայաստանի դրացի Իրանը գրաւեց 27-րդ տեղը` նուաճելով 3 ոսկի, 2 արծաթ եւ նոյնքան պրոնզ, ընդհանուր` 7 մետալ: Վրաստանը նուաճեց 8 մետալ, սակայն ոսկիներու քանակով զիջեց իրանցիներին` 2-5-1: Թուրքիան 35-րդ հանդիսացաւ՝ 2-2-9, իսկ Ատրպէյճանը` 0-3-4 մետալներով 67-րդ հանդիսացաւ:
Հայաստանի մարզիկները ժամանակակից ողիմպիական խաղերուն սկսած են մասնակցիլ 1952-էն ի վեր, երբ Ֆինլանտայի մայրաքաղաք Հելսինքիի մէջ կայացան 15-րդ ամառնային խաղերը: Մարմնամարզութեան խորհրդային հաւաքականի անդամ Հրանդ Շահինեանը դարձաւ առաջին ախոյեանը։ Ան կրկնակի ախոյեան հռչակուեցաւ` ոսկի նուաճելով օղակներու վրայ եւ խմբային մրցումներուն։ Իսկ ահա նժոյգաթափի եւ բազմամարտի մրցումներուն, Շահինեան դարձաւ փոխախոյեան` նուաճելով երկուքական ոսկի եւ արծաթ:
16-րդ ողիմպիականին, որ տեղի ունեցաւ 1956-ին, Աւստրալիոյ Մելպուռն քաղաքին մէջ, հայաստանցի մարզիկները յաջողութիւններ արձանագրեցին: Մարմնամարզիկ Ալպերտ Ազարեանը կրկնեց Շահինեանի յաջողութիւնը` ոսկէ մետալներ նուաճելով օղակներու վրայ եւ խմբային մրցումներուն: Այդպիսով` ան դարձաւ կրկնակի ախոյեան երկրորդ հայը: Մելպուռնի մէջ խորհրդային կազմի ախոյեան դարձաւ նաեւ Հայաստանի պատուիրակ, հնգամարտիկ (սուսերամարտ, լող, ձիասպորտ, վազք, հրաձգութիւն) Իկոր Նովիկովը: Ոսկի մետալ նուաճեց բռնցքամարտիկ (63,5 քլկ․) Վլատիմիր Ենգիբարեանը:
1960-ին Հռոմի ողիմպիականին, Ալպերթ Ազարեան կրկին յաղթանակներ արձանագրեց։
Ան առաջին հանդիսացաւ օղակներու վրայ, իսկ խմբային մրցումին երկրորդ հանդիսացաւ։
Երկրորդ անգամ արծաթ նուաճեց հնգամարտիկ Իկոր Նովիկովը: Սուսերամարտի խորհրդային հաւաքականի կազմէն պրոնզէ մետալ նուաճեց հայազգի Վալենթին Չեռնիկովը: Հռոմի մէջ մետալներու արդիւնքն էր 1-2-1:
1964-ին Թոքիոյի մէջ անգամ մը եւս փայլեցաւ Իկոր Նովիկովը: Ան ծմբային առաջնութեան տիրացաւ եւ անհատական պայքարին դարձաւ արծաթէ մետալակիր: Այդպիսով` Նովիկովը դարձաւ առաջին հայաստանցին, որ մետալ նուաճեց երեք ողիմպիականներու (Մելպուռն, Հռոմ եւ Թոքիօ) գրպանելով 2-ական ոսկի եւ արծաթ: Մետալներու քանակով Նովիկովը կրկնեց Հրանդ Շահինեանի նուաճումը, սակայն Ազարեանի 3 ոսկին եւ 1 արծաթը, մինչեւ օրս անգերազանցելի է, ու դժուար է, թէ ոեւէ մէկը կարող է գոնէ հասնիլ այդ նուաճմանը: Նովիկովի ոսկին եւ արծաթը Թոքիոյի խաղերուն հայաստանցի մարզիկներու միակ ձեռքբերումն էր:
1968-ին Մեքսիքոյի 19-րդ խաղերուն, հայ մարզիկները մնացին ձեռնունայն։
1972-ին Միւնիխի 20-րդ խաղերուն առաջին անգամ մետալ նուաճեց հայաստանցի աթլեթ մը, այն ալ` ոսկի եւ յանձին սկաւառակ արձակող Ֆայնա Մելնիքի։ Արծաթէ մետալի արժանացաւ մարմնամարզիկ Եդուարդ Միքայէլեանը, իսկ ֆուտպոլիսթներ Յովհաննէս Զանազանեանն եւ Արկադի Անդրէասեան դարձան պրոնզէ մետալակիր:
1976-ի 21-րդ ողիմպիականին Մոնրէալի մէջ, ծանրաբարձ (75 քլկ․), Վարդան Միլիտոսեան տիրացաւ արծաթէ մետալին, իսկ բռնցքամարտիկ (51 քլկ․) Դաւիթ Թորոսեան դարձաւ պրոնզէ մետալակիր:
Փաստօրէն, մինչեւ 1980-ի Մոսկուայի 22-րդ խաղերը, հայ մարզիկները ախոյեան չէին դարձած ծանրամարտի եւ ըմբշամարտի մրցումներուն։ Այդ բացը մասամբ լրացուց ծանրաբարձ (82,5 քլկ․) Եուրի Վարդանեանը, որ փայլուն մրցանիշով նուաճեց ոսկին: Մարմնամարզութեան հաւաքականի կազմէն ներս, խմբային ոսկի նուաճեց Ալպերթ Ազարեանի որդին` Եդուարդ Ազարեանը: Արծաթէ մետալներ շահեցան սուսերամարտիկ Աշոտ Կարագեան, ջրացատկորդ (10 մ․ աշտարակ) Սիրվարդ Էմիրզեան, ծանրաբարձ (56 քլկ․) Եուրի Սարգսեան: Սուսերամարտիկ Աշոտ Կարագեանը նաեւ պրոնզ նուաճեց խմբային մրցաձեւի մրցումնին: Պրոնզի արժանացան ջրացատկորդ (10 մ․ աշտարակ) Դաւիթ Համբարձումեանը, նաեւ իրենց խումբերէն` ֆուտպոլիստ Խորէն Յովհաննիսեանն ու մականախաղի վարպետ Սօս Հայրապետեանը: Այսպիսով` Մոսկուայի մէջ, հայ մարզիկները մրցանիշ հաստատեցին նուաճելով 9 մետալ (2 ոսկի, 3 արծաթ, 4 պրոնզ), որ ցայսօր անգերազանցելի արդիւնք է: Բայց նշենք, որ 1956-ի Մելպուռնի խաղերու նուաճումը` 4 ոսկի, մինչեւ հիմա կարելի չէ բարելաւել։ Ողիմպիական խաղերՈՒ մետալային հաշուարկէն ներս, առաջին դիրքին կը տիրանայ ամենաշատ ոսկիներ նուաճողը:
1984-ին Լոս Անճելըսի մէջ, Խորհրդային Միութիւնն ու 13 այլ երկիր պոյքոթի ենթարկեցին մրցումները։ Մոսկուայի մէջ ալ, ամերիկացիք չէին մասնակցած։
1988-ին Սէուլի 24-րդ խաղերուն առաջին անգամ ըմբշամարտ մը՝ Լեւոն Ճուլֆալաքեան տիրացաւ յունահռովմէական (68 քլկ․) ոսկի մետալին։
Ախոյեան դարձաւ նաեւ ծանրաբարձ (56 քլկ․) Օքսէն Միրզոյեանը: Արծաթէ մետալին տիրացաւ ծանրաբարձ (67,5 քլ․գ) Իսրայէլ Միլիտոսեանը` 1976-ի խաղերու մասնակցած Վարդան Միլիտոսեանի եղբօրորդին է: Ազատ ոճի ըմբիշ (62 քլկ․) Ստեփան Սարգսեան եւս արծաթէ մետալ նուաճեց:
Պարսելոնայի 25-րդ ողիմպիականին, հայաստանցիներ երեք ոսկի մետալ շահեցան եւ այդ ալ շնորհիւ ծանրաբարձ (67,5 քլկ․) Իսրայէլ Միլիտոսեանի, յունահռոմէական ըմբիշ (74 քլկ․) Մնացական Իսկանտարեանի եւ հրաձիգ (50 մ․ հրացան) Հրաչեայ Պետիկեանի: Յունահռոմէական ըմբիշ (52 քլկ․) Ալֆրէտ Տէր-Մկրտչեանն ալ դարձաւ արծաթէ մետալակիր:
Առաջին անգամ եռագոյնով Հայաստան մասնակցեցաւ 1996-ի Աթլանթայի 26-րդ ողիմպիականին։ Պատմութիւն կերտեց յունահռովմէական ըմբիշ (52 քլկ․) Արմէն Նազարեանը, որ շահեցաւ վերանկախացած Հայաստանի առաջին ոսկի մետալը: Արծաթէ մետալին տիրացաւ ազատ ոճի ըմբիշ (48 քլկ․) Արմէն Մկրտչեանը:
Սիտնիի մէջ, 2000-ի 27-րդ ողիմպիականին Հայաստան տիրացաւ պրոնզէ մետալ մը, շնորհիւ ծանրաբարձ (77 քլ․գ) Արսէն Մելիքեանի:
2004-ի Աթէնքի 28-րդ ողիմպիականին Հայաստան ձեռնունայն վերադարձաւ։ 1968-էն եւ 1984-էն ետք, երրորդ անգամ այսպիսի ձախողութիւն կ՛արձանագրուէր:
29-րդ խաղերուն՝ Պէյճինկի մէջ, 2008-ին արծաթէ մետալին տիրացաւ ծանրաբարձ (85 քլկ․) Տիգրան Վարդանի Մարտիրոսեանը: Պրոնզէ մետալի արժանացան ծանրաբարձ (77 քլկ․) Գէորգ Դաւթեանը, յունահռոմէական ըմբիշներ Ռոման Ամոյեանը (55 քլկ․) եւ Եուրի Պատրիկէեւը (120 քլկ․), բռնցքամարտիկ (60 քլ․գ) Հրաչիկ Ջավախեանը:
2012-ի Լոնտոնի ողիմպիականին, արծաթէ մետալ նուաճեց Սէուլի խաղերու ախոյեան Լեւոն Ճուլֆալաքեանի որդին` նոյնպէս յունահռոմէական ըմբիշ (74 քլկ․) Արսէն Ճուլֆալաքեանը: Նոյն ոճի ըմբիշ (96 քլկ․) Արթուր Ալեքսանեանը դարձաւ Պրոնզէ մետալակիր: Ծանրաբարձդ (75 քլկ․) Հռիփսիմէ Խուրշուտեանը եւս պրոնզէ մետալ նուաճեց, սակայն յետագային ան զրկուեցաւ, յայտնաբերուած տոփինկի պատճառով:
2016-ին Ռիօ Տը Ժանեյրոյի 31-րդ խաղերուն, Հայաստան քսան տարի ետք կրկին ոսկի մետալի տիրացաւ, յանձին յունահռովմէական ըմբիշ (98 քլկ․) Արթուր Ալեքսանեանի: Նոյն ոճի ըմբիշ (66 քլկ․) Միհրան Յարութիւնեան անարդար իրաւարարութեան պատճառով արծաթէ մետալակիր դարձաւ։ Ողիմպիական փոխախոյեաններ դարձան նաեւ ծանրորդներ՝ Սիմոն Մարտիրոսեան (105 քլկ․) ու Գոռ Մինասեան (+105 քլկ․):
Այս տարուայ Թոքիոյի ողիմպիականի, Արթուր Ալեքսանեան կրկնեց Նովիկովի յաջողութիւնը` մետալակիր դառնալով 3 խաղերում անընդմէջ:
Այսպիսով` 1952-էն մինչեւ հիմա, Հայաստանի մարզիկները ամառնային ողիմպիական խաղերուն նուաճած են 18 ոսկէ, 21 արծաթէ եւ 16 պրոնզէ մետալ, որոնցմէ 2 ոսկի, 8 արծաթ եւ 8 պրոնզ արձանագրուած են Հ․Հ․ դրօշի ներքեւ:
