0
0
ԳԷՈՐԳ ԱՂԱՊԱՊԵԱՆ
Հայաստանեան քաղաքական շրջանակում, ուքրայինական դէպքերի զարգացմանը զուգահեռ, արմատանում է այն տեսակէտը, թէ մեզանում հնարաւոր չէ հայկական Մայտան, քանի որ որեւէ մէկը չի կարող նման արկածախնդրութեամբ վտանգի ենթարկել Արցախի անվտանգութիւնն ու գոյութիւնը: Հայաստանեան իշխանութիւնները, որոնց առանձին ներկայացուցիչներ վերջին օրերին հետեւողականօրէն արժեւորում են այս գաղափարը, դրանով պարզապէս հանգստացնում են իրենք իրենց: Որքան էլ այս մօտեցումն առարկայական հիմքեր ունենայ, դրա ներքոյ պատսպարուելը պարզագոյն ինքնախաբէութիւն է: Նախ` այս մօտեցմամբ առաջնորդուելը նշանակում է, որ քանի դեռ Արցախի հիմնահարցը լուծուած չէ, Հայաստանում ներքեւից պարտադրուած որեւէ փոփոխութիւն, այդ թւում` առաւել եւս իշխանութեան, տեղի չպէտք է ունենայ: Իսկ դա նշանակում է, որ պէտք է համակերպուել այն մտքի հետ, որ այդ անորոշ ժամանակահատուածում միշտ լինելու է հայկական իշխանութիւն, որի դէմ ուղղուած ցանկացած գործողութիւն` առողջ, թէ անառողջ, մշտապէս միանալու է Արցախի դէմ ուղղուած դաւաճանութիւն: Այսինքն` կամայ, թէ ակամայ, իշխանութեան անփոփոխելիութիւնը եւ վերարտադրումը սկսում է նոյնացուել Արցախի անվտանգութեան ապահովման հետ: Հետեւաբար, խնդիրը ոչ թէ ապստամբութիւն անելու նպատակայարմարութեան մէջ է, այլ իշխանութեան եւ պետական, ազգային շահերի յստակ տարանջատման, որոնք երբեմն կարող են նաեւ հակադրուել: Երկրորդ` Մայտանի հետ ինչպիսի ընդհանրութիւններ ու տարբերութիւններ էլ փորձենք գտնել, Մարտ 1, 2008-ին Հայաստանում ստեղծուել էր այսպիսի իրավիճակ: Բայց այն ժամանակ Արցախի հիմնահարցը, կարծես, զսպող լուրջ գործօն չդարձաւ: Եթէ նախադէպն արդէն կայ, ինչո՞ւ է բացառւում կրկնութիւնը: Բայց արտաքին կողմնորոշումների հենքի վրայ ինչ-որ գործընթացներ սկսելուց առաջ, որը Արցախի հարցի սրման ամենաուղիղ ճանապարհն է, նախ պէտք է հասկանալ` որքանո՞վ յաղթեց Ուքրայինայի ժողովուրդը այս յեղափոխութեան արդիւնքում: 2004-ին եւս նոյն ժողովուրդը խորապէս համոզուած էր, որ նարնջագոյն թաւշեայ յեղափոխութեամբ լուծել է իր ազատութիւնների եւ ժողովրդավարացման խնդիրը: Մինչդեռ պարզուեց, որ դրանով ընդամէնը փոխել է “օլիկարխիկ“ իշխանութեան դերակատարներին: Այն ժամանակ էլ Արեւմուտքը յեղափոխութեան թիկունքին էր, Ռուսաստանը` պարտուող ղեկավարութեան: Երաշխիք չկայ, որ պատմութիւնը այս դէպքում եւս չի կրկնուելու` դատելով Մայտանով դէպի իշխանութիւն սուրացող նոր, բայց միաժամանակ հին դերակատարների ով լինելուց: Արդիւնքում ստացւում է, որ յեղափոխութիւնն իրականացնում են պետականութեան խոր գիտակցում ունեցող իսկական քաղաքացիները` ելնելով իրենց համոզմունքներից, արժանապատուութիւնից, իրաւունքների համար պայքարելու քաղաքացիական կեցուածքից, բայց դրա արդիւնքներից օգտւում են բոլորովին ուրիշ շրջանակներ, այդ թւում‘ նաեւ աշխարհաքաղաքական կեդրոնները: Որեւէ հասարակութիւն ինքնակամ, գիտակցուած չի դառնում որեւէ գերտերութեան գործիքը: Եւ որեւէ գերտերութիւն չի կարող որեւէ երկրում արհեստականօրէն, իր բացառիկ շահերից բխող յեղափոխութիւն իրականացնել` առանց այդ երկրում յեղափոխութեան բաւարար լիցքի եւ նախադրեալների առկայութեան: Այդ նախադրեալները կան ոչ միայն Ուկրաինայում, այլեւ, առանց բացառութեան, հետխորհրդային բոլոր երկրներում: Խնդիրը յեղափոխական վառօդով լցուած այդ տակառը վնասազերծման հնարաւորութիւնից զրկելն է եւ ամենակարեւորը‘ պայթիւնի արդիւնքներից օգտուելը: Տուեալ դէպքում այս երկու խնդիրը լուծեց Արեւմուտքը եւ հիմա նա է փորձում, ի հեճուկս Ռուսաստանի, իւրացնել Մայտանի հիմնական արդիւնքները: Որ հէնց Արեւմուտքն է Մայտանի յեղափոխութեան արդիւնքների տէրը, ցոյց տուեց այն, թէ ինչ հեշտութեամբ Պրիւքսելը անտեսեց ընդդիմութեան եւ Եանուքովիչի միջեւ ստորագրուած` ճգնաժամից դուրս գալու համաձայնագիրը, որը, ըստ էութեան, Եանուքովիչի խաղաղ, անցնցում հեռացման պայմանագրութեան որոշումն էր, եւ յայտարարեց նոր Ուքրայինայի իշխանութիւնը ճանաչելու մասին այն դէպքում, երբ այդ իշխանութիւնը փաստացի գոյութիւն չունէր: Ռուսները թոյլ էին այս խաղում, դրա համար էլ պարտուեցին: Աւելին` հիմա Մոսկուայում արդէն հրաշալի հասկանում են, որ հերթով կարող են պարտուել իրենց ազդեցութեան գօտում գտնուող բոլոր մնացած կէտերում, ինչն աւելի է զայրացնում: Եւ ակնյայտ է, որ հետայսու գործ ենք ունենալու շատ աւելի կոշտ ու համաձայնութիւնների հակում չունեցող Ռուսաստանի հետ: Սա լրջագոյն մտահոգութեան առարկայ է Արեւմուտք-Ռուսաստան դիրքային պայքարի թատերաբեմում յայտնուած երկրների իշխանութիւնների համար: Նրանք տեսան, թէ ինչպէս կարող են Արեւմուտքը եւ Ռուսաստանը հրաժարուել իրենց տուած անվտանգութեան երաշխիքներից ու դարձնել քաւութեան նոխազներ: Այդ երկրների իշխանութիւններն արդէն հասկանում են, որ ռուսական պատուարը, որի թիկունքում փորձում են պատսպարուել, ինչքան թոյլ է, խոցելի եւ իր հերթին անպաշտպան: Հայաստանի իշխանութիւնների համար սա կրկնակի հարուած է, որովհետեւ ոչ միայն Հայաստանի եւ Արցախի, այլ նաեւ անձնապէս իրենց անվտանգութեան երաշխաւորն է իր թուլութիւնը մերկացնում: Թերեւս հէնց դա է պատճառը, որ արդէն իսկ փորձեր են արւում Արեւմուտքի հետ լեզու գտնել‘ նրանց աչքի փուչը չդառնալու համար: Այսօր Հ.Հ. Ազգային Ապահովութեան քարտուղար Արթուր Պաղտասարեանը յայտարարել է, թէ Ազգային անվտանգութեան խորհրդի կայանալիք նիստում քննարկուելու է Եմ-ի հետ գործողութիւնների մի նոր ծրագիր, որը պետական եւ հանրային կեանքի բոլոր բնագաւառները ներառող բարեփոխումների 160-ից աւելի ուղղութիւններ է նախանշում: Բայց հետաքրքրականը Պաղտասարեանի արած այն նկատառումն է, թէ քանի որ իրենք նախատեսուած ժամկէտում չեն հասցրել աւարտել այդ ծրագրի մշակման աշխատանքները, Հայաստանում Եւրոմիութեան խորհրդատուական խմբից խնդրել են երկարաձգել այն մինչեւ ապրիլ: Եւ սա այն դէպքում, երբ ընդամէնը մէկ շաբաթ առաջ Եւրոմիութիւն-Հայաստան համագործակցութեան խորհրդարանական յանձնաժողովի նախագահ Սամուել Ֆարմանեանը պաշտօնական Երեւանի ցուցումով հրաժարուեց ստորագրել յանձնաժողովի նիստի ամփոփիչ յայտարարութիւնը:
Ծրագիրն օր առաջ ներկայացնելու միջոցով Հայաստանի իշխանութիւնները թերեւս յոյս ունեն ոչ միայն յստակացնել յարաբերութիւնները Եւրոմիութեան հետ, այլեւ նախապայմաններ ստեղծել, որպէսզի Պրիւքսելը տեսնի իրենց շահագրգռուածութիւնը բարեփոխումներ իրականացնելու խոստումը կատարելու հարցում եւ շարունակի յենուել իր վրայ` հասարակական կամ քաղաքացիական շրջանակներում հենման կէտեր եւ յեղափոխութեան կարողութիւն ունեցող շրջանակներ փնտռելու փոխարէն: Հարցն այն է, թէ ուքրայինական յաջողութիւնների համը տեսած Եւրոմիութիւնը կը հաւատա՞յ Հայաստանի իշխանութիւններին, թէ՞ ոչ: Գոնէ այս պահին թւում է, որ առնուազն ձեւ կ՛անի, թէ հաւատում է` հաշուի առնելով Ռուսաստանի կողմից Ուքրայինան բաժանելուն ուղղուած քայլերին դիմակայելու առաջնայնութիւնը եւ այդ նպատակով ընդմիջում վերցնելու անհրաժեշտութիւնը: Իսկ մինչ այդ հայաստանեան իշխանութիւնները կը շարունակեն համոզել, որ հայաստանեան Մայտանը մեզ հակացուցուած է Արցախի խնդրի պատճառով: Իշխանութիւնը կանխարգելիչ գործողութիւններ է ձեռնարկում` մինչ հասարակութիւնը տարուած է ուքրայինական դէպքերի լոյսն ու ստուերը, Հայաստանում տեղայնացնելու հնարաւորութիւնները վերլուծելով: Մինչդեռ խնդիրը յեղափոխութիւնների ծրագրելու մէջ չէ, այլ հասարակական պահանջների սեփական բանաձեւը գտնելու, որը հաշուի կ՛առնի թէ՛ արտաքին եւ թէ՛ ներքին բոլոր մարտահրաւէրները: Այդ ուղղութեամբ ոչինչ չի արւում քաղաքական ուժերի եւ քաղաքացիական շրջանակների կողմից: Փոխարէնը շարունակւում է հատուածական շահերի, եսակեդրոնութեան վրայ հիմնուած լոկալ պայքարի տրամաբանութիւնը` առանց քաղաքական առաջնորդման, եւ քաղաքական պայքարի կայացման: Իսկ դրանք կարող տանել միայն մէկ հանգուցակէտի` փակուղու:
“ԵՐԿԻՐ“
