Կիզակէտ

ԽԱԺԱԿ ՄԿՐՏԻՉԵԱՆ Արցախի Հանրապետութեան մայրաքաղաք Ստեփանակերտի մէջ իր աշխատանքները աւարտեց ՀՅԴ 33-րդ Ընդհանուր Ժողովը: Շատեր այս ժողովը անկիւնադարձային կը նկատէին, անկէ ակնկալուած սպասելիքներով, գումարման վայրով եւ նկատի ունենալով հայ քաղաքական տիրող իրականութիւնը, որուն ընթացքին կը գումարուէր այն: Յառաջիկայ տարիներն ու պատմութիւնը կու տայ այս ժողովի արժանի գնահատականը եւ շատ վաղ է ամբողջական գնահատական տալ ժողովի մը, որ դեռ նորաւարտած էիր աշխատանքները: Իւրաքանչիւր կարեւոր ժողով իր ներազդող դերը կ՚ունենայ նաեւ իւրաքանչիւր մասնակիցի վրայ, երբ մանաւանդ այդ մասնակցութիւնը կատարուած է ներդրումունենալու, բայց առաւել եւս՝ այնտեղ ընթացող դաշնակցական ընկերական զրոյցներէն ու քննարկումներէն լուրջ դասեր քաղելու նախատրամադրութեամբ: Ընդհանուր Ժողովի քննարկման դատին յանձնուած հարցերու լայն շրջագիծը իւրաքանչիւր մասնակիցի կը դնէին զանոնք քննարկելու, արտայայտուած միտքերուն մասին մտածելու եւ ճիշտ կողմնորոշուելու ծանր պարտաւորութեան մը տակ: Որոշումներ կայացնելու կողքին, կարեւոր ժողովները նաեւ դասեր կը փոխանցեն: Որպէս մասնակից, ես իմ դասը քաղեցի այն յստակ համոզումով, որ ինչքան կենսունակ ու ազդեցիկ է այսօր դաշնակցական ընկերական զրոյցներու բարի աւանդոյթը: Ընդհանուր Ժողովէն ետք հասկցայ նաեւ, որ ինչքան ալ ոմանց համար երկար թուի, բայց ութ օրեր նոյնիսկ բաւարար պիտի չըլլային բազմազան հարցերու սպառիչքննարկման: Ուստի, ինչպէս 128 տարի, այսօր եւս դաշնակցական ընկերական զրոյցը կը շարունակուի իր բառապաշարով ու բարոյական բոլոր չափանիշներով: Այդ ընկերական զրոյցներու մշակոյթին ու բարեմասնութիւններուն շատ ծանօթ է Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւնը: Եւ որոշեցի դուռը բանալ ու տարբեր նիւթերու շուրջ սրտամօտ զրոյցով կիսուիլ ընկերոջ ու համակիրի հետ, ապագան քննարկել, բայց միշտ նայելով նաեւ անցեալին, որուն իւրաքանչիւր դրուաքին ընդմէջէն կերտուած է դաշնակցական ընկերական զրոյցի աւանդոյթը: Դաշնակցական ընկերական զրոյցի առանձնայատկութիւններուն կարեւորագոյնները խտացուած են նոյնիքն այդ երկու բառերուն մէջ՝ ԸՆԿԵՐԱԿԱՆ եւ ԶՐՈՅՑ: Այդ զրոյցը ունի իր բառապաշարը եւ լեզուամտածողութիւնը, զոր կարելի չէ նոյնիսկ բառերով բացատրել: Մէկ գրողի կամ մտաւորկանի մտքի արգասիքն ու ոճն ալ չէ: Զայնկերտողներու շարքը կ՚երկարի Քրիստափորէն մինչեւ Վարանդեան, Գարեգին Խաժակ, Աղբալեան, Նաւասարդեան, Տասնապետեան, Զէյթլեան ու Մարուխեան: Իսկ այդ զրոյցներուն էջերը կ՚երկարին Ժընեւի «Դրօշակ»-էն մինչեւ Պէյրութի ու ապա Աթէնքի «Դրօշակ»: Դաշնակցութիւնը «ընկեր» բառը կ՚ընկալէ բառարանային «ընդ կեր» եւ փոխաբերական՝ «անդաւաճան» իմաստներով, որպէս գաղափարակիցներու, գործակիցներու եւ զինակիցներու անշահախնդիր արտայայտութիւն: Դաշնակցութեան արժէքներուն անծանօթներն ալ պէտք է իմանան, որ դաշնակցականին համար ընկերականութեան թելադրանքն է, որ դաշնակցական զրոյցին մէջ բացառուած են խծբծանքը, վիրաւորանքը, քինախնդրութիւնը, ցեխարձակումն ու հեքնանքը: Այո, այնտեղ կան սկզբունքայնութիւն, ինքնուրոյնութիւն, խստապահանջութիւն եւ նորարարութեան միտում, բայց այդ բոլորը կը բխին հաւաքական ճիշտ ուղի գտնելու նախանձախնդրութենէն, աչքի առջեւ ունենալով Հայաստանի ու հայութեան հաւաքական շահը: Իսկ զրոյցը Դաշնակցութեան ու դաշնակցականին համար, սրտբաց ու անթաքոյց երկխօսութեամբ՝հաւաքական կարծիք ու կեցուածք ձեւաւորելու միջոց է: Դաշնակցութենէն ներս կարելի չէ գտնել վէճեր, որովհետեւ վէճը, ոչ բառարանային իմաստով, գաղափարական ու քաղաքական հակադիր կողմերու երկխօսութիւն է, իսկ Դաշնակցութիւնը, իբրեւ գաղափարակիցներու ու քաղաքական նոյն նպատակներուն հաւատացող ընկերներու հանրագումար, չի կրնար ունենալ ներքին վէճեր: Կ՚ըլլան կարծիքներու տարբերութիւններ եւ տարբեր ուղիներու որոնումներ, բայց անոնք իրար կը բախին ընկերական զրոյցի ընդմէջէն: Զրոյցը դաշնակցականին համարտեսակէտ արտայայտելու կողքին, նաեւ այլ տեսակէտ լսելու եւ անոր մասին ալ մտածելու մշակոյթ է, հեռու ինքնասիրահարուածութենէ, յամառութենէ, մեծամտութենէ, ստորագնահատելէ ու անսխալականութեան բարդոյթէ: Դաշնակցական զրոյցին մէջ կը տիրէ համեստութիւնը, փորձառութիւններու հանդէպ յարգանքը, դիմացինէն բան մը սորվելու պատրաստակամութիւնը եւ համոզուելու ու համոզելու ընդունակութիւնը: 128 տարիներու ընթացքին կազմաւորուած դաշնակցական ընկերական զրոյցի այս մշակոյթը շատերուն ծանօթ չէ, մանաւանդ Հայաստանի մէջ միանձնեայ կուսակցութիւններու համատարած երեւոյթին ի տես: Ոմանք ալ ծանօթ են, բայց կ՚անգիտանան եւ կը փորձեն զայն մատուցել իբրեւ ընկերականութենէ պարպուած վէճ: Անծանօթները պէտք է ծանօթանան այս մշակոյթին, իսկ անծանօթ ձեւացնողները պէտք է գիտակցին, որ Դաշնակցութեան Գերագոյն Ընկերական Զրոյցը հանդիսացող […]

ԿԱՐՕ ԱՐՄԵՆԵԱՆ   Յանկարծ կ՚իմանանք, որ անհասկնալի փութկոտութեամբ մը և դեռ որևէ այլ փոփոխութիւններու չձեռնարկած՝ Հ․Հ․ իշխանական համակարգը հրապարակ իջած է Հայաստանի Հանրապետութեան օրհներգը փոխելու… Այո՛, սիրելիներ, ճիշտ լսեցիք. բազմաթիւ սերունդներու հաւատքով վճռահատուած և հաստատագրուած և […]