ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ.- ԱՂԱՒԱՂՈՒԱԾ ՔՍԱՆԱՄԵԱԿ ՄԸ…ԽՈ­ՃԱԼ­ՈՒԻ ՍՊԱՆԴԸ

Փետրուար 16ին, Ատրպէյճանի խորհրդարանը պաշտօնական հաղորդագրութեամբ մը յայտարարեց, թէ Խոճալուի ցեղասպանութեան ճանաչումը միջազգայնացնելու նպատակով յաւելեալ ջանք պիտի տարուի:

Ատրպէյճանի խորհրդարանը կը շեշտէ թէ, այս դէպքին քսանամեակին առթիւ, այս աշխատանքը  պիտի կատարուի ճանաչումը ապահովելու համար աշխարհի տարբեր երկիրներու խորհրդարաններուն կողմէ` դրական համարելով այս նպատակով տարուած աշխատանքին ցարդ արձանագրած արդիւնքը: Աւելին, ազերի երեսփոխաններ պիտի փորձեն հարցը արծարծել ԵԱՀԿի Խորհրդարանական վեհաժողովի օրակարգէն ներս:

Նշենք թէ, այս առթիւ Ատր­պէյ­ճա­ն քանի մը տարի առաջ Մի­աց­եալ Ազ­գե­րու Կազ­մա­կեր­պու­թեան Ընդ­հա­նուր ժո­ղո­վին, ներ­կա­յա­ցու­ցած էր, բռնագ­րաւ­ուած տա­րածք­նե­րուն մա­սին բա­նա­ձե­ւի նա­խա­գիծ մը: Այդ փաս­տա­թուղ­թի բո­վան­դա­կու­թեան հիմ­նա­կան կէ­տերն էին թէ  Ատր­պէյ­ճա­նի Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի շրջա­նին մէջ եւ անոր շուրջ զին­ուած հա­կա­մար­տու­թիւնը կը շա­րու­նա­կէ վտանգ ներ­կա­յաց­նել մի­ջազ­գա­յին խա­ղա­ղու­թեան հա­մար, եւ թէ Ատր­պէյ­ճա­նի բռնագ­րաւ­ուած բո­լոր տա­րածք­նե­րէն հայ­կա­կան բո­լոր ու­ժե­րը պէտք է ան­յա­պաղ, լի­ա­կա­տար եւ ան­վե­րա­պահ հե­ռա­նան: Նախագիծը նաեւ կոչ կ՛ուղղէր` վե­րա­հաս­տա­տել Ատր­պէյ­ճա­նի բռնագ­րաւ­ուած տա­րածք­նե­րէն տե­ղա­հան­ուած բնակ­չու­թեան վե­րա­դար­ձի ան­քակ­տե­լի իրա­ւուն­քը եւ վե­րա­յայ­տա­րա­րել, որ ոչ մէկ պե­տու­թիւն պէտք է օրի­նա­կա­նօ­րէն ճանչ­նայ Ատր­պէյ­ճա­նի տա­րածք­նե­րու բռնագ­րաւ­ման հե­տե­ւան­քով ստեղծ­ուած իրադ­րու­թիւնը:

Աւելին, յա­տուկ կայ­քէջ մը յանդգ­նած էր Քո­սո­վոյի ջար­դե­րէն շին­ծու լուսանկար մը զե­տեղելով կայ­քէ­ջէն ներս եւ այսպէս փորձած էր ահա­զանգ հնչեց­նել:

Վերադառնանք պատմութեան: Ի՞նչ պատահած էր Փետր­ուար 25-26, 1992-ին:

Ար­ցա­խի ազատագրութեան ուժերը շղթա­յա­զեր­ծած էին զի­նուո­րա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն մը` ապա­հո­վե­լու հա­մար շրջա­նի մի­ակ օդա­կա­յա­նը, որ  կը գտնուէր Խո­ճալ­ուի մօտ: Հետեւաբար, այս ռազ­մա­գի­տա­կան բնոյթ ու­նե­ցող յար­ձա­կու­մը կա­տար­ուած էր չէ­զո­քաց­նե­լու ազե­րի թշնա­մի դիր­քե­րը, ուր­կէ ծանր հրթիռ­նե­րով հե­տե­ւո­ղա­կան ձեւով յար­ձա­կում­ներ կը կա­տա­րուէ­ին եւ կու­րօ­րէն կը ռմբա­կո­ծուէ­ին մեր­ձա­կայ հայ­կա­կան շրջան­ներ:

Ար­ցա­խի ինք­նա­պաշտ­պա­նու­թեան ու­ժե­րը դիտ­մամբ, բաց ձգած էին անցք մը, որ­պէս­զի տեղ­ւոյն ան­մեղ բնակ­չու­թիւնը, կա­րե­լիու­թիւնը ու­նե­նայ փախ­չե­լու եւ ամե­նայն ապա­հո­վու­թեամբ հե­ռու մնա­լու, զի­նուո­րա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու շրջան­նե­րէն: Պատմական ստոյգ փաստերը ցոյց կուտան թէ ան­մեղ բնակ­չու­թեան վրայ կրա­կոց­նե­րը կա­տար­ուած են Աղ­տա­մէն եր­կու­քու­կէս եւ Խոճալ­ուէն ինը մղոն հե­ռա­ւո­րու­թեան վրայ գտնուող շրջա­նի մը մէջ, որ այդ օրերուն ազեր­իներու հա­կակ­շի­ռին տակ կը գտնուէր:

Աւե­լի յստակացումներու եւ ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րու եր­թա­լով…օրին Ատր­պէյ­ճա­նի նա­խա­գահ Մու­թա­լի­պով, յայտ­նած էր թէ սոյն դէպ­քե­րը պա­տա­հած էին տեղ­ւոյն ազե­րի ընդ­դի­մա­դիր ճա­կա­տին կող­մէ, զինք իշ­խա­նու­թե­նէն տա­պա­լե­լու հա­մար: Ուրեմն քսանամեակը` ի յիշատակ Մութալիպովը տապալելու փորձին համար է եւ ո՛չ թէ Խոճալուի շինծու ջարդին:

ՀԱՅՐԵՆԻՔ