«էԼԵՄԸՆԹ» … ԵՒ «ԷԼԵԿԸՆԹ»

Զար­մա­նա­լի վեր­նա­գիր…

Սա­կայն երբ ըն­թեր­ցո­ղին բա­ցատ­րենք եւ ներ­կա­յաց­նենք Լոս Ան­ճե­լը­սի «Էլե­մընթ» հա­մոյ­թը, ոչ մէկ զար­մանք պի­տի մնայ, ոչ ալ որե­ւէ խո­չըն­դոտ` հա­յոց լեզ­ուի պա­հա­պան­նե­րուն հա­մար:

Այո`…«Էլե­մընթ»ը «Էլե­կընթ» է…Տարր մը, վա­յե­լուչ տարր մը…պեր­ճա­խօս եւ գե­ղա­կազմ բա­ղադր­եալ մը: Կա­տար­ուա­ծը կրնայ նկատ­ուիլ թարգ­մա­նա­կան փորձ կամ բա­ռա­խաղ: Այդ­պէս է եւ… չէ, որով­հե­տեւ այս խում­բը կա­մուրջն է հայ եւ օտար երաժշ­տա­կան երանգ­նե­րուն:

Կա­մուրջ մը դրուած զօ­րա­ւոր ու ան­խախտ հի­մե­րու վրայ, որոնք կը ներ­կա­յաց­նեն հայ­կա­կա­նը` «օտա­րա­կան»ին, նա­եւ օտա­րա­կանն ալ «հայ­կա­կան»ին:

Ունկն­դիրն ու ակն­դի­րը «Էլե­մընթ»ի ելոյթ­նե­րուն ընդ­մէ­ջէն, մա­սամբ մը, երի­տա­սարդ Գեր­մա­նա­ծին այ­լա­խոհ Թուրք բե­մադ­րիչ Ֆա­թիհ Աքի­նի (որ անց­եալ ամ­րան, մաս­նակ­ցած էր Երե­ւա­նի «Ոսկ­եայ Ծի­րան»ի փա­ռա­տօ­նին ըն­թաց­քին կազ­մա­կերպ­ուած  Ցե­ղաս­պա­նու­թեան մա­սին մէկ գի­տա­ժո­ղո­վին)   “Crossing the Bridge – The Sound of Istanbul” (2005-ին պատ­րաստ­ուած) ժա­պա­ւէնն է որ կը յի­շէ: Աքին, այդ վա­ւե­րագ­րա­կա­նին մէջ, կը ներ­կա­յաց­նէր Պոլ­սոյ բազ­մե­րանգ երաժշ­տու­թիւնը, որուն մէջ դժբախ­տա­բար մոռց­ուած էր հայ­կա­կա­նը:

Այս­պէս, կա­մուրջ­ներ մի­աց­նող «Էլե­մընթ»ի յայ­տա­գի­րը «տարր»ական է դուրս է: Ճոխ, հա­րուստ եւ ան­սահ­ման: Անոնք կ’եր­գեն Ճո­նի Քա­շէն, Էտիթ Փի­ա­ֆէն, վա­ղա­մե­րիկ քա­նա­տա­ցի-ֆրան­սա­ցի վա­ղա­մե­ռիկ Լհա­սա­յէն, յոյն Տա­լա­րա­սէն գոր­ծեր: Այլ մշա­կոյթ­նե­րու պատ­կա­նող տոհ­միկ գոր­ծեր…պարս­կե­րէն, արա­բե­րէն եւ «ֆա­տո»յի երկ­րէն եկած` փոր­թու­կա­լե­րէն:

Դեռ աւե­լի ան­դին կրնայ եր­թալ ապա­գայ խոս­տա­ցող այս կայ­տառ ու բազ­ման­դամ խում­բը, իր իւ­րա­յա­տուկ տեղն ու դիր­քը ու­նե­նա­լով հա­մաշ­խար­հա­յին երաժշ­տու­թեան`  worldmusic-ի բնա­գա­ւա­ռէն ներս: Չզար­մա­նանք եթէ մօ­տիկ ապա­գա­յին,  անոնց եր­գա­ցան­կին մէջ, մուտք գոր­ծէ Քա­պօ Վերտ­եան (Սե­զար­իա Էվո­րա, Լու­րա եւլն.), Սե­նե­կալ­եան (Եու­սու Նտուր, Պա­ա­պա Մա­ալ եւլն)  կշռոյթ­ներ կամ նոյ­նիսկ հե­ռա­ւոր Սի­պեր­իոյ խո­րե­րէն‘ Թիւ­վա­յի Հան­րա­պե­տու­թե­նէն (Խիւն Խիւր Թիւ) կո­կոր­դա­յին իւ­րա­յա­տուկ հնչիւն­նե­րով «Նու­պա­ր» մը: Աւե­լին..չզար­մա­նաք  եթէ ափ­րիկ­եան իւ­րա­յա­տուկ լա­րա­յին գոր­ծիք` «քո­րա»ն մուտք գոր­ծէ անոնց նուա­գած գոր­ծիք­նե­րու շար­քին:

Այս­պէս, «Էլե­մընթ»ը հրա­ւիր­ուած էր ազ­դան­շա­նը տա­լու Հ.Հ. վե­րան­կա­խաց­ման քսա­նամ­եա­կին: Նմա­նօ­րի­նակ ան­սահ­ման երաժշ­տու­թիւն ներ­կա­յաց­նող կազ­մին առ­ջեւ, սահ­մա­նը բաց էր «ան­սահ­ման» կշռոյթ եւ երանգ ներ­կա­յաց­նե­լու:

Հուսկ, «Էլեմընթ» անպայման կարելի է նկատել «Էլեկընթ»… եւ դեռ աւելին: 

«Հայ­րե­նիք»