Արցախի «Ապրելու Ձայնը» Գրականութեան Եւ Մշակոյթի Լեզուով

Յունիս 27-էն մինչեւ Յուլիս 1, Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան Արցախի գրասենեակը «Ապրելու Ձայնը» գրական-մշակութային օրեր կազմակերպեց Ստեփանակերտի եւ այլ շրջաններու մէջ։  Կատարուեցան գրական մրցոյթներ, գրական երեկոներ, ասմունքի մրցոյթ, ցուցահանդէսներ ու համերգներ, Արցախի արդի գրականութեան վերաբերեալ զրոյցներ, հանդիպումներ եւ դասախօսութիւններ:

Մշակութային փառատօնի բացման արարողութիւնը կայացաւ Յունիսի 27-ին Ստեփանակերտի «Եւրոպա» հիւրանոցի դահլիճին մէջ, Արցախի եւ Հ․Հ․ գրական- մշակութային, հասարակական գործիչներու, պետական պաշտօնեաների մասնակցութեամբ:

Բացման խօսքում Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան Արցախի գրասենեակի տնօրէն Հերմինէ Աւագեանը նշել է, որ գրական-մշակութային օրերի մեկնարկը տրուել է Ստեփանակերտի յուշահամալիր այցելութեամբ:

Խօսելով նախաձեռնութեան մասին` Հերմինէ Աւագեանը նշեց, որ․- «Անկախ ներկայ մարտահրաւէրներից, ունեցած անդառնալի կորուստներից, Արցախի սիրտը բաբախում է, Արցախի այս փոքր մասնիկը շարունակում է շնչել, ու այստեղ ապրողի ցանկութիւնը պատերազմը չէ, այլ սեփական հողի վրայ ապրելը, արարելը եւ ստեղծագործելը: Այս միջոցառումների շարքը Արցախի ապրելու ձայնն է` գրականութեան եւ մշակոյթի լեզուով: Պատերազմը միայն սահմանին չէ, սահմանից այս կողմ ուրիշ պատերազմ է` մշակոյթի, գրականութեան, ազգային արժէքների պահպանման ու տարածման, ու այս ասպարէզներում իւրաքանչիւր յաղթանակ մեր ինքնութեան պահպանման, արժանապատիւ ապագայ ունենալու գրաւականներից է: Համազգայինի Արցախի գրասենեակը նշեալ ճանապարհի անխոնջ ուղեկիցն է, որովհետեւ Համազգայինի աշխարհասփիւռ կառոյցը եղել ու մնում է հայկական մշակոյթի զարգացման ու տարածման առաջամարտիկներից մէկը»:

Գրական-մշակութային օրերու կազմակերպման գաղափարը երիտասարդ գրող ՍերգԷյ Սաֆարեանին կը պատկանի: «Արցախն այսօր խնդիր ունի ամէն ոլորտում ներկայացնելու Արցախի լինելիութեան, Արցախում մեր ժողովրդի ապրելու կամքի, իրաւունքի մասին: Եօթնօրեայ գրական-մշակութային օրերը նախաձեռնեցինք, որպէսզի ցոյց տանք, որ արցախցին շարունակում է ապրել այստեղ եւ քանի դեռ այսպիսի նախաձեռնութիւնններ են իրագործւում, ուրեմն Արցախը կ’ապրի»,- ըսաւ երիտասարդ գրողը:

Արցախի պետական նախարար Արտակ Բէգլարեանը շեշտեց, թէ կարեւոր է յատկապէս պատերազմէն ետք, նման միջոցառումներու կազմակերպումը: «Կարծում եմ, որ մենք կը կարողանանք գրականութեան եւ մշակոյթի շնորհիւ գտնել ճշմարիտ ճանապարհն ու առկայ դժուարութիւնները հետեւողականօրէն յաղթահարելով` հասնել համազգային նպատակների իրագործմանը, ինչը սերունդների առջեւ մեր պարտաւորութիւնների մի մասն է»,- բացման խօսքին մէջ ըսաւ Արտակ Բէգլարեանը` բարձր գնահատելով Համազգային հայ կրթական եւ մշակութային միութեան ջանքերը` ուղղուած Արցախի մշակութային կեանքի աշխուժացմանը:

Բացման արարողութեան ժամանակ ողջոյնի խօսքով հանդէս եկած Արցախի կրթութեան, գիտութեան, մշակոյթի եւ սպորտի նախարար Անահիտ Յակոբեանը շեշտեց, թէ․- «Արցախում ապրելու եւ ստեղծագործելու կարեւորութիւնը, քանի որ ապրելով է որոշւում ամէն ինչ, ապրելով է սկիզբ առում իւրաքանչիւր կեանք»:

Հ․Հ․ գրողներու միութեան նախագահ Էդուարդ Միլիտօնեանի կարծիքով զէնքէն, զրահէն զատ Հայաստանի ամենամեծ խնդիրը թէ՛ պատերազմէն առաջ եւ թէ՛ յետոյ, մշակութային դիւանագիտութեան խեղճութիւնն է: «Մենք զլացել ենք, չենք գնահատել այդ ասպարէզի կարեւորութիւնը եւ այսօր առաւել եւս զարմանում ենք, թէ ինչու է աշխարհը մեր ցաւի հանդէպ անտարբեր մնում: Պատերազմից յետոյ յատկապէս Արցախում այսպիսի միջոցառումներն ամենաանհրաժեշտներից են, քանի որ հոգեբանական ապրումները, բարոյական դաշտի եւ ընդհանրապէս մեր կեցութեան խնդիրների վերաբերեալ գրականութիւնը, լրագրութիւնն ունեն հզօր դերակատարում»,- ըսաւ Միլիտօնեանը` հպարտօրէն մատնանշելով Արցախի երիտասարդներու, երիտասարդ գրողներու նախաձեռնողականութիւնը:

Արցախի գրողների միութեան նախագահ Վարդան Յակոբեանը, ողջունելով նախաձեռնութեան կազմակերպումը, կարեւորեց այս դժուարին ժամանակներուն գրականութեան դերը. «Ժողովրդի ողնաշարը բոլոր ժամանակներում եղել է գրականութիւնը: Չեմ թերագնահատում միւս ոլորտները, բայց գրականութիւնն է մեր ազգային ոգու, արժեհամակարգի գլխաւոր կրողը», յայտնեց ան:

Ողջոյնի խօսքով հանդէս եկաւ նաեւ Գանատայի «Հորիզոն» շաբաթաթերթի գլխաւոր խմբագիր Վահագն Գարագաշեանը, Լիբանանի Համազգայինի «Մելանքթոն եւ Հայկ Արսլանեան» ճեմարանի բազմամեայ ու վաստակաւոր տնօրէն, հասարակական գործիչ Տիգրան Ճինպաշեանը:

Վահագն Գարագաշեանի խօսքով մեծ ոգեւորութիւն է գրական-մշակութային ձեռնարկներուն մասնակցիլը, քանի որ այդ միջոցով աւելի կ՛ամրանայ արցախցի գործընկերներու հետ բանաստեղծական ոգեղէն կապը:

Տիգրան Ճինպաշեան իր խօսքին մէջ նշեց, որ չկայ միասնական հայութիւն ո՛չ Սփիւռքի, ո՛չ ալ հայրենիքի մէջ, այլ կան ազգայինին նուիրուած անհատներ ու կառոյցներ: «Եթէ կայ ստեղծագործութիւն, մշակոյթ, գրականութիւն, նոյնիսկ ամենավատ քաղաքական ու տնտեսական պայմանների մէջ ազգը շարունակում է ապրել ու գոյատեւել: Ողջունելով Արցախում մշակութային սխրագործութեան բոլոր երախտաւորներին` յատուկ յիշատակութեան են արժանի գրական մշակները, որոնց գրչին վրայ է ծանրանում Արցախը պահպանելու, այն վերստին ամբողջական ու հզօր դարձնելու պայքարի գաղափարական խմբագրումը, որի արգասիքը պիտի լինի անխուսափելի յաղթանակը»,- շեշտեց ան:

«Ապրելու ձայնը» գրական-մշակութային օրերի շրջանակում ծրագրի մասնակիցները հիւրընկալուեցան Մարտունիի Աշան եւ Նորշէն համայնքներուն կողմէ:

Նորշէնի մէջ հիւրերուն դիմաւորեցին դպրոցի «Զարթօնք» մանկապատանեկան խումբի աշակերտները` գեղեցիկ եւ յուզիչ մշակութային ձեռնարկով:

Համազգայինի Արցախի գրասենեակի տնօրէն Հերմինէ Աւագեանը ողջունեց դպրոցականներուն եւ ներկաներուն, շնորհակալութիւն յայտնեց գեղեցիկ միջոցառման համար` նշելով, որ այս մէկը Համազգայինի առաջին միջոցառումը չէ Նորշէնի մէջ:

Ելոյթ ունեցաւ նաեւ «Արմաւ» հրատարակչութեան գլխաւոր խմբագիր, գրականագէտ Արմէն Աւանէսեանը, որ նոյնպէս ողջունեց ներկաներուն։

«Մեր ձայնը, որպէսզի անիմաստ չլինի, պէտք է բովանդակալից լինի, ինչի կապակցութեամբ ՄԵՐ հրատարակչութիւնը Նորշէնի դպրոցին է նուիրում նոր գրքեր, որոնց մէկ մեծ մասը արցախցի գրողների գրքերն են` Վիտալի Պետրոսեանի, Հերմինէ Աւագեանի, Նորեկ Գասպարեանի, Վարդան Յակոբեանի»,- ըսաւ  Աւանէսեան:

Աւանէսեանը ընդգծեց յատկապէս այն փաստը, որ սահմանային լարուած իրավիճակներուն, կը  դժուարանայ յատկապէս ուսուցիչների գործը, բայց աշակերտներու հզօր աչքերը, հաւատով կը լեցուին։

«Հաւատում եմ այն գալիքին, որին որ հաւատում էր Չարենցը: Ան չսխալուեց, հաւատաց այդ գալիքին, եւ եռագոյնը ծածանուեց Արցախ աշխարհում ու դեռ ծածանւում է: Այսօր մի քիչ բզկտուած, մի քիչ խոցուած, բայց կանգուն, իր ապրելու իրաւունքին տէր Արցախ աշխարհը` հայոց աշխարհի փոքրիկ դրախտային հատուածը, պէտք է հզօր լինի, այլ տարբերակ չկայ»,- եզրակացուց Աւանէսեանը:

Գրականագէտ Միհրան Յովհաննիսեան, մէջբերեց Մոնթէ Մելքոնեանի «Եթէ մենք կորցնենք Արցախը, մենք կը շրջենք հայոց պատմութեան վերջին էջը» խօսքը` նշելով, որ մեր հայրենիքը թէեւ բզկտուած է ու ծնկած, բայց «մենք ծնկել ենք մեր պատիւը վերցնելու համար։ եւ մենք կը վերցնենք այդ պատիւը, որովհետեւ եթէ չկայ Արցախ` Հայաստանը չունի պատիւ»,- ըսաւ Յովհաննիսեանը:

Նորշէնէն ետք մասնակիցները ժամանեցին Աշան, ուր մասնակցեցան հացաթխման արարողութեան, համտեսեցին անուշաբոյր թոնրի հաց:

Հիւրերը այցելեցին նաեւ բանահաւաք Լեւոն Յարութիւնեանի տուն, ծանօթացան անոր բացառիկ գրադարանին: Անոր տիկնոջ` վաստակաշատ մանկավարժ Էմմա Բալայեանի ներկայութեամբ, գրականագէտ Տաթեւ Սողոմոնեանը ներկաներուն պատմեց Լեւոն Յարութիւնեանի գործունէութեան եւ իր հետ ունեցած յիշողութիւններու մասին:

Հիւրերու վերջին կանգառը Աշանի Անիթա Յովսէփեանի անուան միջնակարգ դպրոցն էր, ուր հիւրերուն եւս աշակերտները դիմաւորեցին գեղեցիկ գեղարուեստական ձեռնարկով, բեմական ներկայացումներով: Պարային եւ երաժշտական կատարումներով հանդէս եկան Համազգայինի «Մունք» պարախումբը: Դպրոցականներն արտասանեցին նաեւ Արցախի գրողներու ստեղծագործութիւններէն:

Ելոյթով հանդէս եկաւ դպրոցի ուսուցչուհի Մանուշակ Շինդեանը: Ան իր խօսքին մէջ նշեց, որ «Ապրելու ձայնը Կ՛արժեւորէ մեր գրական, մշակութային ժառանգութիւնը, բոլորին ոգեւորում եւ համախմբում է նոյն գաղափարի շուրջ` ապրել Արցախում, շէնացնել սրբացած հողի իւրաքանչիւր թիզը, հնչեցնել դպրոցների եւ եկեղեցիների զանգերն ու հաւատալ վաղուայ օրուան»:

Դպրոցի տնօրէն Մխիթար Շինդեանն ալ նշեց, որ համազգայինի ծրագրերով տարիներ շարունակ դպրոցին մէջ տարբեր միջոցառումներ կը կազմակերպեն ոչ միայն Աշանի մէջ, այլ նաեւ տարբեր գիւղերու մէջ:

Ան շնորհակալութիւն յայտնեց ծրագրի կազմակերպիչներուն` շեշտելով, որ երեխաները աւելի մօտիկէն առիթ ունեցան ծանօթանալու Հայաստանի, Արցախի եւ Սփիւռքի մեր գրողներու ստեղծագործութիւններուն:

Աւարտին, Հերմինէ Աւագեան խօսք առնելով եզրակացուց․ «Նախաձեռնութիւնը կոչուել է Ապրելու ձայնը, որովհետեւ այս նախաձեռնութեան շեշտադրումն այն է, որ Արցախում անկախ մեր առջեւ ծառացած բազում մարտահրաւէրներից, անկախ այն հանգամանքից, որ շատ անդառնալի կորուստներ ենք ունեցել, այս փոքրիկ հողակտորը շարունակում է շնչել, շարունակում է ապրել, եւ այստեղ ապրող հայ մարդը մի երազանք ունի` իր սեփական հողի վրայ ազատ ապրել, արարել, ստեղծագործել»: