ԹՈՒՐՔ ՊԱՏՄԱԲԱՆ ԹԱՆԵՐ ԱՔՉԱՄ` ՄԵԾԻ ՏԱՆՆ ԿԻԼԻԿԻՈՅ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԱՐԱՆԻՆ ՄԷՋ

0 0

Թուրք մտա­ւո­րա­կան եւ Ուս­տը­րի հա­մալ­սա­րա­նի Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ամպի­ո­նի դա­սա­խօս Թա­ներ Աք­չամ, Յուն­ուար ամս­ուան առա­ջին օրե­րուն ժա­մա­նեց Լի­բա­նան, ուր պատ­մա­կան այ­ցե­լու­թիւն մը տուաւ Մե­ծի Տանն Կի­լիկ­իոյ Վե­հա­րան:

Յուն­ուար 4-ին, մայ­րա­վան­քի «Կի­լիկ­իա» թան­գա­րա­նի «Կիւլ­պէնկ­եան» սրա­հին մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ Դոկտ. Աք­չա­մի առա­ջին հան­դի­պու­մը, ուր ներ­կայ էին մի­ա­բան հայ­րեր, հայ յա­րան­ուա­նու­թեանց ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, պե­տա­կան նա­խա­րար­ներ ու երես­փո­խան­ներ, լի­բա­նան­ցի թէ լի­բա­նա­նա­հայ մտա­ւո­րա­կան­ներ, մարդ­կա­յին իրա­ւանց յա­տուկ կեդ­րոն­նե­րու պա­տաս­խա­նա­տու­ներ եւ ազ­գա­յին կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու ու միու­թիւն­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ:

Բաց­ման խօս­քը կա­տա­րեց Խա­չիկ Տէ­տէ­եան` շեշ­տե­լով եզա­կի այն առի­թը, որ թուրք մտա­ւո­րա­կա­նը դէմ յան­դի­ման կը դնէ լի­բա­նա­նա­հա­յու­թեան հետ: Կեն­սագ­րա­կան ամ­փոփ տու­եալ­ներ ներ­կա­յաց­նե­լէ ետք ան յայտ­նեց, թէ դոկտ. Աք­չամ այն թուրք մտա­ւո­րա­կանն է, որ հա­կա­ռակ թրքա­կան պե­տու­թեան յա­մառ ու­րա­ցում­նե­րուն, հրա­տա­րա­կու­թիւն­նե­րու եւ դա­սա­խօ­սու­թիւն­նե­րու ճամ­բով Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նա­չու­մը անհ­րա­ժեշտ կը նկա­տէ:

Թա­ներ Աք­չա­մի դա­սա­խօ­սու­թեան նիւթն էր «Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման հար­ցը Թուրք­իոյ հա­մար իբ­րեւ ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թեան խնդիր»:

Աք­չամ իր դա­սա­խօ­սու­թիւնը չորս հիմ­նա­կան մա­սե­րու բաժ­նած էր:

Առա­ջին կէ­տով դոկտ. Աք­չամ բա­ցատ­րեց, թէ Թուրք­իոյ հա­մար Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նա­չու­մը ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թեան հարց է: Ան ըսաւ, որ այս կա­ցու­թիւնը փակ օղա­կի վե­րա­ծած է հայ ժո­ղո­վուր­դի ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման կեն­սա­կան հար­ցը, եւ Թուրք­իոյ պե­տու­թիւնը այդ օղա­կէն կը դի­տէ ճա­նաչ­ման ու հա­տուց­ման հար­ցը:

Երկ­րորդ` յի­շե­լով պատ­մա­կան անց­եա­լը, Աք­չամ վկա­յա­կո­չեց ար­դի Թուրք­իոյ հիմ­նա­դիր Մուս­թա­ֆա Քե­մա­լի խօս­քը հայ ժո­ղո­վուր­դին դէմ գործ­ուած անար­դա­րու­թեան մա­սին, երբ ան վեր­յի­շե­լով կա­տար­ուա­ծը, զա­նի­կա կո­չած էր «այս ամօ­թա­լի արար­քը»: Ար­տա­յայ­տու­թիւն մը, որ Աք­չամ իր առա­ջին հա­տո­րին խո­րա­գիր իբ­րեւ ընտ­րած էր` ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար իր տե­սա­կէ­տը Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման գծով: Դոկտ. Թա­ներ Աք­չամ ըսաւ, թէ Քե­մալ իր այդ «խոս­տո­վա­նու­թեամբ» ար­դէն իսկ խորք մը, են­թա­հող մը տուած էր թրքա­կան պե­տու­թեան` Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման գծով յան­դուգն քայլ մը առ­նե­լու: Ան ըսաւ, թէ դժբախ­տա­բար իր երկ­րին պե­տու­թիւնը տա­կա­ւին չի կրնար օգ­տա­գոր­ծել այդ առի­թը, եւ ընդ­հա­կա­ռակն` օրէ օր աւե­լի ետ­քայլ կը կա­տա­րէ:

Եր­րորդ` դոկտ. Աք­չամ խօ­սե­լով Թուրք­իոյ ներ­կայ քա­ղա­քա­կան կա­ցու­թեան մա­սին, յայտ­նեց որ այն­տեղ եր­կու տի­րա­պե­տող ու­ժեր գո­յու­թիւն ու­նին` բա­նա­կը եւ տի­րող իշ­խա­նու­թիւնը: Իր տե­սա­կէ­տը այն էր, որ պէտք է զօ­րա­վիգ կանգ­նիլ ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան կար­գե­րուն, որ­պէս­զի կա­րե­լիու­թիւն ստեղծ­ուի Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման գծով քայլ մը առ­նե­լու:

Վեր­ջա­պէս, դոկտ. Աք­չամ անդ­րա­դար­ձաւ Թուրք­իոյ` Եւ­րո­պա­կան Միու­թեան ան­դա­մակ­ցու­թեան խնդրա­յա­րոյց հար­ցին: Ան այս մա­սին իր թէ­զը հիմ­նա­ւո­րե­լով ըսաւ, թէ նման ան­դա­մակ­ցու­թիւն մը աւե­լի նպաս­տա­ւոր կրնայ ըլ­լալ Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման հար­ցին, երբ մի­եւ­նոյն միու­թեան տար­բեր եր­կիր­նե­րը կրնան ճնշում բա­նեց­նել Թուրք­իոյ վրայ` ճանչ­նա­լու պատ­մու­թեան ըն­թաց­քին իր կա­տա­րած ամօ­թա­լի արար­քը:

Եզ­րա­կաց­նե­լով իր դա­սա­խօ­սու­թիւնը` Թա­ներ Աք­չամ ան­գամ մը եւս վե­րա­հաս­տա­տեց իր տե­սա­կէ­տը` ըսե­լով, որ Թուրք­իոյ պե­տու­թիւնը ան­յա­պաղ պէտք է ճանչ­նայ իր կա­տա­րած Ցե­ղաս­պա­նու­թիւնը եւ ու­րաց­ման իւ­րա­քան­չիւր քայլ ի վնաս Թուրք­իոյ պե­տու­թեան նկա­տեց ան: Քա­նի մը հար­ցում­նե­րու պա­տաս­խա­նե­լէ ետք, դա­սա­խօ­սը շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նեց վե­հա­փա­ռին, իրեն ըն­ծայ­ուած այս առի­թին հա­մար:

Վե­հա­փա­ռը իր եզ­րա­փա­կիչ խօս­քը սկսաւ հե­տեւ­եալ ար­տա­յայ­տու­թեամբ. «Կրնա­յի՞ք երե­ւա­կա­յել, որ մէ­կու­կէս միլի­ոն նա­հա­տակ­նե­րու կտա­կը իր վի­զին պարտք ու­նե­ցող Հա­յոց կա­թո­ղի­կո­սը, եզ­րա­փա­կիչ խօս­քը կա­տա­րէր թուրք մտա­ւո­րա­կա­նի մը տուած դա­սա­խօ­սու­թեան, ա՛յն սրբա­վայր մայ­րա­վան­քին մէջ` ուր տա­կա­ւին ան­թաղ կը մնան իր ցե­ղի ան­մեղ զո­հե­րուն աճիւն­նե­րը, ամ­փոփ­ուած աշ­խար­հի առա­ջին յու­շար­ձան-մատ­րան մէջ…»: Վե­հա­փա­ռը տա­րօ­րի­նակ այս երե­ւոյ­թին մէջ տե­սաւ ան­ձի մը կեց­ուած­քը, որ կրցած էր իր պե­տու­թեան տե­սա­կէ­տէն տար­բեր, Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման գծով ճշմար­տու­թեան կող­մնա­կից ըլ­լալ, իր կա­տա­րած հրա­տա­րա­կու­թիւն­նե­րուն ճամ­բով եւ այ­լա­պէս:

Վե­հա­փա­ռը հե­տեւ­եալ չորս կէ­տե­րը ար­ծար­ծեց իր եզ­րա­փա­կիչ խօս­քին ըն­թաց­քին.-

Ա.- Ան մարդ­կա­յին իրա­ւանց եւ ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թեան ըմբռ­նում­նե­րուն մի­ջեւ գո­յու­թիւն ու­նե­ցող բա­խու­մը մատ­նան­շեց` աւելց­նե­լով, որ նման մօ­տե­ցում մը վտան­գա­ւոր հե­տե­ւանք­ներ կրնայ ու­նե­նալ: Ուս­տի ըսաւ, որ հա­մաշ­խար­հայ­նա­ցած ներ­կայ աշ­խար­հին մէջ, պէտք է նոր մօ­տե­ցում­ներ որ­դեգ­րէ Թուրք­ի­ան` դուրս գա­լու հա­մար զինք կաշ­կան­դող փակ օղա­կէն:

Բ.- Վե­հա­փա­ռը կա­րե­ւո­րու­թեամբ շեշ­տեց Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան պատ­մա­կան իրո­ղու­թիւն ըլ­լա­լը, որ­մէ խու­սա­փում չու­նին թէ՛ Թուրք­ի­ան, եւ թէ՛ մի­ջազ­գա­յին ըն­տա­նի­քը: Լա­ւա­գոյ­նը` պատ­մա­կան սխա­լը ճանչ­նա­լով, անոր սրբագ­րու­թեան հե­տա­մուտ ըլ­լալն է, ըսաւ Արամ Ա. կա­թո­ղի­կոս:

Գ.- Խօ­սե­լով Հա­յոց Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման գծով հայ ժո­ղո­վուր­դի զգա­ցում­նե­րուն մա­սին` Արամ Ա. կա­թո­ղի­կոս ըսաւ, որ անի­կա տար­ուան մէջ մէկ օր­ուան հարց չէ, այլ ամէ­նօր­եայ տագ­նապ է հայ ժո­ղո­վուր­դին հա­մար: Ազ­գի մը հա­ւա­քա­կան յի­շո­ղու­թիւնը կա­րե­լի չէ՛ մէկ օրէն միւ­սը մո­ռա­ցու­թեան մատ­նել, ո՛չ ալ բաց­ուած խոր վէր­քը կարճ ժա­մա­նակ­ուան մէջ ամ­բող­ջու­թեամբ բու­ժել, ըսաւ վե­հա­փա­ռը:

Դ.- Արամ Ա. հայ-թրքա­կան յա­րա­բե­րու­թեանց բնա­կա­նո­նաց­ման ակ­նար­կեց` շեշ­տակի­օ­րէն ընդգ­ծե­լով «բնա­կա­նո­նա­ցում» եւ «հաշ­տու­թիւն» եզ­րե­րուն տար­բե­րու­թիւն­նե­րը: Մինչ առա­ջի­նը պե­տու­թեանց մի­ջեւ քա­ղա­քա­կան պայ­մա­նա­գիր­նե­րու խնդիր է, ըսաւ ան, երկ­րոր­դը` ժո­ղո­վուր­դի դառն յի­շո­ղու­թեան սրբագ­րու­թիւնն է, սա­կայն` սխա­լին ըն­դուն­ման հե­տե­ւող գոր­ծըն­թաց իբ­րեւ: «Քրիս­տո­նէ­ա­կան կրօ­նին ու­սու­ցած առա­քի­նու­թիւն­նե­րէն մէկն է նե­րում շնոր­հե­լը: Սա­կայն, նե­րու­մը կը հե­տե­ւի սխա­լը գոր­ծո­ղին, իր կա­տա­րած սխա­լին ըն­դուն­ման, խոս­տո­վա­նու­թեան, զղջու­մին ու դար­ձին», յայտ­նեց վե­հա­փա­ռը:

ԴԱ­ՍԱ­ԽՕ­ՍԱ­ԿԱՆ

ԵՐԵ­ԿՈՅ`

ԿԱԶ­ՄԱ­ԿԵՐ­ՊՈՒ­ԹԵԱՄԲ

ՀԱՅ ԴԱ­ՏԻ

ԳՐԱ­ՍԵՆ­ԵԱ­ԿԻՆ

Կազ­մա­կեր­պու­թեամբ Մի­ջին Արե­ւել­քի Հայ Դա­տի գրա­սեն­եա­կին, Յուն­ուար 8-ին, տեղ­ւոյն «Ազ­դակ» օրա­թեր­թի «Փիւ­նիկ» սրա­հին մէջ, Աք­դամ­ներ, հա­մալ­սա­րան­նե­րու դա­սա­խօս­ներ, ակա­դե­մա­կան­ներ, պատ­կան մար­մին­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, կրթա­կան պա­տաս­խա­նա­տու­ներ, երի­տա­սարդ­ներ ու ու­սա­նող­ներ եւ հոծ բազ­մու­թիւն մը:

Հան­դի­սու­թեան բաց­ման խօս­քը ար­տա­սա­նեց Մի­ջին Արե­ւել­քի Հայ Դա­տի գրա­սեն­եա­կի պա­տաս­խա­նա­տու Վե­րա Եա­գուպ­եան, որ նշեց, թէ վեր­ջին տա­րի­նե­րուն հայ-թրքա­կան երկ­խօ­սու­թիւնը դար­ձած է ժո­ղովր­դա­յին, ակա­դե­մա­կան եւ դիւա­նա­գի­տա­կան մա­կար­դակ­նե­րու վրայ ոչ միայն հա­յե­րու ու թուր­քե­րու, այլ նա­եւ շրջա­նա­յին եւ մի­ջազ­գա­յին ու­ժե­րու կեդ­րո­նա­ցման:

Աք­չամ հաս­տա­տեց, թէ Թուրք­իոյ ժո­ղովր­դագ­րա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թիւնը միայն ուղղ­ուած չէր հայ ժո­ղո­վուր­դին դէմ, քա­նի որ թրքա­կան ծրա­գի­րին դէմ յան­դի­ման կը կանգ­նէ­ին հա­յե­րուն կող­քին նա­եւ այլ քրիս­տոն­եա­ներ եւ թրքա­կան ծա­գում չու­նե­ցող իս­լամ­ներ, ինչ­պէս` քիւր­տե­րը:Դա­սա­խօ­սը նշեց, թէ ժո­ղովր­դագ­րա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թեան հիմ­նա­կան առանցքն էր Օս­ման­եան կայս­րու­թեան մէջ ստեղ­ծել նոյ­նա­տե­սակ ըն­կե­րու­թիւն մը, ուր թուր­քե­րէն զատ գո­յու­թիւն պի­տի չու­նե­նա­յին այլ ազ­գեր: Թա­ներ Աք­չամ աւել­ցուց, որ այդ ծրա­գի­րին իրա­կա­նաց­ման հա­մար իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը բազ­մա­տե­սակ քա­ղա­քա­կա­նու­թիւն­նե­րու դի­մե­ցին, որոնց­մէ կա­րե­լի է նշել օրի­նա­կան կեր­պով բնա­կիչ­նե­րու փո­խա­դարձ տե­ղա­փո­խու­թիւն­նե­րը, ինչ­պէս նա­եւ անօ­րի­նա­կան ու բռնի տե­ղա­հա­նու­թիւն­նե­րը: Ան աւել­ցուց թէ Օս­ման­եան կայս­րու­թեան կեդ­րո­նա­կան իշ­խա­նու­թիւնը շա­րու­նակ կը փոր­ձէր հե­ռու մնալ այս գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րուն մէջ կեդ­րո­նա­կան ներ­կա­յու­թիւն ըլ­լա­լէ, որ­պէս­զի կա­րե­լի ըլ­լար դիւ­րու­թեամբ ճշմար­տու­թիւնը ծած­կել կամ վե­րագ­րել ու­րիշ­նե­րուն, հա­կա­ռակ անոր որ Օս­ման­եան կայս­րու­թեան ար­խիւ­նե­րը յստա­կօ­րէն հա­կա­ռա­կը կ՛ապա­ցու­ցեն:

Տե­ղա­հա­նու­թիւն­նե­րուն բնոյ­թը ներ­կա­յաց­նե­լով` Թա­ներ Աք­չամ նշեց, որ այդ բո­լո­րը կը մի­տէ­ին պա­տե­րազ­մի գօտի­էն հե­ռաց­նել հա­յե­րը, որ­պէս­զի անոնք Ռուս­իոյ չօգ­նեն: Իսկ կարգ մը արաբ ըն­տա­նիք­նե­րու տե­ղա­հա­նու­թիւն­նե­րուն վե­րա­բեր­եալ ան ըսաւ, թէ այդ քայ­լը կը նպա­տա­կադ­րէր կա­սեց­նել քա­ղա­քա­կա­նա­պէս վտան­գա­ւոր տար­րե­րուն ներ­կա­յու­թիւնը:

Աք­չամ հաս­տա­տեց, թէ Օս­ման­եան կայս­րու­թեան ժո­ղովր­դագ­րա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թիւնը պա­տե­րազ­մի պայ­ման­նե­րուն հա­կազ­դե­ցու­թիւն չէր, այլ յստա­կօ­րէն ծրագր­ուած աշ­խա­տանք մըն էր, որուն ետին կանգ­նած էր յստակ քար­տէս մը, եւ անի­կա ու­նէր հա­մա­իս­լա­մա­կան մեկ­նա­կէտ: Ան աւել­ցուց, որ Թա­լէ­աթ փա­շա իւ­րա­քան­չիւր նա­հան­գի մա­սին հեր­թա­կան տե­ղե­կու­թիւն­ներ կը հա­ւա­քէր` գիտ­նա­լու հա­մար, թէ տե­ղա­հա­նու­թիւն­նե­րու աշ­խա­տան­քը ի՛նչ հանգր­ուա­նի մէջ կը գտնուի եւ գոր­ծին մէջ ի՛նչ դժուա­րու­թիւն­ներ գո­յու­թիւն ու­նին:

Թուրք այ­լա­խոհ պատ­մա­բա­նը  նշեց, որ մէկ շաբթ­ուան ըն­թաց­քին տե­ղի կ՛ու­նե­նա­յին տե­ղա­հա­նու­թիւն­նե­րը եւ իս­լամ­նե­րու վե­րաբ­նա­կե­ցում­նե­րը, ինչ որ բա­ւա­րար ապա­ցոյց է հաս­տա­տե­լու հա­մար, թէ ժո­ղովր­դագ­րա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թիւնը ամ­բող­ջա­կա­նօ­րէն ծրագր­ուած էր եւ կազ­մա­կերպ­ուած:

Օս­ման­եան կայս­րու­թեան հե­ռա­գիր­նե­րէն մէջ­բե­րում­ներ կա­տա­րե­լով ան յայտ­նեց, որ Օս­ման­եան կայս­րու­թե­նէն պահ­ուած ար­խիւ­նե­րը բա­ւա­րար փաս­տարկ­ներ կը բո­վան­դա­կեն:

Դա­սա­խօ­սը յի­շե­ցուց, թէ Մ.Ա.Կ.-ի ցե­ղաս­պա­նու­թեան ուխ­տին մէջ նշուած է, թէ ըն­տա­նիք­նե­րու բռնի ձու­լու­մը հա­մա­զօր է ցե­ղաս­պա­նու­թեան, եւ Օս­ման­եան կայս­րու­թիւնը մա­նուկ­նե­րուն ու կի­նե­րուն դէմ այս գծով գոր­ծած է յստակ ոճիր­ներ, որոնց մա­սին կը վկա­յեն նոյ­նինքն կայս­րու­թեան հե­ռա­գիր­նե­րը:

Հայ­կա­կան հո­ղե­րուն եւ ինչ­քե­րուն վե­րա­բեր­եալ Աք­չամ յայտ­նեց, որ Օս­ման­եան կայս­րու­թիւնը այդ կալ­ուած­ներն ու գոյ­քե­րը կը ծա­խէր իս­լամ­նե­րուն (յա­ռա­ջաց­նե­լու հա­մար մե­ծա­հա­րուստ­նե­րու դա­սա­կարգ մը), նիւ­թա­կան մի­ջոց­նե­րը կ՛օգ­տա­գոր­ծէր պա­տե­րազ­մի հա­մար, տե­ղա­հա­նու­թիւն­նե­րուն ծախ­սե­րը հո­գա­լու հա­մար, իսկ հան­րա­յին կա­ռոյց­նե­րը կ՛իւ­րաց­նէր, ինչ որ կը նշա­նա­կէ, թէ հա­յու­թեան վե­րա­դարձ­նե­լիք բան ար­դէն չէր մնա­ցած:

Վե­րոնշ­եալ բո­լոր հաս­տա­տում­նե­րէն ետք Թա­ներ Աք­չամ նշեց, որ տե­ղա­հա­նու­թիւն­նե­րուն մա­սին յստակ տու­եալ­ներ ու թիւեր չկան ար­խիւ­նե­րուն մէջ:

Իր խօս­քի աւար­տին Աք­չամ յայտ­նեց, որ հա­յե­րուն ու թուր­քե­րուն մի­ջեւ պէտք է կա­յա­նայ երկ­խօ­սու­թիւն: Ան ըսաւ, թէ հար­ցը նիւ­թա­կան հա­տու­ցու­մով ալ չի վեր­ջա­նար, քա­նի որ եթէ հա­տու­ցու­մը տրուի եւ Թուրք­իոյ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը Թուրք­իոյ մէջ փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րուն իրա­ւունք­նե­րը ոտ­նա­կո­խեն, ապա բան մը փոխ­ուած չ՛ըլ­լար: Թա­ներ Աք­չամ շեշ­տեց ար­դա­րու­թեան եւ հա­ւա­սա­րու­թեան կա­րե­ւո­րու­թիւնը` աւելց­նե­լով, որ Հրանդ Տին­քի սպա­նու­թեան ծրագր­ուած գոր­ծո­ղու­թիւնը ձա­խո­ղե­ցաւ, քա­նի որ Տին­քի մա­հը փո­փո­խու­թեան մը սկիզ­բը դար­ձաւ, որուն մեկ­նա­կէտն է փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րու իրա­ւունք­նե­րուն հաս­տա­տումն ու ար­դա­րու­թիւնը:

Տին­քի հար­ցով, նշենք թէ Աք­չամ ներ­կա­յա­ցու­ցած էր «Հայ-թրքա­կան հար­ցը` Տին­քի սպա­նու­թե­նէն առաջ եւ վերջ» նիւ­թը, այս եկե­ղեց­ւոյ հա­մալ­սա­րա­նա­կան ու­սա­նո­ղա­կան միու­թեան կազ­մա­կեր­պած դա­սա­խօ­սու­թեան: Աք­չամ ըսաւ, թէ 2000 թուա­կա­նին Թուրք­իոյ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը սկսան Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան իրո­ղու­թիւնը ժխտող ու­րաց­ման քա­ղա­քա­կա­նու­թեան: Ան յայտ­նեց, որ Մա­յիս 2002-ին, Թուրք­իոյ կրթա­կան ծրա­գի­րին մաս կազ­մեց ու­րա­ցու­մը, երբ դա­սա­գիր­քե­րուն մէջ գրուե­ցաւ, թէ հա­յե­րը ջար­դած են թուր­քե­րը: Այս գծով Աք­չամ աւել­ցուց, որ կազ­մա­կերպ­ուե­ցան ու­սու­ցիչ­նե­րու յա­տուկ սե­մի­նար­ներ եւ մրցանք­ներ` լիու­լի իրա­գոր­ծե­լու հա­մար ու­րաց­ման աշ­խա­տանք­նե­րը:

Անդ­րա­դառ­նա­լով Հրանդ Տին­քի սպա­նու­թեան` Աք­չամ ըսաւ, թէ Տին­քը անց­եա­լին մաս չի կազ­մեր, այլ ան Թուրք­իոյ ժո­ղովր­դա­վար ըն­կե­րու­թեան ստեղծ­ման հիմ­նա­կան մէկ մաս­նիկն է` ներ­կան է, քա­նի որ ինք Թուրք­իոյ փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րուն իրա­ւունք­նե­րը հե­տապն­դող տի­պար մըն էր:

Ան ըսաւ, թէ Թուրք­իոյ ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան շար­ժու­մը, Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը, Եւ­րո­պա­կան Միու­թիւնը եւ հայ­կա­կան Սփիւռ­քը պէտք է գոր­ծակ­ցին, իսկ հայ-թրքա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու ներ­կայ փու­լը կա­րե­ւոր է, որ նոյ­նիսկ իր նպաս­տը պէտք է բե­րէ ճա­նաչ­ման աշ­խա­տանք­նե­րուն:

Աք­չամ ըսաւ, թէ եր­կու ժո­ղո­վուրդ­նե­րը պէտք է դադ­րին փո­խա­դարձ ատե­լու­թե­նէ, եւ այս գծով սահ­ման­նե­րու բա­ցու­մը պի­տի ու­նե­նայ իր մեծ ներդ­րու­մը:

About Post Author

admin

acaa@hairenik.com

Happy

0 0 %

Sad

0 0 %

Excited

0 0 %

Sleepy

0 0 %

Angry

0 0 %

Surprise

0 0 %