Վիրտուալ Իրականութիւն

«Դրօշակ»ի Խմբագրական
Փետրուար 8, 2016

Հայաստանում գոյութիւն ունի երկու իրականութիւն: Մէկը այն կեանքն է, որով ապրում է երկիրը եւ միւսն այն վիրտուալ իրականութիւնն է, որն ամէն օր ստեղծում են այս նոյն երկրում գործող լրատուամիջոցները: Իսկ լրատուամիջոցները, ինչպէս յայտնի է, այսօր արդէն առհասարակ շատ աւելի ընդգրկուն ցանց են ներկայացնում, ի դէմս ոչ միայն ելեկտրոնային լրատուամիջոցների, այլեւ նոյն էլեկտրոնային լրատուամիջոցների շարքերը ոչ պաշտօնապէս hամալրող զանազան ընկերային ցանցերի:
Այս իրողութիւնները ստեղծում են մի վիճակ, երբ փաստօրէն գրեթէ ողջ հանրութիւնը վերածւում է լրատուութիւն արտադրողի եւ տարածողի կամ աւելի ծանօթ լեզուով ասած` իւրաքանչիւր ելեկտրոնային աշխարհի օգտատէր (ելեկտրոնային լրատուամիջոցների ներկայացուցիչներին զուգահեռ) իրականացնում է լրատուամիջոցի ու լրագրողի գործառոյթներ: Արդէն իսկ այդ դաշտ մտնելով, ինչպէս իւրաքանչիւր օր իր աշխատանքն իրականացնող աշխատաւոր, անհատը կամաւորապէս որոշակի պարտաւորութիւն է ստանձնում սեփական կարծիքը արտայայտելու գրեթէ իւրաքանչիւր լուրի եւ իրադարձութեան վերաբերեալ: Արդիւնքը, կամ գուցէ ճիշտ կը լինի ասել հետեւանքը, լինում է այն, որ մեր լրատուական անծայրածիր ովկիանոսում կարող են յայտնուել ու լող տալ ամէն տեսակի` իրականութեան հետ կապ ունեցող կամ չունեցող, երեւակայութեան մէջ տեղաւորուող կամ չտեղաւորուող վարկածներ ու եզրակացութիւններ:
Ինչպէս այլ պարագաներում, այս դէպքում եւս իւրաքանչիւրը կարող է տեղեկացնել եւ մեկնաբանել իր խղճի, մարդկային եւ մասնագիտական պատասխանատուութեան գիտակցութեան չափով, այլապէս կարելի է վայելել «ազատ լողալու» անսահմանափակ հնարաւորութիւնը:
Հանրութեան գերակշռող զանգուածների ներգրաւումը զանգուածային լրատուութեան ասպարէզ իհարկէ հսկայական առաւելութիւն է ոչ միայն իրազեկութեան բարձրացման այլեւ քաղաքացիական հասարակութեան ձեւաւորման` նրա ակտիւութեան բարձրացման առումներով: Միաժամանակ նոյն հզօր զէնքը չէր կարող չծառայեցուել ապատեղեկատուութիւնների տարածման, զանգուածային գիտակցութեան վրայ ազդելու նպատակին:
Իհարկէ լրատուական ասպարէզի համար սա նորութիւն չէ, եւ լրատուութեան «արհեստի արհեստաւորները» ի սզկբանէ իրենց տիրապետած գործիքի այս յատկութիւնը ի նկատի են ուեցել, սակայն մէկ բան է, երբ լրատուամիջոցը ունենում է որոշակի ուղղուածութիւն եւ մէկ այլ բան է, երբ լրատուամիջոցը ուղղակիօրէն քաղաքական գործիքի է վերածւում սրա կամ նրա ձեռքին, առանց նկատի ունենալու, որ այն ստեղծուած է նախ եւ առաջ շատ աւելի կարեւոր առաքելութիւն իրականացնելու համար: Իր առաքելութիւնը մոռացած գործիքի եւ մանաւանդ պատուիրատուի համար այլես միեւնոյն է, թէ որտեղ ինչ մեխ կը խփուի, ինչ-որ բան կը կառուցուի, թէ կը քանդուի, գլխաւորը պահի մէջ հետապնդած նպատակն է:
Բայց գանք կոնկրէտ ասելիքին:
Լրատուական մեր «խաղաղ» ջրերը վերջին շաբաթներին ալեկոծուեցին Հ.Յ. Դաշնակցութեան եւ Հանրապետական կուսակցութեան համագործակցութեան մասին տեղեկութիւնների իյայտ գալով:
Օրեր ու շաբաթներ շարունակ ալեկոծումը չի դադարում, թէեւ փոխում է ձեւերն ու երանգները:
Այս ընթացքում հանդիպեցինք Հ.Յ.Դ.-ի հետ առնչութիւն չունեցող գործիչների ու մեկնաբանների վերլուծութիւններ, որոնց հետ կարելի է համաձայնել, որոնց հետ մասամբ կամ ամբողջովին չի կարելի համաձայնել, բայց հնարաւոր չէ չընդունել, որ դրանց հեղինակները, առանց աւելորդ կրքի եւ կողմնակալութեան փորձել են հասկանալ քաղաքական իրադարձութեան էութիւնը, գործընթացի շարունակութիւնն ու հնարաւոր արդիւնքները:
Ուրիշները միանշանակօրէն քննադատեցին երեւոյթը յայտնաբերելով դրա տակ մութ ծալքեր ու վտանգաւոր նպատակներ:
Որոշներն էլ փորձեցի ազդել գործընթացի վրայ, ձգտելով, այսպէս հակադրել հնարաւոր համագործակցութիւնը ներկայացնող ուժերին եւ աշխարհով մէկ եղան ինչ-ինչ «հակասութիւններ յայտնաբերելով»: Կարծես, թէ մեծ արդիւնք չտուեց այս գործը եւ զուգահեռաբար զարգացուեց յաջորդ մարտավարական գիծը` հանել Դաշնակցութեանը ինքն իր դէմ (նոյնը ի դէպ Հանրապետականի պարագայում): Դաշնակցութեան ղեկավարութիւնն այսպէս, իսկ շարքերը բոլորովին այլ կերպ, Ամերիկայի կառոյցն այսպէս, իսկ Լիոնի կառոյցը մէկ այլ կերպ, յետոյ Ղարաբաղի կառոյցը, յետոյ այսինչ դաշնակցականն ու այնինչ դաշնակցականը եւ այսպէս շարունակ: Կախուած ում երեւակայութիւնը որքան կը հերիքի Արթուր Քոնան Տոյլի ու նրա հերոսի հետ մրցելու
ասպարէզում:
Վստահ են ամէն օր ջերմեռանդօրէն «ստեղծագործողներն» ու «պատուիրատուները» իրենք էլ չեն հաւատում, թէ սեփական «ստեղծագործութիւնները» պիտի եղանակի փոփոխութիւն առաջ բերեն, բայց… պատուիրում ու գրում են:
Հաւատացած ենք, որ վերջիններս բաւական տեղեակ են, թէ Դաշնակցութեան մէջ խնդիրները ինչպէս են արծարծւում ու ինչ ձեւով են հետապնդւում եւ ինչպէս են լուծում գտնում: Իրենք էլ համոզուած են, որ իրենց բացայայտումները չեն կարող սենսացիայ առաջ բերել, որովհետեւ բացայայտելու համար գաղտնիք է անհրաժեշտ, իսկ գաղտնիք չի եղել ու չկայ ի սկզբանէ: Թէկուզ այն առումով, որ Դաշնակցութիւնը ի սկզբանէ տեղեկացրել է սկսուած գործընթացի մասին, յետոյ հատուած-հատուած հանդիպումներ է կազմակերպել իր կառոյցի օղակների հետ, մանրամասնօրէն ներկայացրել է սկիզբ առնող գործընթացի մասին տուել է պարզաբանումներ եւ քննարկումների ձեւաչափին համապատասխան տեսակէտներ է լսել:
Որ այս ամէնը կը դառնայ անցած-գնացած անպտուղ յիշողութիւն, ինչպէս ջրերի վրայով փչած քամին, կարելի է հաստատել` յիշելով նախորդ տարիներին ու տասնամեակներին Դաշնակցութեան մասին ասուած ու յօրինուած բազում պատմութիւնները: Կարեւորը այդ չէ, այլ մի բան, որ կարծես չի նկատուել եւ ուշադրութեան չի արժանացել բարձրացուած փոթորիկի մէջ: Հայաստանն այլեւս թեւակոխել է քաղաքական համակարգի արմատական փոփոխութեան փուլ: Հայաստանում արմատական փոփոխութիւնների գործընթաց է սկսւում ամբողջական համամասնական ընտրակարգի որդեգրմամբ եւ բազմաթիւ օրէնսդրական սկզբունքների վերափոխմամբ: Դաշնակցութիւնը յայտարարեց, որ մտնում է քաղաքական նոր գործընթացների մէջ յանուն այս խնդիրների հետապնդման: Գուցէ Դաշնակցութիւնը այլ խնդիրներ էլ է հետապնդում, բայց արդեօ՞ք երկրի վարչա-քաղաքական համակարգի արմատական փոփոխութիւնները այնքան չնչին ու առօրեական երեւոյթ են, որ կարելի է ստորադասել ներքաղաքական պայքարի էժան դրսեւորումներին: Ոչ վաղ անցեալում, երբ Դաշնակցութիւնը խօսում էր սահմանադրական բարեփոխումների մասին նոյն ուժերը դարձեալ եզան տակ հորթ էին ման գալիս եւ բոլորովին ուրիշ ուղղութեամբ էին «գրոհի ելել»: Արդիւնքում գրոհողները վերադարձան ելման կէտ, իսկ բարեփոխումներն իրականացան Դաշնակցութեան ակտիւ մասնակցութեամբ: Ըստ ամենայնի այս դէպքում էլ քարաւանն իր ճամբան կը գնայ անկախ նրանից, թէ նոյն ժամանակ ով ինչով է զբաղուած եղել: