Հայաստան-Թուրքիա համաձայնութեան նախագիծին առթած դժբախտ երեւոյթներուն շարքին է մեր պատմութեան ու յստակ իրաւունքներուն շուրջ հայութեան միասնականութեան խախտումը:
Արդարեւ« Օգոստոս 31էն ասդին« հայկական քաղաքական-ազգային բեմին վրայ սկսած է ուրուագծուիլ տարօրինակ բեւեռացում մը. մինչ կուսակցութիւններ ու քաղաքական բազմաթիւ խմբաւորումներ կը վերահաստատեն մեր ազգային ու պատմական իրաւունքներուն հանդէպ հաւատարմութիւնն ու յանձնառու կեցուածքը« անդին« մինչեւ իսկ կարգ մը աւանդապահ ու ցարդ ազգային գիծին հաւատարիմ միաւորներ« անբացատրելի ու անտրամաբանական շուտիկութեամբ մը« անձնատուական գիծին նկատմամբ հասկացողութիւն ցուցաբերելու քաղաքականութիւն կը խաղան« մոռնալով մինչեւ երէկ իրենց որդեգրած արդարատենչ ընթացքը:
Ինքնաժխտումի այս դրսեւորումը« գումարուելով Հայաստանի իշխանութիւններուն անձնատուութեան պատրաստակամութեան վրայ« հայկական իրականութեան մէջ ի յայտ կը բերէ համաձայնագիրներուն կողմ եւ դէմ եղողներու խմբաւորումներ« ի տես որոնց« Անգարայի մէջ« տեղ մը« Թուրքիոյ պետական մարդիկը հաւանաբար իրենց ձեռքերը իրարու կը շփեն բացայայտ գոհունակութեամբ« մտածելով« որ հայութեան համար ամէնէն հիմնական հարցերուն դիմակայման մէջ« մեր միակամութիւնն ու միասնականութիւնը սկսած է ճեղքեր կրել:
Նման պատկերի ստեղծման անմիջական պատասխանատուն« բնականաբար« նոյնինքն Հայաստանի իշխանութիւնն է« որուն ուսերուն կը ծանրանայ նաեւ կացութիւնը շրջելու եւ արդարութեան ուղին վերականգնելու պատասխանատուութիւնը:
Թուրքիոյ ու խորհրդակիցներուն ժպիտները պէտք է մնան անվաղորդայն: Սեղանի վրայ դրուած հարցը՝ Հայաստանի ու հայութեան ՀԱՐՑԵՐՈՒՆ ՀԱՐՑՆ է« եւ ոչ թէ ճամբեզրի համաձայնագիր մը կամ երրորդական պայմանագրութիւն մը« որուն շուրջ վէճ կամ տարակարծութիւն ունենալը կրնայ առողջութեան նշան իսկ ըլլալ: Ցեղասպանութեան ճանաչումն ու արդար հատուցումը« Արցախի հարցին արդար լուծումը եւ շրջանին մէջ մեր հայրենիքին բարգաւաճման ու զարգացման իրաւունքը հիմնահարցեր են« որոնք չեն կրնար սակարկութեան դրուիլ կամ նախապայմաններու կապուիլ: Անոնց շուրջ վէճ չի կրնար ստեղծուիլ: Մեր էութեան կապուած հարցերու մէջ միակամութիւնը« ինչպէս միշտ« այսօ’ր ալ կարեւոր է ու կենսական:
Խաղաղութիւն« բարի-դրացնութիւն ու բարգաւաճում խոստացող գործակցութիւն չեն կրնար հիմնուիլ անարդարութեան« պատմական ճշմարտութեանց դրժումին ու մեր ազգային ու հողային իրաւունքներուն բանադրանքին վրայ: Երեւանի իշխանութիւններէն՝ ողջ հայութեան« մեր պատմութեան ու իրաւուքներուն հաւատարիմ զանգուածներուն պահանջն է ետ կանգնիլ անդարմանելի սխալներու տանող ուղիէն« հիմնական վերատեսութիւններ պահանջել համաձայնագիրի նախագիծին մէջ ու այդ ուղղութեամբ գործի լծել պետական մեքենան« դիւանագիտական անձնակազմն ու բոլոր կարելիութիւնները« մեկնակէտ ունենալով այն պարզ ու յստակ ճշմարտութիւնը« որ 1915էն առաջ թէ անկէ ետք« մենք՝ հայերս« զոհերն ենք Ցեղասպանութեան« բռնադատութեանց« անտեսումի« հայրենազրկումի ու միակողմանի պաշարումի: Այս իրաւուքներուն տիրութեան մէջ հայութիւնը միակամ է ու պիտի մնայ« անկախ անկէ« թէ ո’ր երկինքին տակ գտնուի եւ ի’նչ դրօշ կը ծածանի անոր գլխավերեւը: Երեւանի իշխանութիւններուն կողմէ ճիշդ ուղիին վերադարձը անոր կողքին պիտի ապահովէ ողջ հայութեան ուժականութիւնը« համապատասխան պատգամ պիտի ուղղէ բարեկամներու թէ հակառակորդներու:
Պէտք է յիշեցնել« ու պիտի յիշեցնե’նք աշխարհին« որ բարդ հանգոյցներու լուծումը իրաւունքներու անհատոյթ թաղումով կամ անիրաւութեան նուիրականուցումով չþըլլար« այլ՝ սխալներու սրբագրութեան ու ոճիրներու դէմ հատուցման ուղիով:
Արեւելքի եւ Արեւմուտքի երէկի ու այսօրուան հզօրները լաւ գիտեն« պէտք է լաւ սորված ըլլան« որ փոքր երկիրներու եւ ժողովուրդներու կոկորդը նեղ է« կարելի չէ ցանկացած անարդարութիւն կոխել անկէ վար« եւ սպասել« որ փոքր ստամոքսները մարսեն զանոնք: Ընդհակառակն« անոնցմէ պէտք է պահանջել« որ իրենց խօսքն ու արարքները համապատասխան ըլլան իրարու:
Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ
Սեպտեմբեր 13, 2009