125 ՏԱՐԻ ԱՌԱՋ .- ԱՏՈԼՖ ՀԻԹԼԷՐ ՑԵՂԱՊԱՇՏ ԵՒ ՄԵՆԱՏԷՐ 1889-1945

Read Time:23 Minute, 30 Second

ՀԱՄՕ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ

Գերմանիա, Փետրուար 2014

“Ես իմ մահաբեր խումբերուն հրահանգ տուած եմ, առանց ողորմութեան կամ գթութեան`

տղամարդիկ, կիներ եւ երեխաներ, որոնք սլաւական խօսող ցեղին կը պատկանին, ոչնչացնել:

Միայն այսպէս, մենք կրնանք տէր դառնալ կեանքի տարածութեան, որուն կարիք ունինք: Վերջապէս, ո՞վ կը յիշէ այսօր հայերու բնաջնջումը“:

ԱՏՈԼՖ ՀԻԹԼԷՐ

Օպերսալզպերկ Օգոստոս 22, 1939

Ատոլֆ Հիթլէրի նախահայրերու մասին արտօնուած չէր լուսաբանելու, միայն գերման ԷսևԷարը իրաւունք ունեցաւ քննելու անոր ծագման մանրամասնութիւնները մինչեւ 1800 թուականին: Իր մահէն ետք գերման եւ օտար պատմաբաններ, գիտնականներ եւ լրագրողներ կարողացան լրիւ լուսաբանել ծագումը:

Հիթլէրի հայրը ապօրինի զաւակ մըն էր, մեծ մայր Շէքէլգրուպէր Լինց քաղաքի մօտակայ Լիոնտինկ գիւղէն կ՛աշխատէր իբրեւ խոհարարուհի Կրաց քաղաքի մեծահարուստ հրեայ Ֆրանքէնպէրկի ընտանիքին տան մէջ: Մեծ մայրը Մարիա Աննա Շիքէլգրուպէր կ՛ունենայ տղայ զաւակ մը, մինչեւ 14 տարեկան մեծահարուստ Ֆրանքնպէրկըր պատանի Ալոյսի մօրը սննդագին թոշակ կը վճարէ (դատարանէ որոշուած):

Մարիա Աննան վերջը կ՛ամուսնանայ հողագործ Եոհանն Նէփոմուք Հիթլէրին հետ, Ալոյիս եւս կ՛առնէ անոր մականունը Հիթլէր:

Մաքսատան պաշտօնեայ Ատոլֆ Հիթլէրի հայր` Ալոյիս Հիթլէր երեք անգամ ամուսնացած է, երրորդ կնոջմէ` Քլարա Եոհանն Փոլցլիէն Ապրիլ 20, 1889ին Աւստրիոյ Պրաունաու փոքրիկ քաղաքին մէջ ծնունդ կու տայ մանչ զաւակի մը, որ կը կոչուի Ատոլֆ, երկու օր վերջ մկրտուած է կաթողիկէ եկեղեցւոյ մը մէջ:

Մարտ 1, 1938ին, երբ Հիթլէր գրաւեց Աւստրիան, քանի մը շաբաթ ետք հրամայեց քանդել ու գետնի հաւասար ընել բոլոր այն գիւղերը, ուր ծնած ու թաղուած էին մեծ մայրը եւ հայրը: Եւ այնտեղ շինել տուաւ բանակին համար հրասայլերու վարժութեան դաշտ:

Ա. Հիթլէր իր դասարանի մէջ յաջող աշակերտներէն մէկն էր մինչեւ 11 տարեկան, անկէ ետք ֆրանսերէն լեզուի եւ թուաբանութեան դասերու մէջ վատ թուանշաններ կը ստանայ: Հայրը, որ կանուխէն հանգստեան կոչուած էր կը փափաքէր, որ տղան պետական պաշտօնեայ դառնայ իսկ Ատոլֆ կ՛երազէր մեծ նկարիչ դառնայ:

64 տարեկանին կը մահանայ Ատոլֆի հայրը, ինքը արդէն 14 տարեկան էր, Լինց քաղաքի մէջ կը հետեւի գծագրութեան, միաժամանակ բանաստեղծութիւն կը գրէ, կը նուագէ եւ արուեստներով կ՛անցնէ իր ժամանակը:

Հօր մահէն չորս տարի ետք կը մահանայ Ատոլֆի մայրը, երեք ամիս վերջ Փետրուար 1908ին Ա. Հիթլէր Վիեննա կը մեկնի ու վերջին անգամ ըլլալով կը դիմէ Վիեննայի գեղարուեստի դպրոցը ուսանելու համար: Կը մերժուի, որովհետեւ վկայականներէն մաս մը կը պակսէին:

Վիեննայի մէջ իր շահած եկամուտին մեծ մասը կը ծախսէ օփերա երթալու եւ Վակնէրի երաժշտութիւնը ունկընդրելու համար:

Առաջին Համաշխարհային պատերազմէն առաջ Վիեննայի բնակչութեան թիւն էր երկու միլիոն, 8 տոկոսը, որ կ՛ընէ 160.000 հրեայ էին, Ատոլֆ Հիթլէր իր գծած տեսարանները ու քարտերը կը ծախէ եւ առեւտուր կ՛ընէ հրեաներու հետ:

Մայիս 24, 1913ին Հիթլէր կը մեկնի Գերմանիոյ Միւնիխ քաղաքը: Այնտեղ սենեակ մը կը վարձէ եւ ոստիկանութեան մօտ իբրեւ նկարիչ կ՛արձանագրուի: Սակայն այստեղ եւս ոչ մէկ յաջողութիւն կ՛ունենայ:

Յունուար 1914ի ամսուան մէջ ոստիկան մը կու գայ իրեն լուր տալու, որ անպայման պէտք է Լինց քաղաքը վերադառնայ զինուորական ծառայութիւնը կատարելու համար:

Երկար չի մնար աւստրիական բանակին մէջ, իբրեւ անկարող եւ տկար շուտով բանակէն կը հեռացուի: Կրկին Միւնիխ կը վերադառնայ երբ արդէն պատերազմը սկսելու վրայ էր, Գերմանիան պատերազմ հռչակած էր Ռուսիոյ դէմ, առաջին մեծ պատերազմը սկսած էր արդէն, Հիթլէր խանդավառութեամբ կ՛արձանագրուի Պաւարիոյ բանակին մէջ եւ կ՛երդնուէր Պաւարիոյ թագաւորին եւ Աւստրիոյ Ֆրանց Եոզէֆ կայսրին իբրեւ աւստրիական հպատակ ծառայել իր երկրին:

Պատերազմի ընթացքին երկու անգամ կը վիրաւորուի, անգամ մըն ալ պատւոյ երկաթէ խաչի շքանշան կը ստանայ: Երբ երկրորդ անգամ կը վիրաւորուի, ժամանակ մը կը մնայ հիւանդանոց, որովհետեւ թունաւորուած ըլլալով տեսողութիւնը կորսնցուցած էր: Հիւանդանոցին մէջ կ՛որոշէ նշանաւոր քաղաքագէտ մը դառնալ, եթէ իր տեսողութիւնը վերագտնէ:

Յունուար 5, 1920ին Միւնիխի մէջ Անթոն Տրէքսլէրը կը հիմնէ Գերմանական Բանուորական կուսակցութիւնը, երկրորդ ժողովին արդէն ներկայ է Ատոլֆ Հիթլէրը: Ամիս մը վերջ Ա. Հիթլէր առաջին մեծ ժողովին “Հոֆպրոյ Հաուսին“ մէջ կը նշէ կուսակցութեան ծրագրի 25 կէտերը: Մարտի վերջերը կը հեռանայ բանակէն եւ կը զբաղուի միայն կուսակցութեան գործերով: Շուտով կ՛ընտրուի կուսակցութեան նախագահը:

Նոյեմբեր 9, 1923ին Միւնիխի մէջ կը կազմակերպէ ապստամբութիւն մը կառավարութեան դէմ, ոստիկանութիւնը կը ձերբակալէ զինք եւ իր գաղափարակից ընկերները, Ապրիլ 1, 1924ին տեղի կ՛ունենայ դատավարութիւնը, դատարանը կ՛որոշէ 5 տարուայ բանտարկութիւն Լանդսպէրկ քաղաքի բանտին մէջ: Բանտին մէջ կը գրէ իր նշանաւոր գիրքը “Մայն Քամֆ“, միեւնոյն ժամանակ Ռուտոլֆ Հէսըալ բանտին մէջ ըլլալով կ՛օգնէ անոր գիրքին առաջին հատորի հրատարակութեան: Իսկ երկրորդ հատորը լոյս կը տեսնէ 1927ին:

Մէկ տարի բանտ կը մնայ վերջը ազատ կ՛արձակուի, եւ կրկին կը կազմակերպէ իր ցրուած կուսակցութիւնը հետեւեալ անուան տակ “Ազգային Ընկերվարական Գերման Բանուորական Կուսակցութիւն“:

Նոյեմբեր 1926 ամսուան մէջ Հիթլէրի որոշումով Եոզէֆ Կոպէլսը կը նշանակուի Պերլինի քաղաքապետ:

Յունուար 1929ին 2.8 միլիոն գերմանացիք անգործ էին, 1930ին 3.2 միլիոն, 1931ին 4.9 միլիոն, 1932ին 6.7 միլիոն:

1929ին Հիթլէրի կուսակցութեան անդամներուն թիւն էր 176.000, 1930ին 389.000, 1931ին 806.000, 1932ին 1.415.000:

Ո՞Վ ԷՐ ԱՏՈԼՖ ՀԻԹԼԷՐԻՆ

ԻՇԽԱՆՈՒԹԵԱՆ ԳԼՈՒԽ ԲԵՐՈՂԸ

Գերման զանգուածը չէր որ Ա. Հիթլէրի իշխանութեան գլուխ բերաւ, այլ իր “Ազգային Գերման Բանուորական Կուսակցութիւնը“: Նացիները մինչեւ 1929ին աննշան եւ բաժնուած կազմակերպութիւն մըն էին, 1930ին առաջին անգամ ըլլալով Ռայշսթակիի ընտրութեան կարողացան 18.3 առ հարիւր ձայն նուաճել:

Սոցիալ Դեմոկրատ Կուսակցութիւնը (Էս.Փէ.Տէ.), 24.5 առ հարիւր իսկ Համայնավար Կուսակցութիւնը (Քա.Փէ. Տէ.) 13.1 առ հարիւր:

Ապրիլ 10, 1932ին երկրորդ անգամ ըլլալով Գերմանիոյ նախագահ ընտրուեցաւ 84 տարեկան Մարշալ Փաուլ Ֆոն Հինտէնպուրկ, ստանալով 19.4 միլիոն ձայն, Ատոլֆ Հիթլէր 13.4 միլիոն ձայն եւ համայնավար Թելման 3.7 միլիոն ձայն: Անգործութեան թիւը այնքան շատ էր եւ ներքին քաղաքականութիւնը եւս այնքան վատ, որ հակամարտ խումբերը մէկը միւսին դէմ զէնքով կը պայքարէին:

“ԷՍ. ԱՆ“ եւ “ԷՍ. ԷՍ.“ը կը պատկանէին Նացիներուն, “Կարմիր Ճակատ“ը կը պատկանէր Համայնավար Կուսակցութեան, “Երկաթէ Գլխարկ“ խումբը կը պատկանէր ճակատի զինուորներուն, “Երկաթէ Ճակատ“ խումբը կը պատկանէր Սոցիալ Դեմոկրատ Կուսակցութեան:

1932էն ետք, մաս մը ուրիշ կուսակցութիւններ, որ ժամանակին Ռայշսթակին մէջ ձայն ունէին, այլեւս մաս չէին կազմեր Ռայշսթակին` ձախ Ռամկավար Գերման Դեմոկրատ Կուսակցութիւնը, Ազգային Ռամկավար Ժողովրդական Կուսակցութիւնը, խիստ պահպանողական եւ հակաևհանրապետական “Գերման Ազգային Ժողովրդական Կուսակցութիւնը“, “Պաւարիոյ Գիւղացիներու Միութիւն“, “Գերման Տնտեսական Կուսակցութիւն“, “Գերման Հասարակական Ժողովրդական Կուսակցութիւն“:

Այս բոլոր կուսացկութիւններու եւ միութիւններու անդամները եւ համակիրները կամացևկամաց եղան Նացի կուսակցութեան համակիրներ: Նացիներու պահեստը եղաւ միջին խաւէն որսալ իրենց համակիրները:

Մայիս 30, 1932ին նախագահ Մառշալ Հինտէնպուրկ վարչապետ Պրունիկին կը հեռացնէ պաշտօնէն եւ Յունիս 1ին իր տեղը կը նշանակէ Ֆրանց Ֆոն Փաբէնը: Երկու ամիս ետք տեղի կ՛ունենայ կրկին անգամ Ռայշսթակի ընտրութիւնը, Նացիները կը ստանան 37.8 առ հարիւր, 230 աթոռ, Սոցիալիստները կը ստանան 22 առ հարիւր եւ Համայնավարները 14 առ հարիւր:

Ընտրութեան մասնակցած էին 84.1 առ հարիւր համեմատութիւն: Հետեւաբար գերման ժողովուրդի մէկ երրորդը միայն ընտրած էր Նացի կուսակցութիւնը, իսկ երկու երրորդը ընտրած էին հակա Նացի կուսակցութիւնը:

Նոյեմբեր 6, 1932ին տեղի ունեցաւ կրկին Ռայշսթակի ընտրութիւնը, այս անգամ Նացիները վնասեցին, 230 աթոռէն 136 աթոռ պահեցին: Այստեղ յայտնի կ՛ընէ, որ ընտրողները իրենց քուէները տուած են ձախակողմեան կուսակցութիւններուն: Ուրեմն ընտրողները չէին որ Նացիներուն իշխանութեան գլուխ բերին, ինչպէս որ վերը յիշեցինք, մի միայն երրորդը ընտրած են Նացիներուն, այլ գործարանատէրերը, արդիւնաբերական պետերը, դրամատան տնօրէնները, մեծ հողատէրերը եւ հարուստ կալուածատէրերը, որոնք որոշեցին Նացի շարժումը օգտագործել եւ վերջ տալ Ազատ եւ Դեմոկրատ խորհրդարանին:

Բանուորական կուսակցութիւնները եւ բանուորական կազմակերպութիւնները փակել տալ մենատիրութեան օգնութեամբ եւ կրկին զինել եւ զինամթերք արտադրել իրենց օգտին համար:

Մաս մը մեծ եւ հարուստ գործարանատէրեր շուտով սկսած էին Նացի Կուսակցութեան օգնել, ինչպէս մեծ բաժնետէր երկաթի ընտրութեան Ֆրից Թիւսինը, Սիմնսի ընկերութեան տէր Քառլ Ֆրիտրիշ Ֆոն Սիմէնսը, Օթօ Վոլֆ Մոնթան մեծ ընկերութեան տնօրէնը, Ռայշ Պանքի նախագահ` Հիլմար Շախթը, Ֆրիք ընկերութեան տնօրէնը, Գոթֆրիտ իշխան Ֆոն Պիսմարքը, Դրէսդներ դրամատան տնօրէնը, Քրուփ Ընկերութեան տէր ու տնօրէնը, Առեւտրական դրամատունի տնօրէնը, Գերմանևամերիկեան քարիւղի տնօրէնը Իլստր երկաթի գործարանի տնօրէնը եւայլն:

Հոկտեմբեր 27, 1931ին Նիւ Եորքի մէջ, Ճէներալ Էլէքթրիք ընկերութեան մէջ ճաշկերոյթի ժամանակ Քարլ Ֆրտիշ Ֆոն Սիմէնսը յայտարարած էր, “Ատոլֆ Հիթլէրի շարժման արմատն է, պայքար ընդդէմ ընկերվարականութեան“:

Յունուար 27, 1932ին, Գերմանիոյ Տիւզէլտորֆ քաղաքի գործարանատէրերու ակումբին մէջ 700 տնտեսական պետերու ներկայութեան Ատոլֆ Հիթլէր հետեւեալը յայտարարած էր,և “Մենք վերջնականապէս որոշած ենք Մարքսիզմը մինչեւ իր վերջին արմատը Գերմանիոյ մէջ կտրել եւ փճացնել“:

Մայիս 18, 1932ին Պերլինի Քայզր պանդոկին մէջ տեղի կ՛ունենայ հաւաքոյթ մը, ուր կը կազմուի Ռայշս Ֆիւհրիր ԷՍ. ԷՍ. Հայնրիշ Հիմլէրի ընկերական կազմակերպութիւնը, այս կազմակերպութեան 12 կազմակերպող անդամներն էին հետեւեալ վերը յիշուած մեծահարուստները:

Վերջին Ռայշսթակի ընտրութեան Նացիները առաջին անգամ ըլլալով մեծ վնասներ կրեցին, բայց վերի յիշուած մեծահարուստները պահանջեցին Մառշալ նախագահին նոր կառավարութիւն մը կազմել տալ նացիներու միասնականութեամբ: Նախագահը քիչ մը սպասեց, որովհետեւ Ատոլֆ Հիթլէրը կը նկատէր անկարող մէկը, որ սպայ չէր եղած բանակին մէջ եւ կուսակցութիւնը անկարգապահ կը թուէր իրեն:

Երբ նախագահի մօտիկ բարեկամները, ծանօթները եւ Արեւելեան Էլպի կալուածատէրերը սկսան ստիպել իրեն Հիթլէրը շուտով նացիներուն կառավարութեան մէջ առնէ, այն ժամանակ նախագահը ընդունեց: Այդ օրերուն եւս Արեւելեան Էլպի ազնուականներու, կալուածատէրերու գլխաւոր մեծ գայթակղութիւն մը ծագած էր եւ անոնց մէջ ալ կը գտնուէին, նախագահ Հինտէնպուրկի ընտանիքի անդամներու անունները, որոնք միլիոնաւոր Ռայշս Մարքեր գողցած էին եւ իրենց տարեկան տուրքերը կանոնաւոր չէին վճարած:

Երբ Ա. Հիթլէր նախագահի տղուն Օթօ Ֆոն Հինդէնպուրկի հետ գաղտնի ձեւով հանդիպում մը ունեցաւ, նախագահի տղային Հիթլէրը վստահեցուց, որ անվախ մնայ, որովհետեւ երբ ինք վարչապետ ըլլայ այն ժամանակ Արեւելեան Էլպի գայթակղութիւնները շուտով փակել կու տայ:

Ուրեմն ճամբան բաց էր արդէն նացիներուն իշխանութեան գլուխ գալուն համար: Նոյնպէս Կուսթաֆ Քրուբ Ֆոն Պոհլէն եւ Հալպախն ալ օգնեցին Ա. Հիթլէրին բարոյական եւ նիւթական ձեւով, որ կարողանայ վերջին պահպանողական ընդդիմադրութիւնը պարտութեան մատնէ:

Նացի բռնատէր Ատոլֆ Հիթլէրը դրամատէրերու օգնութեամբ իշխանութեան գլուխ եկաւ Յունուար 30, 1933ին եւ մնաց 13 տարի մինչեւ իր մահը:

“Միայն մաքուր ցեղային գիտակցութիւնն է որ կը պահէ եւ կրնայ ապահովել մեր ցեղը, պէտք է մեր ցեղային օրէնքներու համեմատ շատ յստակ ըլլանք ընդդէմ հրեաներու ուղղել կամ դատապարտել: Պէտք է ցեղային օրէնքներու բացատրութիւնը գերման ժողովուրդին մշտական շեշտել, որպէս ցեղային օրէնքների համեմատ, գերման արիւն ալ խափանել հայկական կամ օտար ոչ արիական արիւնի վարակումէն:

Մենք պէտք է ամէն ինչի դիմենք, որ մեր ժողովուրդի ցեղային գիտակցութիւնը ուժեղացնենք: Ինչպէս հռոմէացիք իրենց ծաղկման պատմութեան ժամանակ, ամէն մի հռոմէացի անգիտակցաբար պաշտպանութեան կը դիմէր ընդդէմ օտարականներու արեան խառնուրդի:

Այսպէս էր որ Յունաստանը իր պատմութեան փայլուն ժամանակ ապրեցաւ“:

ԱՏՈԼՖ ՀԻԹԼԷՐ Յուլիս 5, 1942

Յուլիս 13, 1933ին Եոզէֆ Կոպէլս կը նաշանակուի քարոզչութեան նախարար: Օգոստոս 2, 1934ին կը մահանայ Գերմանիոյ նախագահ Մառշալ Փաուլ Ֆոն Հինտէնպուրկը, Ատոլֆ Հիթլէրը կը դառնայ “Ֆիւրհրէր Ռայշս Քանցլր (վարչապետ), նախագահ գերման Երրորդ Կայսրութեան եւ գլխաւոր հրամանատար ամբողջ բանակին“:

“Առանց միասնաբար աշխատանքի, գերման գործարանատէրերու եւ Նացի կուսակցութեան, Ատոլֆ Հիթլէրը եւ իր կուսակցութեան ընկերները որեւէ անգամ չէին կարող Գերմանիոյ իշխանութիւնը ձեռք առնել եւ ամրացնել եւ երրորդ Ռայշը չէր համարձակեր աշխարհը պատերազմի մէջ կործանել“:

Այս խօսքերը արտասանած է ամերիկացի դատախազը Օգոստոս 27, 1947ին Նիւրէնպէրկի պատերազմական մարդասպաններու դատարանին մէջ:

Յուլիս 2, 1934ին Հիթլէր սպաննել կու տայ իր ամենէն մտերիմ ընկերոջը ԷՍ. ԱՆ.ևներու ղեկավար` Ռիւհմին, եւ անոր տեղ կը բերէ ԷՍ. ԷՍ.ևներու մեծը Հայնրիշ Հիմլէրին:

Յունուար 31, 1935ին տեղի կ՛ունենայ ընտրութիւններ Գերմանիոյ եւ Ֆրանսայի միջեւ գտնուող Սաար նահանգին մէջ, 91 առ հարիւր կ՛որոշեն իրենց նահանգը Գերմանիոյ հետ կապել, որ ժամանակին Ֆրանսային կապուած էր:

Մարտ 7, 1936ին Հիթլէրը կը գրաւէ Ռայնլանդի նահանգը: Նոյն տարին տեղի կ՛ունենայ Պերլինի մէջ Ողիմպիական խաղերը:

Մարտ 13, 1938ին գերման բանակը կը շարժի դէպի Աւստրիա եւ առանց պատերազմի կը գրաւէ եւ կը միացնէ Գերմանիոյ` Մեծ Գերմանիա կազմելով:

Մարտ 15, 1939ին գերման բանակը կը մտնէ եւ կը գրաւէ այս անգամ Չեքոսլավաքիան:

Օգոստոս 23, 1939ին Գերմանիան եւ Սովետական Միութիւնը կը ստորագրեն ոչ յարձակողական դաշնագիր մը, ուր եւ կ՛որոշուի Լեհաստանը բաժանել իրենց միջեւ:

ԵՐԿՐՈՐԴ

ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ

ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ

Սեպտեմբեր 1, 1939ին Գերման բանակը կ՛արշաւէ եւ կը գրաւէ Լեհաստանի կէսը, 18 օր վերջ Սեպտեմբեր 17ին Սովետական Միութեան կարմիր բանակը կը յարձակի եւ կը գրաւէ Լեհաստանի Արեւելեան հողամասերը եւ այսպէսով Լեհաստան մօտ 6 տարի աշխարհի քարտէսի վրայէն կը չէզոքանայ:

Նոյեմբեր 8, 1939ին Միւնիխին մէջ Ճորճ Էլզնէր անունով մարդ մը կը պայթեցնէ Պուրկրպրոյգ գետնայարկին մէջ ուր Ատոլֆ Հիթլէրը նոյն ժամանակ կը բանախօսէր, այս մահափորձէն թէեւ Հիթլէրը կ՛ազատի, բայց ութը հոգի կը մահանան եւ երեք ուրիշներ կը վիրաւորուին:

Ապրիլ 9, 1940ին, Գերման բանակը երկու շաբթուան մէջ կը գրաւէ Դանիկարքան եւ Նորվեկիան, հինգ շաբաթէն Հոլանտան, 17 օրուան մէջ Պելճիքան, 6 շաբաթէն Ֆրանսան, 3 շաբաթէն Յունաստան, 11 օրուան մէջ Եոկոսլաւիան: Ուրեմն Անգլիայէն զատ Գերմանիոյ սահմանները հասած էին մինչեւ ՊրէսթևԼիթովսքի:

Յունիս 22, 1941ին գերմանական բանակները հրաման կը ստանան Ատոլֆ Հիթլէրէն յարձակելու Սովետական Միութեան վրայ, Լեհաստանի վրայով, Լաթվիան, Լիթուանիան, Էսթոնիան, Ուքրանիան, Սպիտակ Ռուսիան կը գրաւուի եւ գերմանացիք կը հասնին մինչեւ Լենինկրատի մօտերը: Հարիւր հազարաւոր սովետական գերիներ կը բերեն Գերմանիա, գործարաններու մէջ գործելու: Մեծ յարձակում մըն ալ տեղի կ՛ունենայ ճիշդ տարի մը ետք, գերմանական, ռումանական, իտալական եւ հունգարական բանակներով:

Ռուսական “Ամառ“ը շատ կարճ կը տեւէ Հիթլէրին համար, օրէ օր վատ լուրեր կը հասնէին Պերլին Սթալինկրատի պաշարումը արդէն Հիթլէրին կռնակը կոտրած էր, հիւանդ էր, մինակ էր, միայն Մառշալ Գիւրինգը յոյսեր կու տար գերման պաշարուած բանակին օդէն օգնել, բայց ան ալ չի յաջողեցաւ:

265.000 պաշարուած գերման զինուորներէն մինչեւ պատերազմի վերջը 100.000էն աւելի սպանուած էին, տասնեակ հազարներով հիւանդ եւ վիրաւոր, միայն 34.000 վիրաւոր պաշարուած էին 90.000 գերի կը տանին ռուսերը դէպի Ռուսիոյ չորս կողմերը, պատերազմէն ետք շատ տարիներ վերջ քիչեր կը յաջողէին ետ վերադառնալ:

Դեկտեմբեր 7, 1941ին ճափոնացիք կը յարձակին Միացեալ Նահանգներու վրայ: Ամերիկան ալ պատերազմ կը յայտարարէ չորս օր ետք:

Յուլիս 20, 1944ին խումբ մը զինուորական սպաներ կը փորձեն Ատոլֆ Հիթլէրին սպաննել, բայց չեն յաջողիր բոլորն ալ կը գնդակահարուին եւ անոնց ընկերներն ու բարեկամբերը կը բանտարկուին:

Ապրիլ 28, 1945ին Ա. Հիթլէր կ՛ամուսնանայ իր ընկերուհիին` Էվա Պրաունի հետ, 40 ժամ վերջ երկուքը միասին անձնասպան կ՛ըլլան “Ֆիւհրիրի Պունքրի“ մէջ:

Գերմանիա եւ իր դաշնակիցները ի վերջոյ պարտուելով, առանց պայմանի անձնատուր կ՛ըլլային:

Մայիս 8, 1945ին գերմանական բանակի հրամանատար զօրավար Քայթէլը Մեծ Պետութիւններու առջեւ ստորագրեց Գերմանիոյ անձնատուր ըլլալը:

Գերման նացի կառավարութիւնը եւ բանակը իրենց քաղաքականութեան հիմնական նպատակներէն մէկը կը դարձնեն հալածանքը հրեաներուն ու ցիկաններուն դէմ ամբողջ Եւրոպայի մէջ: Տասնըերկու երկար տարիներ իրենց սպանեցին եւ ջարդեցին զանազան միջոցներով:

1933ը վճռական դարձակէտ մը կազմեց Եւրպայի ժամանակից պատմութեան մէջ: Նացի Գերմանիա, ըստ մեծ պետութիւններուն պատճառ դարձած էր Մեծ Պատերազմին, մօտ 60 միլիոն մարդիկ զոհուեցան եւ աշխարհն ալ տապալեց փլատակներուն մէջ:

Ցեղապաշտ Ատոլֆ Հիթլէրի վերը յիշուած պատմական նշանակութիւն ունեցող յայտարարութիւնը Օպերսալզպերկին մէջ, կը վկայէ ու կը փաստէ Հայկական Ցեղասպանութիւնը: