0
0
Ֆրանսահայ բեմադրիչ Սերժ Աւետիքեան, Ֆրանսայի հարաւային շրջանի հանրածանօթ Քանն քաղաքի շարժապատկերի փառատօնին տիրացաւ, լաւագոյն կարճ ժապաւէնի «ոսկեայ արմաւենի» մրցանակին: Կենդանի գծանկարի ոճով պատրաստուած, Աւետիքեանի բեմադրած «Chienne d’histoire»ը («Պատմութեան Շուն», անգլերէնով ժապաւէնին անունն է «Barking Island»` «Հաչող Կղզի») կը ներկայացնէ հարիւր տարի առաջ, Կոստանդնոպոլսոյ մէջ հետաքրքրական իրադարձութիւն մը: Արդարեւ, Իշխանութեան տիրացած «Երիտասարդ Թուրք»երը կը նկատեն թէ քաղաքէն ներս կը վխտան անտէր եւ անտիրական շուները: Փողոցներուն մէջ, այս թափառական անասուններուն թիւը կը գերազանցէ երեսուն հազարը: Տեղւոյն կառավարութիւնը« կ°որոշէ տեղահանել այս շուները եւ փոխադրել անմարդաբնակ կղզիներէն մէկէն ներս:
Ոչ մէկ սնունդ եւ պարենաւորում…Կարճ ժամանակաշրջանէ մը ետք, այս անասունները…կ°անհետանան: Կենդանի գծանկարներով պատրաստուած ժապաւէնները, վերջերս մեծ հետաքրքրութիւն ստեղծած են, սկսելով Ճափոնէն մինչեւ շարժապատկերի չափազանցութիւններու եւ աւելորդաբանութիւններու կեդրոն՝ Հոլիվուտ: Մեծ ժողովրդականութիւն վայելող երկար ժապաւէններ էին, կենդանի գծանկարներու ոճով պատրաստուած, ծագումով իրանցի բեմադրիչ Մարիան Սատրապիի բեմադրած «Փերսեփոլիս»ը (2007, Ֆրանսա) եւ Արի Ֆոլմանի «Ուոլց ուիթ Պաշիր»ը («Վալս պար՝ Պաշիրի հետ», 2009, Իսրայէլ): Այս վերջինին պարագային, առաջին տեսարանները կը յիշեցնեն Աւետիքեանի գործը, ուր շուներ կը թափառին խաւարային ու մութ գիշերուան ընթացքին… Քանի մը ամիս առաջ, Երեւանի մէջ ալ ներկայացուած էր կենդանի գծանկար մը, որ կը ներկայացնէր Սասունցի Դաւիթը: Բեմադրիչ Արման Մանարեան, տարիներ շարունակ աշխատանք տարած էր, պատրաստելու համար այս գործը: Իսկ 2002-ին, իրլանտացի մը՝ Սթիւ Վուտս, վեց վայրկեան տեւողութիւն ունեցող, գերհետաքրքրական վաւերագրական մը պատրաստած էր Սողոմոն Թէհլիրեանի դատաւարութեան մասին:
15 վայրկեաններու ընթացքին, Աւետիքեան, այդ իւրայատուկ կենդանի գծանկարի ոճը օգտագործելով կը ներկայացնէ Օսմանեան պատմութեան էջերուն մէջ, մոռցուած այս աննշմարելի, սակայն խոր իմաստ ունեցող իրադարձութիւնը: Յատկապէս իբրեւ հայորդի, կարելի է նկատել թէ այս տեղահանութիւնը կատարուած է 1910-ին…պարզապէս փորձ մը, շատ աւելի լրջօրէն կատարելու համար Հայոց Ցեղասպանութիւնը՝ հինգ տարի ետք: Այս գծով, շարժապատկերի քննադատներ յայտնեցին թէ Աւետիքեան «վերացական-փոխաբերական» ոճով կը ներկայացնէ այն ճակատագիրը« որուն արժանացան Օսմանեան կայսրութեան մէջ բնակող կրօնական փոքրամասնութիւնները, որոնց կարգին իրեն նման հայերը:
Գանատահայ Աթոմ Էկոյեան, որ իր կարգին ներկայ էր այս փառատօնին, ձեռամբ յանձնեց մրցանակը՝ Աւետիքեանին: «Պատմութեան Շուն»ը հովանաւորուած է ֆրանսական (Sacrebleu Production եւ Arte France) եւ թրքական Anadolu Kultur հիմնարկներու կողմէ: Աւետիքեան, մրցանակը ստանալու ընթացքին ըսաւ.- «Նախ եւ առաջ« ես կը փափաքիմ խորին շնորհակալութիւն յայտնել պատմութեանը: Ես այն տպաւորութիւնը ունիմ« որ այս ժապաւէնը նկարած եմ« որպէսզի չընդհատուի այն կապը« որ գոյութիւն ունի Անատոլուի մէջ ծնած հայ նախնիներուս եւ Փարիզի մէջ ապրող զաւակներուս միջեւ: Աշխարհի ոեւէ բեմադրիչ, երբ ժապաւէն մը կը նկարահանէ ամպայման իր գաղտնիքը ունի« եւ այս մէկն ալ, իմ գաղտնիքս էր»: Նշենք թէ Աւետիքեան, նախապէս պատրաստած էր նաեւ այլ վաւերագրական մը՝ «Nous avons bu la meme eau» («Մենք, նոյն ջուրը խմեցինք») վաւերագրական ժապաւէնը, որուն մէջ ան կը ներկայացնէ Սէօլուզի մէջ, ունեցած հանդիպումներու ընթացքին, ապրած տարբեր զգացումները, իրադարձութիւնները, իրողութիւններն ու մօտեցումները: Աւետիքեան գերդաստանը կը պատկանի Հայոց Ցեղասպանութեան վերապրողներու շարքին: Իսկ իր ծնողները 1947-ին փոխադրուած են Հայաստան: Ան ծնած է 1955-ին, Հայաստանի մէջ, ուր յաճախած է Երեւանի Ֆրանսական դպրոցը: 15 տարեկանին Աւետիքեան կը վերադառնայ Ֆրանսա, ուր ուսանելէ ետք թատրոնի բնագաւառէն ներս, կը ժամանէ Փարիզ 1971-ին:
Ան 1988-ին բազմաթիւ ժապաւէններու, թատրերգութիւններու եւ պատկերասփիւռի համար վերապահուած պատրաստութիւններու մէջ, դերեր ստանձնելէ ետք, կը հիմնէ իր անձնական հաստատութիւնը: Եօթանասուն վայրկեան տեւողութիւն ունեցող, այս ժապաւէնը նուիրուած է «Ակօս»ի խմբագիր Հրանդ Տինքի յիշատակին: Ան շփման մէջ կը մտնէ թուրք բնակիչներուն հետ՝ երեւան բերելով բազմաթիւ իրականութիւններ: Աւետիքեան իր հանդիպումներուն ընդմէջէն նաեւ կը յայտնաբերէ հայկական մշակութային եւ ճարտարապետական հարստութեան մնացորդները, որոնք այլեւայլ կարիքներու համար գործածութեան դրուած են: Իբրեւ դերասան, Աւետիքեան դերեր ստանձնած է զանազան ժապաւէններու մէջ, եօթանասունականներու աւարտէն մինչեւ իննիսունականներու կէսերը, որոնց կարգին Հանրի Վէրնէօյի «Մայրիկ»ը:
