0
0
Ստորեւ, լոյսկ՛ընծայենքհետաքրքրականհարցազրոյցմը, կատարուածտոքթ. ՏիգրանԳազանճեանի (Ուաշինկթըն) հետ:
Հ.- Տոքթ. ՏիգրանԳազանճեան, որպէսուռուցքաբանվերջերսքանիցսեղաքՀայաստանեւմօտենծանօթացաքմերերկրիբժշկական–առողջապահականընդհանուրվիճակին: Այսգծով, ի՞նչէձերգնահատումը:
Պ.- Մեծացած ու դաստիարակութիւն ստացած ըլլալով ազգային հայ ընտանիքին մէջ, այնուհետ ստանալով բժշկի կրթութիւն Ամերիկային մէջ, ես միշտ երազած եմ կրցածիս չափ իմ օգտակարութիւնս հասցնեմ հեռաւոր հայրենիքիս: Կը յիշեմ առաջին այցս հայրենիք, տասէն աւելի տարի առաջ էր, երբ դեռ կ՛ուսանէի Պոսթընի Համալսարանին մէջ, ամառնային արձակուրդս անցուցի Հայաստանին մէջ, այցելեցի Արցախ, իսկ ինծի համար մէկ խօսքով զարթօնք: Ես այս այցելութենէն ետք յաճախ առիթներ ունեցայ Հայաստանը այցելելու մանաւանդ իմ գործի առթիւ: Նոյնիսկ բժշկական ուսանողական ատեն առիթ ունեցայ երկու ամիս շարունակ աշխատիլ Երեւանի հիւանդանոցներէն մէկը, բան մը որ դեր ունեցաւ Հայաստանի բժշկական դաշտին մասին իմ պատկերացումներու ձեւաւորման մէջ: Ժամանակի ընթացքին յարաբերութիւններ ստեղծած եմ Հայաստանի հիմնարկներու եւ անշուշտ բարեկամներու հետ: Իսկ մինչ այժմ կրցած եմ աւելի մօտէն ծանօթանալ այդտեղի բժշկական միջավայրի եւ ընդհանուր բժշկական գործելաձեւին հետ: Գնահատականս անշուշտ միանշանակ չէ, ու լաւ եւ գէշ կողմերի մասին կրնանք երկար խօսիլ: 
Ընդհանրապէս քանի մը մասնագիտութիւն կայ, որով հայ ժողովուրդը պատմականօրէն աչքի ընկած է: Օրինակ ոսկերչութիւնը, փաստաբանութիւնը եւ անշուշտ բժշկութիւնը: Այսինքն հայերու մէջ առկայ է իսկապէս լաւ, հոյակապ բժիշկ դառնալու կարողութիւնը: Անհրաժեշտ է ուղղակի կարողանալ զայն բացայայտել առողջապահական համակարգի արդիւնաւէտ կառավարման եւ ճիշդ մարզեր ընտրելու ու պատրաստելու միջոցով, ինչն այժմ ցաւօք չեմ տեսնում Հայաստանին մէջ: Նշեմ` ցաւօք միշտ չէ, որ սփիւռքէն հասած օգնութիւններէն կ՛օգտուին պարզ, նուիրեալ բժիշկները: Բժիշկի սուրբ մասնագիտութիւնը անհեռատես “պիզնես“ի վերածածների կողքին անոնք, որ իսկապէս կոչուած են բժիշկ ըլլալու եւ նուիրուած են իրենց գործին, ի վերջոյ կը հիասթափուին առկայ վիճակէն, ստեղծուելիք տարատեսակ բարոյա-հոգեբանական եւ նիւթական խոչընդոտներէն, ինքզինքը գնահատուած չզգալով կը հեռանան հայրենիքէն: Ապագայի ներուժը համարուող խելացի, երիտասարդ բժիշկներն հայրենիքին մէջ խրախուսանք չստանալով` կը հեռանան, ինչն ալ աւելի մտահոգիչ է եւ, կը խորհիմ` լուրջ սպառնալիք է պետական անվտանգութեան, քանզի առողջապահական համակարգը պետութեան կարեւորագոյն հիմնարար օղակ մըն է:
Հ.- Ի՞նչկրնաքըսելԱռողջապահութեանԱզգայինԿեդրոնէն (National Institute of Health) ներսձերյատուկկարգադրութեան, Հայաստանէնհայհիւանդիմըբուժմանկարգադրութեանմասին:
Պ.- Գրեթէ չորս տարի է, որ կ՛աշխատիմ Առողջապահութեան Ազգային Կեդրոն, որպէս քաղցկեղի մասնագէտ: Միջազգային մակարդակով վարպետ բժիշկները շատ տարբեր ու դժուար հիւանդութիւններ կը բուժեն, բայց ընդհանուր առմամբ մեր կեդրոնը մասնագիտացած է յատկապէս ոսկրածուծի փոխպատուաստման (Bone Marrow Transplant) եւ ախտաբուժման (immunotherapy) մէջ:
Հայաստան կատարած իմ այցերու ատեն ես կը հանդիպիմ իմ ուռուցքաբան բարեկամներուն եւ կը փորձեմ մասնագիտական խորհուրդներս տալ այս կամ այն հիւանդի կապակցութեամբ: Այդ ընթացքին մէջ հանդիպեցայ հիւանդի մը, որուն մօտ ախտորոշուած էր արեան քաղցկեղի հիւանդութիւնը եւ որի բուժումը ոսկրուղեղի փոխ-պատուաստումն է: Ան ընտանիքին մէջ միակ աշխատող անձն էր եւ չորս զաւակ ունէր իր խնամքին տակ, իսկ Հայաստանի հնարաւորութիւները կը ստիպէին բուժումի համար արտասահման դիմել: Ես առաջարկեցի ինքս հոգալ նրա բուժումը. առաջարկեցի հիւանդին եւ արիւն տրամադրողին (իրեն եղբայրը), տեղափոխուին Ուաշինկթըն, որ Առողջապահութեան Ազգային Կեդրոնին մէջ ստանայ իրեն պէտք ունեցած բուժումը: Այնուհետ կարգադրութիւնները կատարեցի. Առողջապահութեան Ազգային Կեդրոնի բժիշկներուն պատմեցի հիւանդին դէպքը, կրցայ կրճատել սպասումի ժամկէտը, քանի որ ոսկրուղեղի փոխպատուաստման համար արձանագրուած հիւանդներու հերթը շատ մեծ էր եւ այլապէս ստիպուած պէտք է ըլլայինք երկարատեւ սպասումի: Որոշեցի անձամբ ընդգրկուել հիւանդին բուժող բժիշկներու խումբին մէջ, քանզի զիս շատ պատասխանատու կը զգայի… Ուրախ եմ եւ հոգեպէս բաւարարուած կը զգամ, որ այժմ ամէն բան կը հետեւի. հիւանդն Աստուծոյ յաջողութեամբ փոխպատուաստման ենթարկուեցաւ, եւ յուսանք` դեռ երկար տարիներ կ՛ապրի ու օգուտ կը բերէ իր հարազատներուն եւ մեր Հայաստանին:
Հ.- Ի՞նչպայմաններՁեզիօգտակարդարձան, եւառհասարակայսառաքելութեանմէջի՞նչօգտակարութիւնունեցանհայկականկազմակերպութիւններնուՈւաշինկթընիհամայնքը:
Պ.- Շատ մեծ ու գնահատելի էր Հ.Յ.Դ. “Սեպուհ“ կոմիտէի օգնութիւնը եւ մօտեցումը հիւանդի հարցի նկատմամբ: Մեր ընկերները աճապարանքով յանձնախումբ մը ստեղծեցին եւ առաւել եւս մեծ դեր ունեցան ու տէր դարձան հիւանդին առօրեայ ու ոչ բժշկական պէտք ունեցածին: Հ.Օ.Մ.-ի “Սաթենիկ“ մասնաճիւղի կողմէն եւ, առհասարակ, Ուաշինկթընի գաղութին կողմէ: Անոնց համատեղ ջանքերով հոգացինք հիւանդի կեցութեան կարգադրութիւնները Ուաշինկթընի մէջ, եւ անոնց ջերմ ու հիւրընկալ վերաբերմունքի շնորհիւ կարծես փոքր Հայաստան ստեղծուեցաւ հիւանդին համար:
Հ.- Մեկնելովայսիրականութիւնէն, ի՞նչթելադրանքներունիքՀայաստանիուրուցքաբանական, թէառհասարակբժշկականմարզէններս: Ի՞նչհնարաւորութիւններկըտեսնէքհամահայկականիմաստովառհասարակ:
Պ.- Այժմ տեղեակ եմ, որ ուռուցքաբանութեան զարգացման մէջ լաւ հեռանկարներ կը սպասուին Հայաստանին մէջ, նկատի ունենալով, որ կը կառուցուի ուռուցքաբանութեան նոր, ժամանակակից կեդրոն մը, որ յագեցած կ՛ըլլայ մոտեռն սարքաւորումներով: 
Անշուշտ այս անչափ ուրախալի լուր մըն է, սակայն յուսանք, որ աս գործին նուիրաբերուած դրամները կը գործածուին ոչ միայն լաւագոյն սարքեր եւ գործիքներ ունենալու եւ շէնքին վերանորոգելու աշխատանքներու համար, այլեւ, այս ամէնուն համապատասխան, իսկապէս լաւագոյն մասնագէտներու հաւաքագրման եւ պատրաստման համար, կը խորհիմ ամենէն կարեւորն է ու դժուարը: Յամենայն դէպս, իրական իմաստով բժշկութիւնը կը զարգանայ, երբ առաջին հերթին ընդհանուր հասարակութեան մէջ արդարութիւնը տեղի ունենայ Հայաստանի մէջ: Քաղաքական դաշտի առողջանալու դէպքում միայն բժշկութիւնը եւ ընդհանրապէս Հայաստանի առողջապահութիւնը մեծ քայլերով կը յառաջանայ:
Այնուամենայնիւ, մեր Ուշինկթընի Հայ գաղութը հզօր է եւ վստահ եմ` այնպէս ալ երկար ատեն կը մնայ: Մէկ կողմէն մեր բժշկական միութիւնը դեղօրայք եւ մասնագիտական դաստիարակութիւն կը հասցնէ Արցախ, միւս կողմէն` ընկերները Հայաստանի ժողովրդին կ՛օգնեն ինչպէս այս դէպքը: Իսկ հիմա մենք մեծ գործունէութիւն առաջ կը տանինք Սուրիոյ Հայութեան դեղօրայք մատակարարելու առընչութեամբ: Մէկ խօսքով մեր ազգային ընկերները ու եղբայրները միշտ կրցածնին չափ եւ աւել կը փորձեն պէտք ունեցած օգնութիւնը հասցնել աշխարհի չորս կողմի հայերուն:
