2
0
Կարին Պետեան
Բաւական ժամանակ անցած է առաջին յօդուածէս, անկեղծ ըլլամ՝ դժուար է գրել երբ այս վիճակին մէջն է երկիրը։ Գիտէի դժուար պիտի ըլլար եւ կը փորձեմ լաւատես մնալ, սակայն յուսահատութիւնը կը խեղդէ գրելու կարողութիւնս։ Մէկ տարին անցաւ զինադադարէն, ապարդիւն տարի մը հայերուն համար, վիճակն ալ երթալէն կը վատանայ։ Անցեալ օր, ազերիները հաստատեցին Կորիս-Կապան ճամբուն վրայ մաքսակէտեր եւ սահմանային հսկողութեան կէտեր։ Անշուշտ, վերջերս լուրջ բախումներն ալ սկսան։ Դժբախտաբար, այս մէկը ես նախատեսած էի, եւ հաւանաբար այսպէս պիտի շարունակուի, եթէ երկիրը մնայ ներկայ այս ղեկավարութեան հսկողութեան տակ։
Մեղրիի տնտեսութեան յաջողութեան կը նպաստէ շրջանին երեք պտուղներու սպառումը՝ թուզի, նուռի եւ արքայանարինջի (persimmon, ժորի կամ ռուսերէնէ ազդուած Մեղրիի լեզուով՝ կառալիոկ): Հիմա արքայանարինջի եղանակն է, աջ ու ձախ ամէն ինչ նարնջագոյն, կամ աւելի ճիշդը՝ արքայանարնջագոյն է։ Տղաքը բերքը ծառերէն կը հաւաքեն, օգտագործելով ամէն տեսակի տուփ, տոպրակ եւ պարապ տակառ: Աղջիկները եւ կիները, երեք սերունդ միասին նստած, երբեմն երգելով, երբեմն խօսելով, յաճախ ալ լուռ նստած վառարանի մը շուրջ, հաւաքուած բերքը կը հաւաքեն եւ կը կապեն պարանի։ Տղոց կը կանչեն որ տանին պատրաստածները եւ կախեն Մեղրիի վարագոյրները։
Եւ այս ամէնը, ի՞նչ պիտի դառնայ վաղը՝ յայտնի չէ, կ՚ուզեմ լաւ լուրեր տարածել բայց չեմ ուզեր յուսախաբութեան մատնել ձեզի։ Կը տեսնեմ այլ երկիրներ, եւ կը հարցնեմ՝ ինչպէ՞ս դիմացան, ինչպէ՞ս անկախութիւնը եւ ազատութիւնը կրցան հաստատել։ Նկատի ունիմ Սուրիան, Աֆղանիստանը եւ նոյնիսկ Իրաքը։
Մեղրիի չորրորդ պտուղը սերկեւիլն է, որուն այս տարուայ բերքը բաւական առատ է։ Այնքան առատ էր որ այս համով պտուղներու մեծ մասը առնուազն հազարաւոր քիլոներ շուկայ նոյնիսկ չհասան եւ ի զուր թափուեցան։ Արժէքը կորսնցուց եւ միայն մի քանի ընտանիք կրցան շահ ապահովել։ Շատեր թափեցին, որովհետեւ անիմաստ էր ժամանակ տրամադրել պտուղի մը վրայ, որուն շուկայ հասցնելու ծախսը նոյնիսկ կարելի շիտի չըլլար հանել։ Մեծ վախ կայ, որ մօտ օրէն արքայանարինջն ալ արժէքը կորսնցնէ եւ այդ պարագային տնկած ծառերը կտրուին եւ այլ տեսակի պտուղ մը ցանուի: Արդէն քիուին կը տարածուի, եւ բաւական յաջող կը բուսնի Մեղրիի տաք արեւին ազդեցութեան տակ։
Այս փոքր գիւղը գրեթէ նկատի չունի, թէ դուրսը, այս պարագային մօտակայքը ինչեր կը պատահին։ Այսինքն, տեղեակ են երկրի կացութեան, նոյն մտահոգութիւնները ունին, որ մենք ունինք բայց կը շարունակեն իրենց առօրեան, ինչպէս միշտ։ Չեմ ալ մեղադրեր իրենց, հապա՝ անձը, գիւղը ի՞նչ պիտի ընէ ընդհանուր երկրի անտարբերութեան դիմաց։ Սիւնիք մարզի բնակչութիւնը Արցախի բնակչութենէն աւելի քիչ է եւ եթէ այդքան արագ Արցախը կրնանք կորսնցնել, ես անձնապէս մտահոգուած եմ այս մարզով։
Չեմ գիտեր ինչպէս քաջալերել, որ մարդիկ Սիւնիք եւ Արցախ փոխադրուին։ Չեմ կրնար ըսել որ հոս աւելի լաւ է կեանքը քան Ամերիկա, բայց գիտեմ, որ օր մը Վանն ալ կը միանայ Հայաստանի հանրապետութեան, եւ հոն ալ զէրոյէն պիտի սկսինք, ուրեմն լաւ կ՚ըլլայ քիչ մը փորձարութիւն ունենանք հոս Մեղրի ապրելով։ Եւ եթէ ամէնքս տեղափոխուինք, ո՞վ պիտի կարենայ մի քանի միլիոն մարդ տեղահանել այս սուրբ հողերէն։ Եթէ այդ բաւարար չէր քաջալերելու, եկէ՜ք հոս տեղի մրգեղէնը փորձեցէ՛ք, ժողովուրդին հանդիպեցէ՛ք, եւ դուք ալ պիտի տեսնէք որ հարաւային հիւրասիրութիւնը միայն Արեւմուտքի մէջ գոյութիւն չունի, այլ այս անկիւնն ալ կայ։
Արքայանարինջի չիրը վերջին աշխատանքն է, որ կը կատարուի մինչեւ Մարտ, երբ դաշտերը պէտք է պատրաստուին ամառուայ համար։ Մինչ այգեպանի գործը ձմռան կը դադրի, երկրի պահպանութիւնը եւ ազգի շարունակութիւնը յաւերժական պայքար է։
Յ.Գ.- Երեսունէ աւելի սփիւռքահայ երիտասարդ արդէն իսկ այցելած եւ հետս հանդիպած են, հոս Մեղրիի մէջ։ Կան ծանօթ ընկերներ եւ երբեմն ալ անծանօթ հայրենակիցներ, գրեթէ բոլորին համար ալ, իրենց առաջին այցելութիւնն էր Հայաստանի հարաւը։ Ինչպէս նախապէս գրած էի ․ – «Դռներս միշտ բաց են եւ կը սպասեմ ձեզի հոս»։
