0
0
Յ. Պալեան
Այսօր, 2/10/2021, ուշ գիշերին, վերջին անգամ մըն ալ համացանցով կը կարդայի Հայաստանի թերթերը: «Հրապարակ»ը հրատարակած էր Սեւադա Հայրապետեանի յուզումով թերթին ուղղուած հարցումը, խորագրուած՝ «Ինչո՞ւ է լռում Հայաստանը»: Սեւադա Հայրապետեան կը գրէ.
«… հարեւան Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւն անընդհատ յորջորջում է, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը 1918-ին ստեղծուել է ադրբեջանական հողերի վրայ, որ Զանգեզուրը պատմականօրէն Ադրբեջանի տարածք է, որ…»
Ինչո՞ւ ո՛չ մենք,- ո՛չ ալ միջազգային համայնքը,- պարկեշտութիւն եւ քաջութիւն չունինք խօսելու ներխուժողներու մասին,- envahisseurs կամ invaders:
Սեւադա Հայրապետեանի հարցումը.
«Չգիտեմ, թէ ինչու մեր հանրապետության ղեկավարը ոչ մի անգամ լուրջ չի պատասխանել այդ տգէտ ադրբեջանցու վայրահաչութիւններին, որոնք արտերկրում (առաջին հերթին՝ Ռուսաստանի Դաշնութիւն) լուրջ կասկածներ են առաջացրել Հայաստանի պատմականօրէն ունեցած տարածքների մասին»:
Պարզ է, որ կրկնուած սուտն ու կեղծը, ժամանակի ընթացքին կը սկսին նմանիլ ճշմարտութեան, երբ հակադարձող չ’ըլլար:
Սեւադա Հայրապետեան կը շարունակէ.
«…Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմում ենք: Քայլում ենք Քոլիզէումին կից փողոցով: Վերջինից մի քանի հարիւր մետր հեռաւորութեան վրայ, թանգարանային շէնքի ճակատին, մանրասալիկներով արուած ցուցանակ (≈ 7×15 մ չափերի) կայ, որտեղ 3 առանձին քարտէզներով նշուում են Հռոմէական կայսրութեան ստեղծման (մ.թ.ա 2-րդ դար), ծաղկման (մ.թ.≈ 215թ.) եւ քայքայման (մ.թ. 395թ.) մասին սահմանազատումները:
Այդ քարտէզներում երեւում են Հռոմէական կայսրութիւնը, Իրանը եւ Հայաստանը: Էլ ոչ մի ուրիշ պետութիւն: (Ընդգծ. Յ.Պ.)
Միթէ՞ այսքանը բաւարար չէ, որ յավերժ քաղաքի՝ Հռոմի կենտրոնում ծուարած այս խօսուն քարտէզով փակենք հարեւան պետութեան լպիրշ ղեկավարի բերանը»:
Սեւադա Հայրապետեան կը խօսի ճշմարտութեան ոտնակոխման դէմ ընդվզած մարդու յանդգնութեամբ եւ կ’առաջարկէ այդ քարտէսներով ցուցանակներ զետեղել ամենուրեք, եւ…
«Հայաստան այցելող տուրիստները (առանց գիդի (առաջնորդի, Յ.Պ. բացատրութեան) կ’իմանան, որ այցելել են համաշխարհային քաղաքակրթութեան հնագոյն օրրաններից մէկը՝ միջազգայնօրէն ճանաչուած, Հայկական բարձրաւանդակի միայն մի մասը կազմող ՀԱՅԱՍՏԱՆ-ARMENIA»։
Դիմեցի ամենագէտ համացանցի լուսաբանութեան: Գտայ քարտէսը: Եթէ այդ քարտէսը այնքան ծանօթ է, ընդունուած, որ տեղ գտած է համացանցի վրայ, կը նշանակէ, որ թուրքը, ատրպէյճանցին, եւ Մ.Ա.Կ.-ի անդամ 193 երկիրներու ղեկավարները, մանաւանդ իրենք զիրենք իրաւարարութեան կոչածները գիտեն, տեսած են այդ քարտէսները: Չեն կրնար չգիտնալ: Նաեւ Իլհամ Ալիեւի խորհրդականները:
Հիմա, երբ կը խօսուի, ըստ քարտէսներու սահմանագծման, սահմանազատման, դելեմիտացիայի եւ դեմարկացիայի մասին, այդ աշխատանքը կատարելու կոչուածներ պիտի նայի՞ն այս քարտէսին, հոն պիտի փնտռե՞ն թուրքի եւ ազերիի հետքեր: Ինչպէ՞ս պիտի հիմնաւորեն իրաւարարութիւնները:
Սեւադա Հայրապետեանի քարոզչական-լուսաբանական առաջարկը ճիշդ է եւ օգտակար. պէտք է սկսիլ Հայաստանով, այդ քարտէսը վերածել ցուցանակներու, որպէսզի հայերը եւ Հայաստան այցելողները լուսաբանուին եւ հասկնան, որ կային Մեծ Հայք, Փոքր Հայք, Armenia maior et minor: Այդ քարտէսը կախել նաեւ հայոց տուներուն մէջ, եկեղեցիներուն մուտքին, պետական շէնքերու սրահներուն մէջ, Հայաստան եւ Սփիւռք, որպէսզի նախ մենք գիտնանք, իրաւատէր ըլլալու եւ պահանջելու համար:
Եւ ամէն առիթով, ներխուժողներուն եւ իրաւարարներուն առջեւ փռել քարտէսը, պահանջելով, որ անով ցոյց տան Իլհամ Ալիեւի ամբարտաւան դատարկ մեծխօսիկութիւնը, որ 1918-ին Հայաստանը ստեղծուած է ազրպէյճանական հողերու վրայ…, որ Զանգեզուրը պատմականօրէն Ատրպէյճանի տարածք է… Երբ քարտէսը կ’ըսէ, որ Ատրպէյճան գոյութիւն չունէր, եւ ներխուժողներ խլած են հայու ինչքը, հողը, երկիրը, ծնունդ տալով պատմական, իրաւական, բարոյական ոչ մէկ հիմնաւորում ունեցող երկրի մը, որ այսօր կը կոչուի Ատրպէյճան:
Քարտէսները պէտք է կարդալ եւ խօսեցնել հետեւելով տարրական ճշմարտութեան եւ նոյնքան տարրական քաղաքական բարոյականութեան, եթէ նման բաներ գոյութիւն ունեցած են եւ ունին:
Թէ Իլհամ նաեւ ամբարտաւանութեամբ հակաճշմարտութիւններ կ’ըսէ, հետեւելով ներխուժողի տրամաբանութեան, չի զարմացներ: Կը զարմացնեն զինք լսող բանիմացները, որոնք յոյն իմաստունի պարեգօտ հագած, իրենք իրենց կու տան անաչառ իրաւարարի լուսապսակ:
Առանց խուսանաւումներու եւ դիւանագիտական ճապկումներու, յանդգնութեամբ պէտք է խօսիլ ճշմարտութեան լեզուով, ե՛ւ բարեկամի ե՛ւ թշնամիի հետ:
Քարտէսը տարածել, յիշեցնել, ներկայացնել, բացատրել: Այս իրաւ քաղաքական եւ հայրենասիրական աշխատանք է: «Կաճէթ» չէ: Ճառ կամ աթոռակռիւ չէ: Ո՛չ ալ ամբոխ զուարճացնող ամբոխահաճական (պոպուլիստական) հանդէս-շաու (show):
