ՍԱՖԱՐՈՎԻ ԱԶԱՏ ԱՐՁԱԿՄԱՆ ԱՐԴԻՒՆՔ` ԲՈՂՈՔ ԵՒ ՑՈՅՑ

Read Time:15 Minute, 10 Second

ԵՐԵՒԱՆ (“Արմենփրես“, “Ազատութիւն“, “Երկիր“, “Թերթ“).- Անցեալ շաբաթավերջին, Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեան արտակարգ խորհրդակցութեան հրաւիրեց Հայաստանի մէջ հաւատարմագրուած Մ.Ա.Կ.-ի անդամ պետութիւններու դեսպանները ու Հայաստանի մէջ գործող միջազգային կառոյցներու ղեկավարները, եւ անոնց ներկայացուց Հայաստանի Հանրապետութեան տեսակէտն ու Հ.Հ. Ազգային անվտանգութեան խորհուրդին այդօր ընդունած որոշումը` իր պատիժը կրելու համար Հունգարիոյ իշխանութիւններուն կողմէ Ռամիլ Սաֆարովը գաղտնօրէն Ատրպէյճան տեղափոխելու փաստին կապակցութեամբ:

Նախագահ Սերժ Սարգսեան դեսպաններուն յայտնած է հետեւեալը.

“Ցաւօք, այսօր արտառոց առիթով ենք ձեզ հրաւիրել նախագահի նստավայր: Ինչպէս գիտէք, հայ սպայ Գուրգէն Մարգարեանին սպանած ատրպէյճանցի զինծառայողը, Հունգարիայի կողմից վերադարձուել է Ատրպէյճան: Եւ ինչպէս մենք նախազգուշացնում էինք բազմաթիւ անգամներ, Ատրպէյճանի նախագահի կողմից անյապաղ ներում է շնորհուել նրան:

Դա տեղի է ունեցել, քանի որ Եւրոպական միութեան եւ ՆԱԹՕի անդամ Հունգարիայի իշխանութիւնները գործարքի մէջ են մտել Ատրպէյճանի իշխանութիւնների հետ:

Չեմ ուզում կրկին անդրադառնալ Գուրգէն Մարգարեանի սպանութեան հանգամանքներին. դրանք բոլորին քաջ յայտնի են: Ինչպէս ցոյց տուեց դատավարութիւնը, այդ վայրագութիւնը տեղի էր ունեցել միայն այն պատճառով, որ Գուրգէն Մարգարեանը հայ էր:

Այդ յանցագործութեան կատարումից անմիջապէս յետոյ, ինչպէս Հունգարիայի իշխանութիւնները, այնպէս էլ Եւրոպական միութեան եւ ՆԱԹՕի անդամ երկրները` մեր գործընկերները, մեզ անընդհատ յորդորում էին չքաղաքականացնել այս գործը: Մեզ անընդհատ յորդորում էին վստահել այդ կարեւոր դաշինքի անդամ հանդիսացող Հունգարիայի արդարադատութեանը:

Մենք ամենայն ուշադրութեամբ հետեւում էինք ոճրագործի շուրջ բոլոր զարգացումներին: Հունգարիոյ նախագահի, խորհրդարանի խօսնակի, արտաքին գործերի նախարարի, դեսպանի հետ մեր իւրաքանչիւր հանդիպման ժամանակ այս հարցն արծարծուել է եւ մենք բազում անգամ ստացել ենք հաւաստիացումներ, որ յանցագործի վերադարձը Ատրպէյճան կամ փոխանցումը բացառւում է: Նոյնն են ասել մեր հարցումներին ի պատասխան Հունգարիայի արտաքին գերատեսչութիւնում եւ խորհրդարանում վերջին օրերի շփումների ընթացքում: Տեղի ունեցած ուխտադրուժ զարգացումների արդիւնքում` մարդասպանը յայտնուեց Պաքւում եւ ազատութեան մէջ:

Ինչ վերաբերում է Ատրպէյճանին, ապա ես ոչինչ չունեմ ասելու: Ուղղակի ոչինչ չունեմ ասելու: Այդ երկիրը իր քայլերով խօսում է իր մասին, եւ ես չեմ որ դա պէտք է բացատրեմ:

Պարոնա՛յք եւ տիկնա՛յք դեսպաններ, իրենց այս համատեղ գործողութիւններով Հունգարիայի եւ Ատրպէյճանի իշխանութիւնները դուռ բացեցին նման յանցագործութիւնների կրկնութեան համար: Այս որոշմամբ, նրանք ուղերձ են տալիս մարդասպաններին: Նրանք այսուհետեւ գիտեն, որ էթնիկ կամ կրօնական ատելութեան հողի վրայ կատարուած սպանութիւնը կարող է անպատիժ մնալ:

ԵՍ ԴԱ ՀԱՆԴՈՒՐԺԵԼ ՉԵ՛Մ ԿԱՐՈՂ: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹԻՒՆԸ ԴԱ ՀԱՆԴՈՒՐԺԵԼ ՉԻ՛ ԿԱՐՈՂ: ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ԴԱ ՉԻ ՆԵՐԵԼՈՒ:

Ես պաշտօնապէ՛ս յայտարարում եմ, որ այսօր մենք կասեցնում ենք Հունգարիոյ հետ դիւանագիտական յարաբերութիւնները եւ բոլոր պաշտօնական կապերը:

Մենք ակնկալում ենք մեր բոլոր գործընկերների յստակ եւ միանշանակ գործողութիւնները այս դէպքի կապակցութեամբ:

Այս ամէնը հանդուրժողները վաղը պատասխան են տալու պատմութեան առջեւ:

Կէս-գործողութիւններն ու դատարկախօսութիւնները անընդունելի են:

Տեղի ունեցածի հանդէպ գործողութիւնների հիման վրայ ենք մենք դատելու հայ ժողովրդի անվտանգութեան հանդէպ մեր գործընկերների վերաբերմունքի մասին:

Խնդրում եմ ձեզ ամենաշտապ կերպով փոխանցել իմ այս անձնական ուղերձը ձեր պետութիւնների ղեկավարներին ու կառավարութիւնների ղեկավարներին:

Այսքա՛նը: Չգիտեմ, իմաստ ունի՞ հարց ու պատասխան սկսել, թէ ոչ: Կարծում եմ, որ` ո՛չ, որովհետեւ, իրօ՛ք, տեղի ունեցածը մի այնպիսի բան է, որ նորմալ մարդու, նորմալ գործչի ուղեղի մէջ շատ մեծ դժուարութեամբ կարող է տեղաւորուել: Չեմ ուզում աւելորդ բառեր ասել, բայց զարգացած երկիրը, իրեն քաղաքակիրթ համարող երկիրը իրաւունք չունի՛ այսպէս վարուելու, եւ այդպիսի երկիրն արժանի է իր գործընկերների գնահատականին“: Ապա նախագահը,

Հ.Հ. Ազգային անվտանգութեան խորհուրդի նիստ մը հրաւիրեց, որուն ընթացքին քննուեցան ոճրագործ Ռամիլ Սաֆարովի ազատ արձակման լոյսին տակ` Հայաստանի կատարելիք հակազդող քայլերը:

Առաջին հերթին, իբրեւ առաջին քայլ` Հ.Հ. պաշտպանութեան նախարարին եւ զինուած ուժերու գլխաւոր շտապի պետին կողմէ բարձրացուած է հայկական զօրքերու զօրաշարժի մակարդակը:

Այս գծով, Հայաստանի Ազգային անվտանգութեան ծառայութեան պետ Գորիկ Յակոբեանին տրուած է յատուկ յանձնարարութիւն:

Որոշուեցաւ նաեւ ԵԱՀԿ Մինսքի խումբի համանախագահ երկիրներու ղեկավարներուն բողոքի նամակներ ուղղել: Համապատասխան ցուցմունքներ տրուեցան նաեւ Հայաստանի դիւանագիտական բոլոր կառոյցներուն:

Նաեւ, նախագահը անձամբ կապ հաստատած է Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան, Ռամկավար Ազատական կուսակցութեան եւ Սոցիալ-Դեմոկրատ Հնչակեան կուսակցութեան ղեկավարներուն հետ: Նախագահ Սարգսեան արտայայտած է իր համոզումը այն մասին, որ սփիւռքահայութիւնը նոյնպէս պէ՛տք է գնահատական տայ կատարուածին, իսկ Հունգարիոյ իշխանութիւնները պէ՛տք է գիտակցին, թէ կոպիտ սխալ մը գործած են: Հայութիւնը պէտք է համապատասխան կերպով արձագանգէ այդ պատահածին:

Միւս կողմէ, Ատրպէյճանի պաշտպանութեան նախարար Սաֆար Ապիեւ գնդապետի կոչում շնորհեց մարդասպան Սաֆարովին եւ վերականգնեց անոր պաշտօնը իբրեւ ազերի բանակի սպայ: Ընդունելով Սաֆարովը, ան շնորհաւորեց զայն հայրենիք վերադառնալու եւ երկրի նախագահ Իլհամ Ալիեւի կողմէ ներման արժանանալու առիթով, անոր շնորհեց գնդապետի կոչումը եւ “յաջողութիւն մաղթեց զինուորական մարզին մէջ հետագայ գործունէութեան ընթացքին“:

Ռամիլ Սաֆարով զրուցեց լրագրողներուն հետ: Պատասխանելով այն հարցումին, թէ ի՛նչ կը զգար այն օրը, երբ սպաննեց Գուրգէն Մարգարեանը, Սաֆարով ըսաւ թէ չի փափաքիր ետ նայիլ եւ վերյիշել այդ օրը:

Հունգարիոյ մէջ, Ատրպէյճանի դեսպան Վիլայաթ Կուլիեւ ըսաւ, որ Սաֆարովը Ատրպէյճան վերադարձնելու խնդիրը մէկ օրուան մէջ չէր լուծուած: “Մենք ամիսներ շարունակ աշխատած ենք այդ ուղղութեամբ: Արտայանձնումի հոլովոյթը սկիզբէն մինչեւ վերջ իրականացուած է Ատրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի կարգադրութեամբ“, ըսաւ դեսպանը:

Միջազգային բազմաթիւ լրատուամիջոցներ, ինչպէս` “Նիւ Եորք Թայմզ“, “Ուաշինկթըն Փոսթ“, “Վոյս աֆ Ամերիքա“, “Եուրոնիուզ“, “Պի.Պի.Սի.“ եւ ուրիշներ անդրադարձան Սաֆարովի ազատ արձակման եւ ատոր յաջորդած բողոքի ցոյցերուն: “Ռոյթըրզ“ կը յիշեցնէ, որ շաբաթ օր Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսեան երկրին մէջ գործող դիւանագիտական ներկայացուցչութիւններու ղեկավարներու հանդիպում ունեցած է եւ յայտնած, որ Հայաստան Հունգարիոյ հետ իր յարաբերութիւնները կասեցուցած է:

Ֆրանսական Ա.Ֆ.Փ. գործակալութիւնը կը գրէ, որ “հարիւրաւոր մարդիկ բողոքի ցոյց կազմակերպած էին Երեւանի մէջ Հունգարիոյ հիւպատոսարանին մօտ` բողոքելով հայ զինուորը սպաննած ատրպէյճանցին հայրենիք ուղարկելու քայլին դէմ, ուր ան անմիջապէս ներում ստացած էր“:

“Պի.Պի.Սի.“ կը հաղորդէ, որ Սաֆարովի ազատ արձակումէն ետք Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի միջեւ համացանցային պատերազմ սկսած է: Հայ համակարգչահէնները յաջողած են քանդել Ատրպէյճանի նախագահի պաշտօնական կայքէջը եւ շարք մը հեղինակաւոր լրատուական ծառայութիւններու կայքէջերը: Թուրքիոյ “Հիւրրիյէթ“ “Ատրպէյճան մէկ զինուորի համար երեք միլիառ տոլար վճարած է“ խորագիրով յայտնած է, որ Հայաստանի պնդումով Ատրպէյճան Հունգարիոյ հետ գաղտնի բանակցութիւններ վարած է եւ Սաֆարովի ազատ արձակման դիմաց 3 միլիառ տոլար վճարած:

“Սի.Էն.Էն.Թիւրք“ իր յօդուածը վերնագրած է այսպէս. “Կացնային ոճիրը խզած է Հայաստանի եւ Հունգարիոյ յարաբերութիւնները“: Լրատուամիջոցը կը տեղեկացնէ, որ հունգարական բանտի մը մէջ ութ տարի անցուցած մարդասպանը Ատրպէյճանի մէջ սիրով ընդունած են:

Փարիզի մէջ ԵԱՀԿ-ի Մինսքի խմբակի համանախագահները եւ ԵԱՀԿ-ի գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անճէյ Քասփրչիք հանդիպում ունեցան Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի արտաքին գործոց նախարարներ Էդուարդ Նալպանտեանի եւ Էլմար Մամետեարովի հետ` քննարկելու շրջանին մէջ տեղի ունեցած վերջին իրադարձութիւնները:

Համանախագահները տարածած են յայտարարութիւն մը, որուն համաձայն, նախարարներուն հետ քննարկած են Ատրպէյճանի իշխանութիւններուն կողմէ հայազգի սպայ Գուրգէն Մարգարեանը կացինահարած Ռամիլ Սաֆարովին ներում շնորհելու փաստը:

Համանախագահները իրենց խորին անհանգստութիւնն ու ափսոսանքը յայտնած են այդ առնչութեամբ` նշելով, որ Սաֆարովին ներման շնորհումը բացասաբար պիտի անդրադառնայ 2 կողմերուն միջեւ խաղաղութեան ամրապնդման ուղղուած հոլովոյթի եւ փոխադարձ վստահութեան մթնոլորտի հաստատման վրայ:

ՀՈՒՆԳԱՐԻՈՅ

ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆԸ

ԿԸ ՀԵՐՔԷ

Հունգարիոյ կառավարութիւնը հերքած է այն տեղեկութիւնները, թէ Ռամիլ Սաֆարովը Ատրպէյճանին արտայանձնելու համար Պաքուի եւ Պուտափեշթի միջեւ տնտեսական համագործակցութեան համաձայնութիւն գոյացած է:

Հունգարիոյ վարչապետի մամլոյ քարտուղար Փիթըր Սիարթօ հունգարական պատկերասփիւռի կայաններէն մէկուն յայտարարած է, որ այդ հոլովոյթը կատարուած է միջազգային օրէնսդրութեան համապատասխան: “Փոխանցումը, որուն պատճառով Հայաստան Հունգարիոյ հետ դիւանագիտական յարաբերութիւնները կասեցուցած է, որովհետեւ իր քաղաքացի Գուրգէն Մարգարեանը գազանաբար սպաննուած էր ատրպէյճանցիի կողմէ, իրականացուած է թափանցիկ` համաձայն Սթրազպուրկի համաձայնութեան“, ըսած է վարչապետի մամլոյ քարտուղարը:

Անդրադառնալով որոշ լրատուամիջոցներու այն պնդումներուն, թէ ատրպէյճանական կողմը Ռամիլ Սաֆարովը արտայանձնելու համար քանի մը միլիառ տոլարի ներդրումներ խոստացած է, ան այդ մէկը “վառ երեւակայութիւն“ որակած է եւ յայտարարած, որ ներդրումներու վերաբերեալ որեւէ համաձայնութիւն չէ գոյացած:

Միւս կողմէ Հունգարիոյ Արտաքին Գործոց նախարար Ժոլթ Նեմեթ Պուտափեշթի մէջ հանդիպում ունեցած է Հունգարիոյ մէջ Ատրպէյճանի դեսպան Վիլայաթ Կուլիեւի հետ: Հունգարիոյ արտաքին գործոց նախարարը Ատրպէյճանի դեսպանին յանձնած է դիւանագիտական գրութիւն մը, որուն մէջ Հունգարիոյ արտաքին գործոց նախարարը իր անհանգստութիւնը կը յայտնէ այն հարցին նկատմամբ, որ Սաֆարով իր պատիժը պիտի չկրէ:

Հունգարական իշխանութիւններուն արարքը դատապարտող յայտարարութիւն կատարած է նաեւ Տորոք քաղաքի քաղաքապետ Եանոշ Թիթման: Ան հանքափորերու օրուան նուիրուած տօնակատարութեան ձեռնարկին ժամանակ խստիւ քննադատած է Հունգարիոյ կառավարութեան որոշումը: Թիթման յայտարարած է, որ հունգարական կառավարութիւնը պէտք էր գիտակցէր, որ Սաֆարովը կրնար անմիջապէս ազատ արձակուիլ, եւ որ նման մարդասպանը վերադարձնելը կրնայ լուրջ հետեւանքներ ունենալ Հունգարիոյ համար: